١. وازکتومی
یک روش بسیار مؤثر و مطمئن برای جلوگیری دائمی می باشد که در مردان صورت می گیرد. در این روش فقط لوله ای که اسپرم (نطفه- را از بیضه خارج نماید با یک جراحی بسیار ساده و سرپایی بدون خونریزی در مدت زمانی کوتاه بسته می شود. این روش فقط برای افرادی به کار می رود که به تعداد مناسب فرزند داشته و دیگر نمی خواهند بچه دار شوند. به طور متوسط این عمل در مدت کمتر از ۲۰ دقیقه انجام می شود و فرد در زمانی کمتر از یک ساعت می تواند کلینیک را ترک کند. برای کسب اطمینان از موفقیت عمل و شروع اثر آن و نتیجه آزمایش اول، نوبت دوم آزمایش را تکرار کند و رد این مدت باید از روش دیگری برای جلوگیری استفاده کنند. بعد از انجام ۲ بار آزمایش و منفی شدن جواب دیگر نیاز به استفاده از هیچ روش جلوگیری نخواهد بود. در این روش لذت جنسی از روابط زناشویی نه تنها کم نمی شود بلکه به علت از بین رفتن اضطراب حاملگی ناخواسته بیشتر هم می شود.۲. توبکتومی
بستن لوله‌های رحمی در زنان، یک روش مؤثر، مطمئن، بی خطر و دائمی برای جلوگیری از بارداری است که با یک جراحی کوچک در مدت کوتاهی انجام می گیرد. انجام این عمل آسان حدود ۱۵ الی ۳۰ دقیقه طول می کشد. عمل با بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی انجام می شود. فرد چند ساعت بعد از عمل مرخص می گردد. در این روش با ایجاد یک برش ۲-۳ سانتیمتر در پایین شکم، لوله های رحمی خارج شده و بسته می گردد و محل برش بخیه زده می شود. در هنگام سزارین بسته لوله های رحمی به راحتی امکان پذیر است در این روش بلافاصله بعد از انجام عمل از وقوع حاملگی جلوگیری می شود و دیگر نیازی به استفاده از سایر روش ها نمی باشد. حداقل تا یک هفته از روابط جنسی خودداری گردد.٣. آمپول ضد بارداری (DMPA) پومدروسکی پروژسترون استات
یک روش بسیار مناسب و مطمئن برای پیشگیری از بارداری است. هر آمپول دارای ۱۵۰ میلی گرم هورمون پروسترون می باشد که پس از تزریق هر آمپول به مدت سه ماه ماده مؤثر آن به تدریج وارد خون شده و از ایجاد حاملگی جلوگیری می کند. تزریق هر آمپول به مدت ۳ ماه از ایجاد حاملگی جلوگیری می کند و یک روش مناسب برای مادران شیرده می باشد.بهترین زمان برای تزریق اولین آمپول روز اول تا پنجم قاعدگی می باشد. و برای خانمهایی که تازه زایمان کرده و به نوزاد خود شیر می دهند قاعدگی در آنها اتفاق نیافتاده ۶ هفته بعد از زایمان می باشد. در خانمهایی که تا به حال زایمان نکرده باشند و یا خونریزی غیر طبیعی رحم وجود دارد و یا مشکوک به بارداری هستند و کسانی که چربی یا قند خون بالایی دارند مصرف آمپول توصیه نمی شود.
بیشتر بخوانید:«علائم بارداری و تشخیص حاملگی»
۴. قرصهای ال دی و اچ دی
این قرص ها یکی از روشهای جلوگیری از حاملگی است که از ترکیب دو نوع هورمون استروژن و پروژسترون ساخته شده و در طی مصرف با جلوگیری از آزاد شدن تخمک به طور موقت از حاملگی پیشگیری می کنند. قرص های اچ دی به رنگ سفید می باشند. درصد موفقیت قرص ها در پیشگیری از بارداری به نحوه استفاده صحیح آنها بستگی دارد مصرف از بسته اول باید در طی پنج روز اول قاعدگی شروع گردد. هر بسته دارای ۲۱ قرص است که باید هرشب یک عدد آن در ساعت مشخصی مصرف شود پس از اینکه بسته اول تمام شد هفت روز فاصله گذاشته و از روش هشتم بسته بعدی را شروع کنید. قاعده شده فرد در طی این هفت روز استراحت نشانه مصرف صحیح قرص می باشد.اگر خوردن قرص یک شب فراموش شود تا شب بعد هر وقت یادش آمد یک قرص بخورد و در غیر این صورت شب بعد دو قرص با هم بخورد. در صورت بروز تهوع در ماه های اول نباید خوردن قرص قطع شود برای رفع آن از ویتامین ب ۶ شبی یک عدد استفاده شود.۵. قرصهای تری فاز یک (قرص سه رنگ)
این قرص ها از ترکیب دو نوع هورمون استروژن و پروسترون ساخته شده اند و با جلوگیری از آزاد شدن تخمک به طور موقت از حاملگی پیشیگیری می کند. هر بسته قرص دارای ۲۱ عدد قرص در سه رنگ نارنجی، زرد و سفید است که مقدار هورمون در هر یک متفاوت است. مصرف اولین قرص باید طی پنج روز از اول قاعدگی شروع شود و شروع مصرف طبق علامت پشت بسته از شماره ۱ می باشد (از رنگ نارنجی شروع شده و به سفید ختم می شود.)طریق مصرف مانند قرص های اچ دی و ال دی می باشد. ۲۱ شب قرص بخورید، ۷ شب نخورید، از شب هشتم دوباره خورده شود.۶. لانیسترول
این قرص ها حاوی پروژسترون می باشد و در مواردی که مصرف استروژن ممنوع باشد استفاده می شود. و در زمان شیردهی تا ۶ ماهگی مورد استفاده است، این قرص با افزایش موکوس گردن رحم مانع نفوذ اسپرم می شود. اگر غیر از زمان شیردهی استفاده شود احتمال حاملگی زیاد است.IUD .7
این وسیله انواع مختلفی دارد و در داخل رحم استفاده می شود. طول آن سه سانتیمتر و از جنس پلاستیک و حاوی مس است که قابل انعطاف می باشد. با ایجاد التهاب در داخل رحم باعث آسیب اسپرم و کاهش توانایی آن برای بارور کردن تخمک می شود. IUD که در درمانگاه ها استفاده می شود به مدت ده سال از حاملگی پیشگیری می شود بهترین زمان برای گذاشتن در دوره پنج روز اول قاعدگی می باشد انجام آزامایش پاپ اسمیر قبل از گذاشتن آی یو دی ضروری می باشد. پس از گذاشتن آی یو دی، باید یک ماه بعد و هر شش ماه یک بار برای کنترل وضعیت آن به مراکز بهداشتی مراجعه شود. علائمی که نشانه عفونت یا خارج شدن آی یو دی می باشد شامل موارد زیر است: درد هنگام نزدیکی، لکه بینی بیشتر از ۶ هفته، لمس نکردن نخ (در بعضی IUDها)، درد زیر شکم، تب و لرز بدون علت، ترشحات غیرطبیعی.
کاندوم
این وسیله جلوگیری از بارداری توسط مرد مورد استفاده قرار می گیرد. وسیله پلاستیکی که بر روی آلت تناسلی مرد کشیده می شود و از ریختن مایع منی به داخل واژن جلوگیری می کند. قبل از استفاده از باید از تاریخ مصرف آن مطمئن بود، نباید چسبناک و شکننده و یا تغییر شکل داده باشد. در صورت پارگی کاندوم حداکثر ۷۲ ساعت خانم باید ۲ عدد قرص HD را همزمان مصرف کند و سپس ۱۲ ساعت بعد ۲ عدد قرص HD دیگر را بخورد.منبع:
تعیین جنسیت جنین، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
