طرفداران نظریه
یکی از قدیمی‌ترین طرفداران این نظریه، ابراهیم اورتلیوس است. این جغرافی‌دان فلاندرزی قرن شانزدهم اظهار داشت که قاره‌های آمریکای شمالی و جنوبی "از اروپا و آفریقا ... در اثر زلزله و سیل جدا شده‌اند". وی اظهار داشت اگر کسی نقشه جهانی را دنبال کند و سواحل این سه قاره را بررسی کند، آثار این پارگی آشکار می‌شود.یک فرضیه مشابه توسط فیزیکدان آلمانی آلفرد لوتار وگنر در سال 1912 مطرح شد. در ابتدا تئوری وگنر رد شد، اما در اواخر دهه 1950 تئوری رانش قاره‌ای طرفداران قابل توجهی پیدا کرد.
طرفداران دیگر این نظریه عبارتند از: تئودور کریستوف لیلینتال، فرانکلین کوگوریتینگ، ویلیام هنری پیکرینگ، آنتونیو اسنایدر-پلگرینی، ادوارد سوس، الکساندر فرایرهر فون هامبولت، فرانک بورسلی تیلور و روبرتو مانتووانی.
مروری بر نظریه
این تئوری به حرکت و جدایی تدریجی قاره‌های زمین با پیمایش در بستر اقیانوس اشاره دارد. در فرضیه مورخ ششم ژانویه 1912، وگنر پیشنهاد کرد که قبل از جدا شدن قاره‌ها، زمین خاکی واحدی وجود داشته است. این اَبَر قاره تنها برای اهداف مراجعه Pangea ("پانژا") نام گذاری شد. جالب این جاست که گفته می‌شود شکل گیری و پراکندگی ابرقاره‌ها یک فرایند چرخه‌ای است که از بیش از 4.6 میلیارد سال قبل چهره زمین را تغییر می‌داده است. این چرخه ادغام و پراکندگی تأثیرات عمیقی بر سطح دریا، تکتونیک جهانی و آب و هوا دارد. تمام قاره‌ها قبلاً یک زمین وسیع منفرد بزرگ بوده‌اند جالب است بدانید که زمین در هنگام ادغام قاره‌ای دارای آب و هوای یخچالی و در هنگام از هم پاشیدن قاره‌ها دارای آب و هوای گلخانه‌ای بوده است. تخمین زده می‌شود که قبل از شکل گیری Pangea چندین چرخه ادغام و پراکندگی وجود داشته است. حدس‌هایی وجود دارد که برخی از اولین ابرقاره‌ها Vaalbara (6ر3 میلیارد سال پیش)، و پس از آن Ur ( 3 میلیارد سال پیش) و Kenorland(7ر2 میلیارد سال پیش) بودند. این تئوری همچنین بیان می‌کند که یک ابرقاره به نام نونا یا کلمبیا حدود 2 میلیارد سال پیش تشکیل شد. نونا از هم جدا شد و مجدداً تشکیل شد تا ابر قاره Rodinia را در حدود 1ر1 میلیارد سال قبل شکل داد. ابر قاره‌های بعدی Pannotia و اخیرترینشان Pangea بودند. پیش بینی شکل و رئوس دقیق ابر فاره‌های قبلی دشوار است. با این حال، ابرقاره Pangea ممکن است شبیه به شکل زیر بوده باشد.
مراحل پراکندگی پانژا
در این تئوری آمده است که تجزیه و پراکندگی ابرقاره Pangea در 5 مرحله اصلی صورت گرفته است:- مرحله پرمین
این مرحله تقریباً 225 میلیون سال پیش صورت گرفت.در این مرحله، بخش عمده‌ای از پانژا یک زمین واحد بود، در حالی که بقیه سطح زمین از اقیانوس‌ها ساخته شده بود. این تئوری اظهار می‌دارد که اقیانوس آرام در ساحل غربی این ابر قاره بود، در حالی که اقیانوس تتیس در سواحل شرقی قرار داشت.
فرآیند رانش احتمالاً در حدود این زمان آغاز شده است.
- مرحله تریاس
این مرحله از حدود 200 میلیون سال پیش صورت گرفت. مطابق این تئوری، دو زمین بزرگ عمده از فرآیند رانش تشکیل شد.یک زمین بزرگ واحد به نام لوراسیا، متشکل از آمریکای شمالی امروزی، اروپا و آسیا، در شمال واقع شد.
در جنوب، زمین بزرگ دیگری به نام گندوانلند وجود داشت. این ابر قاره شامل آمریکای جنوبی امروزی، آفریقا، هند، قطب جنوب و استرالیا بود.
- مرحله ژوراسیک
این سومین مرحله است که تخمین زده می‌شود حدود 150 میلیون سال پیش اتفاق افتاده باشد.در آن زمان، پیش بینی می‌شود که زمین بزرگ لوراسیا از هم جدا شده باشد، و قاره آمریکای شمالی به سمت غرب و قاره اوراسیا به سمت شرق حرکت کرده باشند.
گندوانلند ممکن است به چهار بخش تقسیم شده باشد. این بخش‌ها شامل آمریکای جنوبی و آفریقای بهم پیوسته به همراه قطب جنوب، استرالیا و هند امروزی باشد.
- مرحله کرتاسه
تخمین زده می‌شود این مرحله تقریباً 65 میلیون سال پیش رخ داده باشد.تا آن زمان، روند رانش موجبات ایجاد اقیانوس اطلس در بین زمین‌های بزرگ غربی و شرقی را فراهم کرده بود.
قاره‌های آمریکای جنوبی و آفریقا تخمین زده می‌شود که در این مرحله از هم جدا شده‌اند. صفحه تکتونیکی هند یا همان هند امروزی انتظار می‌رود که در این مرحله به سمت شمال حرکت و با صفحه تکتونیکی اوراسیا برخورد کرده باشد.
- مرحله حال حاضر
این، مرحله موجود در حال حاضر است، با هفت قاره مجزا روی زمین، یعنی آسیا، آفریقا، اروپا، آمریکای شمالی، آمریکای جنوبی، استرالیا و قطب جنوب. همچنین پنج اقیانوس در چهره زمین وجود دارد، یعنی اقیانوس آرام، اقیانوس اطلس، اقیانوس هند، اقیانوس قطب شمال و اقیانوس قطب جنوب.حتی امروز روند رانش همچنان ادامه دارد و قاره‌های اروپا و آمریکای شمالی با سرعت تقریباً 4 سانتی متر در سال از یک دیگر دور می‌شوند. در میلیون‌ها سال آینده، احتمالاً با پیوستن آمریکای شمالی به آسیا از سمت شرقی و غیره، یک ابر قاره جدید شکل خواهد گرفت.
یک دلیل برجسته در پشت جدا سازی و جا به جایی لیتوسفر (یا سنگ کُره) زمین حرکت صفحات تکتونیکی است. صفحات تکتونیکی شامل یک لایه ضخیم از لیتوسفر قاره‌ای، لیتوسفر اقیانوسی و یک لایه مشخص از پوسته زمین است. این تئوری بیان می‌کند که لیتوسفر زمین از چندین صفحه تکتونیکی مجزا ساخته شده است که بر روی یک لایه ویسکوالاستیک استنوسفر، که بلافاصله زیر لیتوسفر قرار دارد، شناور هستند. رانش قاره‌ای عمدتاً به همین دلیل صورت می‌گیرد.
منبع: Anuja Marathe Kanhere
