جانورانی که در قوطی جا نمی‌شوند

همه‌ی ما یک بار در عمرمان مارمولک دیده‌ایم. شاید وقتی رفته باشیم خانه‌ی مادربزرگ و پشت چسبک‌های سبز باغ یک مارمولک تندوتیز دویده است روی دیوار. اگر جیغ نزده باشیم یا حواس مان پرت چیز دیگری نبوده باشد، حتماً از کوچکی و فرزی‌اش تعجب کرده ایم. شاید کمی نزدیک‌تر هم رفته باشیم تا به خطوط مینیاتوری پشتش نگاه کنیم. شاید دوروبر ما مار، آفتاب‌پرست یا کوروکودیل نباشد، اما از دسته ی خزندگان همین مارمولک است که خیلی خاطره‌آفرین است. خدا نکند که با دمپایی به دنبالش بیفتیم، آن وقت تازه می‌فهمیم چه دونده ی خوبی است. فقط نمی‌دانم چرا بین این همه حیوان، قوطی‌ها از الکل و جنازه مار و مارمولک پُر می‌شوند. مگر کسانی که به طبیعت می‌روند و از نقش و نگار و حرکات ظریف این جانوران لذّت می‌برند، نمی‌دانند این گروه چقدر متنوع، زیبا و عجیب‌اند و پُرشگفتی‌تر ازآن هستند که در شیشه‌ای، یک زندانی مرده‌ باشند.

خزندگان

1. خزندگان مهره‌دار هستند؛ یعنی ستون فقرات دارند.

2. حیوان خونسرد نمی‌تواند از درون خودش را گرم کند و فقط با محیط هم دما می‌شود. خزندگان خونسرد هستند و برای سرد و گرم کردن بدن شان یا دنبال آفتاب اند یا سایه.

3. خزندگان علاقه‌ای به محیط‌های سرد ندارند، برای همین در قطب شمال و جنوب پیدای شان نمی‌شود.

4. مارها، مارمولک‌ها، کروکودیل‌ها و لاک‌پشت‌ها همه عضو گروه خزندگان‌اند.

مارها

1. ستون فقرات مارها 100 تا 300 مهره دارد که هر کدام به یک دنده متصل است.

2. بزرگ ترین مار جهان «آناکوندا» نام دارد. این مار، در آمریکای جنوبی زندگی می‌کند و تقریباً ده متر طول دارد؛ یعنی اندازه‌ای حدود یک اتوبوس!

3. مارها تنهایی را دوست دارند و بیش ترشان تنها زندگی می‌کنند؛ اما مار زنگی زمستان که می‌شود به صورت گروه‌های صدتایی کنار هم چنبره می‌کنند و می‌خوابند.

4. نیش مار در دندان‌هایش هم هست. دو دندان مار دارای منفذی است که زهر از آن به طعمه تزریق می‌شود.

5. مار هیچ وقت چشم‌هایش را نمی‌بندد؛ چون پلک ندارد.

6. در طول تاریخ، درمان‌های عجیب وغریبی برای نیش مار پیشنهاد می‌شده است؛ مثلاً گاوچران‌ها محل مارگزیدگی را می‌بریدند و جای نیش را می‌مکیدند، محل مارگزیدگی را توی پارافین فرومی‌بردند، گوشت مرغ را رویش می‌گذاشتند و حتّی شیره ی یک وزغ له شده را مثل پماد رویش می‌ریختند.

مارمولک

1. کوچک ترین خزنده، مارمولک کوتوله است با طول 17میلی‌متر؛ چیزی اندازه یک بند انگشت.

2. مارمولک‌های منجوق‌دار طعمه‌ی خود را با سم می‌کشند.

3. تخم‌های مارمولک توکیویی حسّاسیت عجیبی به نور دارند. وقتی نور به تخم‌ها می‌خورد، پوسته‌ی آن‌ها سخت می‌شود و به سطح جایی که گذاشته‌اند می‌چسبند.

4. مارمولک بُزمجه تخم‌هایش را در لانه‌ی موریانه‌ها می‌گذارد تا حرکت موریانه‌ها به رشد تخم‌ها کمک کنند.

5. اگر یکی به مارمولک حمله کند و دُمش را بکند، دُم روی زمین تکان می‌خورد. دُم با حرکتش حواس دشمن را پرت می‌کند تا مارمولک فرار کند. بعد از مدتی، دم کنده شده دوباره درمی‌آید.

6. تمام مارمولک‌ها به جز مارمولک «گِکو» پلک دارند. گکو هم مثل مارها، پلک ندارد و چشم‌هایش از فلسی شفاف پوشیده شده است.

کروکودیل و تمساح

1. در عکس‌ها شاید دیده باشید که کروکودیل‌ها لبخند بر لب دارند. جالب است بدانید شکل خنده‌دار کروکودیل برای این است که آرواره‌هایش را طوری باز می‌کند که حرارت داخل بدنش خارج شود و این طور خود را خنک می‌کند. در این حالت به نظر می‌رسد کروکودیل در حال خندیدن است.

2. کروکودیل‌ها 23 گونه‌ی مختلف دارند؛ تمساح‌ها هم جزو همین خانواده‌اند.

3. تمساح می‌تواند مثل یک زیردریایی خود را زیر آب پنهان کند. او با دیدن و شنیدن و بو کشیدن از طریق چشم و گوش و سوراخ‌های بینی روی سرش، می‌تواند مدت زیادی خود را پنهان کند بدون این که کسی متوجهش شود.

4. تمساح آمریکایی به جای حرف، نعره می‌زند. او پُرسروصداترین جانور دنیاست.

5. دانشمندان اعتقاد دارند کروکودیل‌ها بازمانده ی گروهی از خزندگان‌اند که دایناسورها و پرنده‌ها از آن گروه به وجود آمده‌اند.

6. شما می‌دانستید کروکودیل‌ها سنگ می‌خورند؟ آن‌ها با سنگ خوردن سنگین می‌شوند و می‌توانند به اعماق آب بروند و برای شکار، کمین کنند.

7. چشم و گوش و گلو و سوراخ‌های بینی کوروکودیل با شیرجه در آب بسته و مانع از نفوذ آب می‌شود.

نویسنده: سیده افروز ارزه‌گر

منبع: مجله باران