حسن و قبح عقلی
با توجه به حسن و قبح ذاتی افعال، کار فی حدذاته زیباست و روح انسانی به تبع کارش زیبا می شود؛ ولی اگر اخلاق و آداب اسلامی را برای پرورش روح بدانیم، خود روح زیبا می شود.
پنجشنبه، 26 دی 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
در حوزه چیستی و به عبارتی تعریف زیبایی، نظرها گوناگون است. برخی به تعریف آن پرداخته اند؛ عدهای آن را تعریف ناپذیر می دانند؛ و بعضی نیز بدون توجه به این مسئله، به محورهای دیگر موضوع اشاره کرده اند تا از چالش ها و اعتراض های راجع به تعریف دور بمانند. در این نگاشته، پیش از به دست آوردن نظر نگارنده، ابتدا به دیدگاههای اندیشمندان ایرانی و سپس غربی می پردازیم.
الف- دیدگاه اندیشمندان ایرانی در میان اندیشمندان کشورمان، ممکن است افرادی درباره زیبایی سخن گفته باشند، ولی در اینجا تنها به اندیشه های کسانی می پردازیم که به طور مستقیم درباره زیبایی (نه زیبایی در قالب فلسفه و هنر) نگاشته یا گفتاری دارند.
شهید مطهری: ایشان بر این باور است که زیبایی را نمی توان تعریف کرد. از این رو، در پاسخ به «زیبایی چیست؟» می گوید: «این سؤالی است که هنوز احدی به آن جواب نداده است. به عقیده بعضی، نه تنها کسی جواب آن را درک نکرده، بلکه این سؤال، جواب ندارد؛ به اعتبار اینکه در میان حقایق عالم، عالی ترین حقایق، حقایقی است که درباره آنها چیستی گفتن صحیح نیست». اساسا وی زیبایی را مانند برخی چیزها، از مقوله «یما یدرک» و «لا یوصف» می داند؛ یعنی درک می شود، ولی توصیف شدنی نیست. بر این اساس، تعریف افلاطون از زیبایی را که گفته است «زیبایی، هماهنگی میان اجزاست با کل» تعریفی درست نمی داند؛ زیرا هماهنگی و تناسب، یعنی، داشتن یک نسبت خاص میان کل و جزء، که در زیبایی نمی توان این نسبت را بیان کرد. کنه و ماهیت زیبایی برای انسان ناشناخته است، ولی وجود دارد؛ چنان که نیروی برق را نمی توان تعریف کرد، ولی هست. وی در جای دیگر به صراحت می نویسد: «اساسأ زیبایی درک کردنی است، نه وصف کردنی» با این حال متفکر شهید، با استناد به نظر افلاطون، به حسن و قبح ذاتی افعال توجه می کند و از انسانی که مزین به زیبایی معنوی است، چهرهای جذاب می سازد؛ زیرا معیارهایی چون تناسب، توازن و تعادل را برای زیبایی اش در نظر می گیرد:
با توجه به حسن و قبح ذاتی افعال، کار فی حدذاته زیباست و روح انسانی به تبع کارش زیبا می شود؛ ولی اگر اخلاق و آداب اسلامی را برای پرورش روح بدانیم، خود روح زیبا می شود. اگر کار هم زیباست، به تبع روح زیباست. شهید مطهری این نظر را به افلاطون نسبت می دهد و اضافه می کند که افلاطون، پایه اخلاق را بر عدالت قرار داده است؛ یعنی اخلاق را مساوی با عدالت، و عدالت را مساوی با زیبایی میداند. افلاطون اذعان می کند با اینکه بشر عدالت، زیبایی و حقیقت را می شناسد، هیچ کدام تعریف شدنی نیست. وی با این حال تعریفی هرچند ناقص از عدالت، عدالت اجتماعی و انسان عادل ارائه می دهد:
1. عدالت، هماهنگی اجزا با کل است؛
۲. عدالت اجتماعی این است که هر فردی به اندازه استعدادش کار کند و به همان میزان پاداش بگیرد. اگر افراد جامعه ای چنین باشند، آن وقت اجزای این جامعه، همه هماهنگ هستند؛ در غیر این صورت - یعنی اینکه کسی بیشتر کار کند و دیگری بیشتر پاداش بگیرد . افراد آن عادل نیستند و جامعه هم عادل نیست. جامعه ای که عادل نباشد، زیبا نیست، و جامعه ناعادل و نازیبا بقا نخواهد داشت؛
3. انسان عادل کسی است که تناسب، توازن و هماهنگی کامل میان عناصر روحی اش برقرار باشد؛ یعنی اجزای دستگاه روحی انسان، که مجموعه ای از اندیشه های تمایلات، خواسته ها، اراده ها و تصمیم هاست، با همدیگر تناسب داشته باشند.
مطهری همراه با تذکر اینکه کسی نمی تواند فرمول تناسب را بیان کند»، بر اساس نظر افلاطون، «انسان کامل» را انسانی معرفی می کند که در ناحیه روح در بالاترین درجه زیبایی است؛ چنان که از ویژگیهای امام علی(علیه السلام) ، عدل، توازن و هماهنگی کاملی است که در روح این انسان ملکوتی دیده می شود؛ انسانی که از قدیم او را انسان «کامل الصفات و جامع الاضداد» می شناسند. چون روح امام على علیه السلام همه جانبه و چندبعدی است، سخنانش هم در همه جوانب زیباست، و در عین چندبعدی بودن، نوعی توازن و تناسب میان ابعاد گوناگون آن برقرار است. از این رو، فراتر از ذائقه های انسانی قرار دارد و در روحها و عقلها جای می گیرد. انسانها بدون اینکه بتوانند امام علی علیه السلام را تعریف کنند، او را درک می کنند، و چون زیبایی، کشش دارد، مجذوب او می شوند. بر این اساس، شیعه، سنی، مسیحی و حتی یهودی را ستایشگر امام علی علیه السلام می بینیم.
منبع: اسلام و زیباییهای زندگی: رویکردی تحلیلی و تربیتی به سبک زندگی ، دکتر داود رجبینیا، صص49-46، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم، چاپ اول، 1391
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
نحوه برخورد صحیح با همسر در جمع چگونه است؟
غیرت چیست؟ اقسام غیرت کدامند؟ علل بی غیرتی چیست؟
تاثیر پماد آنتی هموروئید بر درمان بواسیر داخلی و خارجی چیست؟
تفاوت کرم آبرسان و مرطوب کننده در چیست؟
راز های تبدیل شدن به یک هتلدار موفق
روش های کاربردی برای افزایش ممبر کانال ایتا در 1403
کدام فقر باعث بی ایمانی می شود؟ چند نوع فقر داریم؟ ایمان و کفر چه ارتباطی با فقر دارند؟
درعالم قیامت بین اهل بهشت با اهل جهنم چند نوع گفتگو وجود دارد ؟
نحوه کاشت و نگهداری از گل پیله آ میکروفیلا: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
نحوه کاشت و نگهداری از گل خفاش: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
نحوه خواندن نماز والدین
طریقه خواندن نماز شکسته و نیت آن
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
داستان های کوتاه از پیامبر اکرم (ص)
نحوه فعال کردن سرویس پیام چند رسانهای (MMS) همراه اول
موارد بیشتر برای شما
تظاهرات دانشجویان مقابل سفارت اسرائیل در آتن
نجات یک خانم بعد از چهار روز گیر کردن بین ۲ دیوار
ماجرای پیشنهاد نجومی به وحید شمسایی برای تبلیغ برنج!
منوی عجیب رستوران وحید شمسایی؛ چه غذایی در منو نیست؟
مرحوم صابری (گل آقا)؛ نمونه طنزپرداز متعهد
نماهنگ/ تو را است معجزه در کف... عصا بیفکن!
گفتوگو | آحاد مردم در حوزه نظارت، تولید و مدیریت اقتصادی مشارکت خواهند داشت
گفتوگو | تأمین مالی بنگاههای اقتصادی کشور در راستای جهش تولید خواهد بود
حمله به اسرائیل با کدامیک از جنگ افزارهای ایرانی انجام شد؟
روایت جالب شمسایی از روز پاسخ ایران به اسرائیل
نحوه برخورد صحیح با همسر در جمع چگونه است؟
غیرت چیست؟ اقسام غیرت کدامند؟ علل بی غیرتی چیست؟
جایگاه تعلیم در اسلام و برخی اصول آن
تاثیر پماد آنتی هموروئید بر درمان بواسیر داخلی و خارجی چیست؟
حمله با گاز فلفل به دانشجویان معترض آمریکا