مدیریت و نظم اجتماعی
بی نظمی مدیران و کارگزارانی که با ارباب رجوع سر و کار دارند و آنان را با وعده های امروز و فردا، سرگردان و در نتیجه ، نسبت به نظام حکومتی بدبین و ناراضی می سازند، بسیار زیانبار است .
دوشنبه، 6 آبان 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
از ویژگیهای آموزنده در سیره رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) است که هر گاه قصد داشت مدینه را ترک کند- هر چند برای مدتی کوتاه - یک نفر را به عنوان جانشین نصب می فرمود. تعیین وظیفه هر یک از کارگزاران نیز یکی از مصادیق نظم و مدیریت است . امام علی (علیه السلام) می فرماید: واجعل لکل انسان من خدمک عملا تاخذه به ؛ برای هر یک از زیر دستانت و کارکنانت ، کاری تعیین کن تا او را نسبت به آن کار مواخذه و باز پرسی کنی. از دیگر مصادیق نظم مدیریتی، حفظ عدالت است ؛ چنان که امام علی (علیه السلام) در این باره می فرماید: العدل نظام الأمره ؛ دادگستری ، سبب نظم و سامان فرمانروایی است. و از مصادیق دیگر نظم در مدیریت ، آزمودن کارگزار است پیش از آن که به او کاری واگذار شود. امام علی (علیه السلام) می فرماید: الطمانیة الى کل احد قبل الاختبار من قصور العقل ؛ اطمینان به هر کس ، پیش از آزمودن ، کوته فکری است .دیگر از مصادیق مهم نظم در مدیریت ، این است که مسئولیتها را به اهل آن واگذاریم ، قرآن می فرماید:ان الله یامرکم ان تودوا الأمانات إلى أهلها خدا به شما امر می کند که امانت را به صاحبش باز دهید. مراد، تنها امانت مصطلح نیست ، بلکه مسئولیتهای اجتماعی و حکومتی را نیز در بر می گیرد.
از نکات مهم در نظم اداری ، گماشتن ناظر و بازرس است . در سخنان علی (علیه السلام) در این باره می خوانیم :ثم تفقد أعمالهم ، وابعث العیون من اهل الصدق و الوفاء علیهم فان تعاهدک فی السر لامورهم حدودة لهم على استعمال الأمانة و الرفق بالرعیة ؛ پس در کارهایشان ، کاوش و رسیدگی کن و بازرس های راستکار و وفادار بر آنان بگمار، زیرا، بازرسی پنهانی تو از کار آنان ، باعث امانت داری و مدارا و نرمی آنان با مردم می گردد. بی نظمی مدیران و کارگزارانی که با ارباب رجوع سر و کار دارند و آنان را با وعده های امروز و فردا، سرگردان و در نتیجه ، نسبت به نظام حکومتی بدبین و ناراضی می سازند، بسیار زیانبار است . سخنان سودمند پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم ) سندی گویا بر این حقیقت است :ویل لتجار امتی من لا، الله و بلى ، و الله و ویل لصناع امتی من الیوم و غدا؛ وای بر تاجران امت من که به خداوند سبحان سوگند یاد می کنند و (تجارت آمیخته با مجادله دارند) و وای به صنعتگران امت من که امروز و فردا می کنند، کارها را به تاخیر انداخته ، مردم را سرگردان و خسته و ناراضی می کنند. این تهدید و توبیخ ، هر کارگر یا کارگزاری را که کارهای مردم را بر عهده دارد، موظف می سازد که نظم در کار را رعایت کند و بی موقع وعده ندهد و از هنگام مقرر نیز نگذرد. همان طور که یک مسلمان متعهد، باید مال مردم را از تباهی حفظ کند، موظف است وقت مردم را نیز از تباهی حفظ کند، و چنان که او باید کارگزاری امین در مال باشد، لازم است کارمندی امین در وقت نیز باشد.
حضرت امیر المومنین (علیه السلام ) فرموده است :ان الله تبارک و تعالى یحب المحترف الامین ؛ خداوند سبحان ، هر پیشه ور امین را دوست می دارد. از حدیث بالا می توان دریافت که تنها وفای به امانت در مال ، ارجمند نیست ، بلکه رعایت امانت در همه چیز، اعم از خون و مال و آبرو و دیگر حقوق ، مانند وقت و عمر نیز ارجمند و بایسته است . دستوری ویژه درباره ، رعایت نظم در عهدنامه مالک اشتر به چشم می خورد که چنین است :وامض لکل یوم عمله فان لکل یوم ما فیه ! واجعل لنفسک فیما بینک و بین الله افضل تلک المواقیت و اجزل تلک الاقسام و ان کانت کلها لله اذا صلحت فیها النیة وسلمت منها الرعیة ؛ کار هر روز را در همان روز انجام ده ، زیرا هر روز، کاری مخصوص به خود دارد. باید بهترین اوقات و بهترین ساعات عمرت را برای خلوت با خدا قرار دهی هر چند همه آن وقت ها از آن خدا است اگر نیت و قصد در آن ، شایسته و رعیت از آن در آسایش باشد. آنگاه در تنظیم زمان برنامه می فرماید که بهترین فرصت و مهمترین برنامهها را برای تحکیم ارتباط خود با خداوند سبحان برگزین . گر چه همه کارها و برنامه ها در صورتی که با خلوص نیت همراه گردد و سلامت امت اسلامی در آن ملحوظ باشد، برای خداوند است ، ولی برنامه پرستش و محاسبه نفس و مناجات و نیایش را آن چنان تنظیم کن که بهترین وقت و گرانبهاترین فرصت و بیشترین کار برایش صرف شود. در این جا حضرت على (علیه السلام ) ضمن دستور نظم اداری به کارگزاران حکومت خود، دستور نظم عبادی را نیز صادر می فرماید. آنچه در کلام امام علی (علیه السلام) ویژه نظم و رعایت برنامه صحیح است ، چیزی است که حضرت در نامه ای به کمیل بن زیاد نخعی مرقوم فرموده است :ان تضییع المرء ماولی و تکلفه ماکفى لعجز حاضر و رای متبر؛ ضایع کردن آدمی آن چه را بر عهده دارد و عهده دار شدن وی، کاری را که دیگری باید انجام دهد، ناتوانی ای است آشکار و اندیشه ای است تباه و نابه کار برای رعایت نظم ، باید از ورود به هر کاری پیش از موقع مناسب ، خودداری کرد و با فرارسیدن فرصت مناسب ، بدان پرداخت . در این باره بیان حضرت امیر مومنان (علیه السلام) چنین است دو مجتنى الثمرة لغیر وقت ایناعها کالزارع بغیر ارضه ؛ آن که میوه را در غیر وقت رسیدن بچیند، مانند کسی است که در زمین غیر زراعت کند.
منبع: اصول ومبانی مدیریت در اسلام، مهرداد حسن زاده و عبد العظیم عزیزخانی، انتشارات هنر آبی، چاپ اول، تهران، 1390
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
شخصیت معنوى امام خمینی (رحمه الله)
سیره عملى امام خمینی در مسایل فردى، خانوادگى و اجتماعى
سیره عملى امام خمینی در مسایل اخلاقى و شرعى
دوستى و روابط دختر و پسر از دیدگاه برون دینى و درون دینى
توصیه های اخلاقی از میرزا جوادآقا ملکى تبریزى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از حضرت امام خمینى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله شهید دستغیب (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله حسن زاده آملى (رحمه الله)
توصیه های اخلاقی از آیت الله تألّهى همدانى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله بهاءالدینى (رحمه الله)
بیشترین بازدید هفته
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
اسامی پسرانه زیبا و باکلاس
اختراعات آلبرت انیشتین
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
نحوه خواندن نماز والدین
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
نماز قضا را چگونه بخوانیم؟
اهل سنت چگونه نماز می خوانند؟
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
موارد بیشتر برای شما
شخصیت معنوى امام خمینی (رحمه الله)
سیره عملى امام خمینی در مسایل فردى، خانوادگى و اجتماعى
سیره عملى امام خمینی در مسایل اخلاقى و شرعى
دوستى و روابط دختر و پسر از دیدگاه برون دینى و درون دینى
توصیه های اخلاقی از میرزا جوادآقا ملکى تبریزى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از حضرت امام خمینى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله شهید دستغیب (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله حسن زاده آملى (رحمه الله)
توصیه های اخلاقی از آیت الله تألّهى همدانى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله بهاءالدینى (رحمه الله)
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله انصارى همدانى (رحمه الله)
ایران از آبرویش دفاع کرد، کشورهای عربی که آبرویی برایشان نمانده!
وقتی ابتکار یک کارگر برای دریافت انگشتر جواب میدهد!
آزادی بیان به سبک فرانسه
بازتاب حمله موشکی ایران به صهیونیستها در پاکستان