.png "علائم وسواس فکری در زنان، مردان و کودکان")
وسواس فکری، اختلالی آزار دهنده و اضطراب آفرین
وسواس عبارت است از فکری که به صورت غیرارادی به ذهن انسان هجوم میآورد و کنترل آن را در دست میگیرد. همین امر باعث اضطراب و ناآرامی شدید فرد میشود. معمولا این افکار شخص را وادار به انجام کارهایی میکند که فایدهای ندارند. به عنوان مثال شستن مداوم دستها. در بسیاری از موارد این افکار برای فرد بسیار آزاردهنده هستند و میتوانند باعث تمسخر از طرف دیگران شوند، به همین دلیل افراد وسواسی در ابتدا، بیماری خود را پنهان و حتی کتمان میکنند، همین امر باعث افزایش اضطراب در آنها میشود که میتواند منجر به افسردگی شدید و گوشهگیری گردد. در مراحل پیشرفتهتر اطرافیان او را نیز درگیرمی کند و آزرده میسازد.انواع وسواس فکری
وسواس به دو نوع تقسیم میشود وسواس فکری و عملی که هرکدام مشکلات خود را دارد.OCD یک بیماری وسواسی ذهنی است و اطراف شخص مبتلا باید مرتب باشد.
علائم اختلال وسواس فکری
OCD با علائمی مثل وسواس یا اجبار در انجام کاری و یا هر دو مورد، ظاهر میشود. این علائم باعث پریشانی، مختل کردن عملکرد طبیعی در فرد مبتلا میشوند. شاید این رفتار‌ها در کودکان و نوجوانان به صورت خفیف بروز کند، ولی میتواند با افزایش سن شدت یابد و وخیمتر شود. برخی از افراد مبتلا به OCD، بدون اینکه رفتار اجباری داشته باشند، فقط دارای افکار وسواسی هستند.شستن مداوم دست ها، از رایج‌ترین علائم داشتن وسواس است.
علائم وسواس فکری در زنان و مردان بسیار مشابه هستند. به طور کلی، چند نشانه بارز ابتلای فرد به این بیماری را مشخص میکند. اجبار در وسواس فکری، به طور معمول شامل علائم زیر میشود:
- شستشو و تمیز کردن، از جمله شستن مداوم دستها
- چک کردن بیش از اندازه، به عنوان مثال کنترل قفل کردن درب ماشین یا منزل
- تکرار بیش از حد یک فعالیت روزمره
- اجبار‌های ذهنی، مانند دعای بیش از حد برای جلوگیری از آسیب‌ها و یا بررسی روحی حوادث
.png "علائم وسواس فکری در زنان، مردان و کودکان")
علل بروز وسواس فکری
تحقیقات فراوانی جهت کشف علت بروز بیماری وسواس فکری انجام شده است اما نتیجه مشخص و قابل اتکایی به دست نیامده است. پزشکان و دانشمندان این موضوع را از جنبه‌های مختلفی بررسی کردهاند. پزشکان، با مطالعه تصویر مغز افراد، متوجه شده اند که مغز افراد مبتلا به OCD، عملکرد متفاوتی دارد که ممکن است در نتیجه یک ناهنجاری یا عدم تعادل در انتقال دهنده‌های عصبی باشد. احتمال اینکه بیماری OCD جنبه ارثی داشته باشد، وجود دارد. عوامل ژنتیکی، انتقال وسواس فکری را تا 47 درصد افزایش میدهند. با این وجود، هیچ ژن خاصی به عنوان «علت OCD» شناخته نشده است.مطالعات رفتاری نشان میدهد موقعیتهای جدید باعث اضطراب افراد مبتلا به وسواس فکری میشود. این افراد یاد میگیرندکه پایبند قواعد خاصی باشند تا به این وسیله از میزان ترس خود بکاهند. این ترس ممکن است در دوره‌ای از زندگی، مثل شروع یک کار یا اتمام رابطه، ظاهر شود. زمانی که این افراد، یک شی را با احساس ترس خود مرتبط میکنند، به جای روبرو شدن، از آن دوری میکنند. عوامل استرس زای محیطی نیز در این بیماری دخیل هستند و ممکن است محرک وسواس یا اجبار، در افراد مستعد این بیماری باشند. تحقیقات نشان میدهند، اغلب افراد مبتلا به وسواس فکری، قبل از شروع بیماری، وقایع استرس زا و دردناکی را در زندگی خود تجربه کرده اند.
شخص مبتلا به OCD، از دیدن بی نظمی در اطرافش، عصبی میشود.
علائم وسواس فکری در سنین و جنسیت‌های مختلف
اگرچه ممکن است علائم وسواس فکری در هر سنی بروز کنند، ولی تحقیقات نشان داده اند که این علائم، اغلب در 2 دوره مجزا خود را نشان میدهند. یکی از این دو دوره در واقع بین 10 تا 12 سال، و دوره دیگر بین سنین 18 تا 23 سالگی است. افرادی که علائم وسواس فکری را در دوره قبل از بلوغ نشان میدهند، مبتلا به OCD زودرس و افرادی که بعد از بلوغ این علائم را بروز میدهند دچار OCD معمولی یا دیررس هستند. تفاوت‌های مشخصی در علائم، پاسخ به درمان، ساختار مغز و الگو‌های فکری افراد مبتلا به OCD زودرس در مقایسه با نوع دیررس آن وجود داشته باشد.آمار‌ها نشان داده اند که وسواس فکری زودرس در جنس مذکر، بیشتر از مؤنث اتفاق میافتد. همچنین نوع زودرس این بیماری، علائم خود را به تدریج نشان میدهند، اما شدید‌تر و شامل میزان قابل توجهی از تیک‌های عصبی هستند. این در حالی است که نوع دوم این بیماری، به طور تقریبی در مردان و زنان برابر است. شدت علائم معمولی ولی ناگهانی هستند و میزان بالاتری از افسردگی و اضطراب را به همراه دارد.طبق تحقیقات به عمل آمده، یکی از بزرگترین تفاوت‌ها بین وسواس فکری زودرس و دیررس بیشتر بودن تعداد مردان مبتلا نسبت به زنان است. مردان بیشتری علائم وسواس زودرس را از خود بروز میدهند. همین تفاوت جنسیتی اگر در OCD دیررس اتفاق بیفتد، تعداد مبتلایان مرد و زن یکسان است.
افراد مبتلا به OCD از دیدن نظم در اطرافشان خشنود میشوند.
به طور خلاصه، علائم وسواس فکری و مبتلا شدن به این بیماری، در کودکان پسر، بیشتر از کودکان دختر است. ولی با بالاتر رفتن سن، میزان ابتلا به این بیماری و نشانه‌های آن، در هر دو جنسیت برابر میشود و اختلاف اندکی دارد.
.png "علائم وسواس فکری در زنان، مردان و کودکان")
روشهای درمانی برای کنترل وسواس فکری
وسواس فکری بیشتر از همه خود شخص را آزار میدهد اولین مرحله از کنترل وسواس فکری پذیرفتن این نکته است که شخص مبتلا به سندرم وسواس است. بعد از اینکه خود بیمار این موضوع را پذیرفت، نوبت مراجعه به مشاور میرسد. بسیاری از افراد از مراجعه به مشاور یا روانپزشک خجالت میکشند. مشاور بعد از انجام تستهای روانشناسی، تعیین میکند که شخص چه میزان درگیر بیماری است، نیاز دارد که از طریق دارو درمان شود یا با مشاوره و رفتاردرمانی بهبود خواهد یافت. مطالعات نشان داده حدود 70 درصد افراد، به درمان دارویی یا رفتاردرمانی پاسخ میدهند. اما هستند گروهی که به دلیل عوارض دارویی از ادامه درمان امتناع میکنند.مهمترین روش رفتاردرمانی مواجهه و پیشگیری از پاسخ نامی‌ده میشود در این روش باید تلاش کنید در مواجهه با شرایط اضطراب آور عمل وسواس گونه از خود نشان ندهید. مهمترین چیز در نتیجه دادن این درمان پشتکار فرد بیمار و تسلیم نشدن است. به عنوان مثال اگر از منزل خارج شدید و درب را قفل کردید، بعد از چند قدم از خود می پرسید آیا من درب را قفل کردم؟ پاسخ شما باید بله قاطع باشد نه اینکه به سمت درب بازگردید و قفل را امتحان کنید. در ابتدا این رفتار اضطراب شما را افزایش میدهد اما به مرور شما بر وسواس خود پیروز خواهید شد.
درمان به روش دارویی عموما از طریق قرصهای ضد افسردگی صورت میپذیرد، اینکه مکانیسم عمل این قرصها دقیقا چیست مشخص نشده است. داروها ترشح سروتونین در مغز را افزایش میدهد سروتونین به عنوان یک پیامرسان عمل میکند و کمبود آن در مغز مشکل ساز خواهدشد.
نباید از این نکته غافل شد که مهمترین درمان وسواس صحبت با مشاوری قوی است. یک مشاور خوب با شناخت کامل بیماری میتواند شخص را در مدت درمان حمایت و راهنمایی کندو اثر هر روش درمانی را چند برابر نماید.
