تصمیم گیری پیچیده: نوع دیگر تصمیم گیری که در جایگاه یکی از فعالیت های عاطفه مثبت مورد مطالعه قرار گرفته است، تصمیم گیری پیچیده» نام دارد که در آن از مردم خواسته شده است بهترین گزینه را از میان چند گزینه (گزینش یک خودرو برای خرید انتخاب کنند، یا یک مسئله پیچیده (تشخیص یک ناخوشی در پزشکی) را حل کنند. نتایج دو تحقیق نشان میدهند که مردم در وضعیت عاطفه مثبت، در تصمیم گیری ها باکفایت تر عمل می کنند و در عین حال، در صورتی که آن کار، تلاش یا مراقبت مضاعفی بطلبد، ممکن است با دقت بیشتری نیز آن را انجام دهند (ایزن و منیز، ۱۹۸۳؛ ایزن و همکاران، ۱۹۹۱).
در تحقیق اول، که تصمیم بر این بود یک ماشین فرضی از بین شش گزینه که از نه جهت با هم اختلاف داشتند، خریداری شود (مصرف سوخت، قیمت خرید و...) گروه های عاطفه و کنترل در انتخابشان با هم اختلافی نداشتند، اما کسانی که در وضعیت عاطفه مثبت بودند، در تصمیم گیری کارآمدتر بودند؛ یعنی آنها به طور معناداری، وقت کمتری در مقایسه وضعیت کنترل صرف کردند و به طور معناداری کمتر از آنها به دنبال نمونه موردنظر گشتند و به ابعاد غیر مهم توجهی ننمودند (ایزن و منیز، ۱۹۸۳).
تحقیق دوم (ایزن و همکاران، ۱۹۹۱) از همان داده های مورد انتخاب ماشین، ولی با عنوان دیگر استفاده شد. در این تحقیق، آزمودنیها دانشجویان پزشکی بودند که سال سوم پزشکی خود را به پایان رسانده بودند و کار آنها این بود که از میان شش توصیف مربوط به بیمارانی که نسبت به هر یک از ممه مشخصه مربوط به سلامت با یکدیگر تفاوت داشتند، بیماری را انتخاب کنند که بیشترین احتمال سرطان ریه را دارد. نتایج تحقیق با نتایج حاصل از تحقیق «انتخاب ماشین» سازگار بود، اما بعضی عوامل خاص به سبب تفاوت های ضمنی، موجب اختلاف در نتیجه شده بود. طبق یافته های آخرین تحقیق، کسانی که در وضعیت عاطفه مثبت قرار داشتند به پرسشی که از آنها شده بود، همان جوابی (جواب صحیح) را دادند که گروه کنترل داده بودند، اما جواب آنها به طور معناداری زودتر در تعهدنامه های آنها منعکس شد. در این تحقیق، به هر حال، آنان بیش از وظیفه محول شده کار انجام دادند؛ برای مثال، بیان تشخیص بیماری برای دیگر بیماران، و در بعضی موارد، فکر کردن برای درمان آنها. اگر چه کسانی که در وضعیت عاطفه مثبت قرار داشتند، شایسته تر از گروه کنترل بودند، معیارهای خاص (میزان کلی زمانی که با اطلاعات کار می کردند، میزان افراط در فرایند جست وجو و...) نشانه های خوبی از شایستگی تلقی می شدند؛ زیرا در نمونه حاضر، گروه عاطفه مثبت به دنبال وظیفه محول شده رفت و کار بر روی اطلاعات را پس از رسیدن به آن تصمیم، ادامه داد.
تفاوت نتایج خاص در این دو تحقیق، اهمیت توجه به ویژگی های وضعیت را در پیش بینی اثر عاطفه مثبت بر روی معیارهای معین نشان می دهد. این یافته ها همچنین نشان می دهند که ادراک وضعیت از منظر آزمودنی، برخلاف ادراک وضعیت از دیدگاه تجربه گر، مهم است.
نتایج تحقیق تشخیص طبی به تأثیر احتمالی دیگر عاطفه مثبت بر تصمیم گیری - یعنی کامل سازی بیشتر اطلاعات شناختی - اشاره دارند. آزمودنی های در وضعیت عاطفه مثبت در تحقیق تشخیص طبی به طور معناداری سراسیمگی (پریشانی) کمتری از خود نشان دادند و به تمام کردن کاری که به آن مشغول بودند، علاقه بیشتری داشتند. بنابراین، بر اساس بحثهای اخیر درباره اثر شناختی عاطفه مثبت، روشن است که تحت شرایط عاطفه مثبت، مردم داده هایی را کامل می کنند که در فرایند تصمیم گیری مورد استفاده قرار گرفته اند. این امر آنها را قادر می سازد کمتر تحت فشار کار قرار گیرند، سراسیمگی کمتری نشان دهند و سریع تر کار کنند. از این رو، آنها می توانند با زودتر کار را انجام دهند - آن گونه که در کار انتخاب خودرو انجام دادند . با توجه خود را به جزئیات دیگر یا پردازش داده ها اطلاعات) معطوف کنند؛ آن گونه که در وضعیت تشخیص طبی عمل کردند.
از جمله تحقیقات انجام شده اخیر، بررسی فرایندهای تشخیصی پزشکان بود که گزارش داد پزشکانی که در آنها عاطفه مثبت ایجاد شده بود با دریافت یک جعبه کوچک شیرینی به طور معناداری قلمرو مسئله پزشکی در تعهدنامه های خود را زودتر از پزشکان گروه کنترل تعیین کردند. آنها همچنین اطلاعات را آزادانه تر بیان کردند و در مقایسه با پزشکان گروه کنترل، اطلاعاتی را که با فرضیه تشخیصی مورد ملاحظه خود نامناسب می دیدند، کمتر تحریف کردند یا مورد بی اعتنایی قرار دادند (استرادا، ۱۹۹۷).
این تحقیق ثابت می کرد که عاطفه مثبت جریان تکمیل اطلاعات برای تصمیم گیری را آسان می کند و آزادی در اطلاعات را نیز موجب می شود. افزون بر آن، این تحقیق نشان داد که هیچ مدرکی وجود ندارد تا ثابت کند عاطفه مثبت انسداد نابهنگام زودرس) در تصمیم گیری، پردازش کم مایه، پریدن به نتایج بدون دلیل کافی، یا هر نوع توصیه به کم اندیشی را موجب می گردد.
یافته‌های تحقیقات مربوط به تصمیم گیری پزشکی نشان می دهند که عاطفه مثبت نه تنها می تواند سبب کارآمدی بیشتر شود، بلکه سبب دقت بیشتر و نیز صراحت اطلاعات در خصوص دیدگاه فرد در مورد تصمیم گیری می گردد. همچنین باید یادآور شد که به هر حال، چنین تأثیری را فقط در جایی می توان مشاهده کرد که اطلاعات به همین منظور لحاظ شوند. افزون بر آن، این نکته و نکات شبیه به این - که خواهند آمد - فقط در مورد اطلاعاتی صدق می کنند که افراد دارای عاطفه مثبت می خواهند، یا نیاز دارند درباره آنها فکر کنند، یا چیزهایی هستند که مورد علاقه آنان اند. شبیه این نکته را فورگاس تحقیق کرد. او نیز دریافت که عاطفه مثبت کارآمدی تصمیم گیری را تحت بعضی - و نه همه - شرایط (وضعیتها) افزایش داده است. نتایج مربوط به تحقیقات تصمیم گیری پزشکی، به طور قابل ملاحظه ای نشان میدهند که چنین اطلاعاتی عبارت اند از: کارهایی که مستلزم توجه دقیق و حساس به موضوعات جدی مورد علاقه آزمودنیها بودند و به موضوعاتی که به طور کلیشه ای مثبت یا شوخی هستند، محدود نشده‌اند.
منبع: مجموعه مقالات تربیتی، عبد الرضا ضرابی،صص386-386، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، قم، ۱۳۸۸
