ید درمانی چیست و چگونه انجام می شود؟

ید درمانی روشی است که از آن در جهت درمان سرطان و یا پرکاری تیروئید استفاده می‌شود. در این روش می‌توان با تخریب تدریجی غده، سرانجام بیماری را درمان کرد. این روش کاملاً امن بوده و مرسوم‌ترین روش درمان، در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود.

در ادامه مطالب بیشتری درباره ید درمانی بیان خواهیم کرد، جهت آشنایی بیشتر با این موضوع تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.


ید درمانی چیست؟
ید رادیواکتیو می‌تواند به صورت کامل یا ناقص غده تیروئید را نابود کند. گاهی اوقات برای کاهش علائم پرکاری تیروئید، نیازی به نابودی کل غده نیست.

اما از بین بردن کامل تیروئید در بیشتر موارد ضروری است. در واقع استفاده از ید رادیو اکتیو روشی کاملاً مطمئن و دائمی برای درمان سرطان تیروئید است که با بهره‌گیری از آن، غده تیروئید به صورت کامل یا نصفه نابود خواهد شد.

طی یک تحقیق که بر روی ۹۰ بیمار از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۷۵ در مرکز پزشکی هسته‌ای بیمارستان شریعتی در زمینه ید درمانی صورت گرفت، مشاهده شد که بیشترین تأثیر مثبت در افراد بیمار مذکر دارای سن ۳۰ الی ۵۰ سال است.

نکته مهمی که در رابطه با ید درمانی باید بدانید، آن است که این درمان اختلالی در باروری ایجاد نمی‌کند. اما این روش می‌تواند موجب ایجاد پریود‌های نامنظم در خانم‌ها یا کاهش مقدار اسپرم در آقایان شود، در نتیجه روی جنین و نوزادان آن‌ها تأثیراتی بگذارد.

پزشک چه زمانی از ید درمانی جهت بهبود بیمار استفاده می‌کند؟

معمولاً زمانی از ید درمانی استفاده می‌شود که فرد مشکلات زیر را داشته باشد:

• پس از جراحی تیروئید بیمار به علت مبتلا بودن به بیماری سرطان تیروئید
   

• زمانی که سرطان تیروئید فرد گسترش یافته باشد.
   

• می‌تواند نخستین درمان در افراد مبتلا به بیماری گریوز باشد.
• برای کوچک نمودن غده در هنگام گواتر یا بزرگی تیروئید
• در بیمارانی که سرطان تیروئید آن‌ها مجدد بازگشته باشد

فرسایش ید رادیواکتیو

تحقیقات انجام شده

 

آزمایش ید رادیواکتیو و تعیین دوز ید

عملکرد درمانی ید رادیواکتیو

روش انجام ید درمانی

عوارض ید درمانی

• بیشترین عارضه که پس از درمان ید درمانی در بیماران مشاهده شده، کم کاری تیروئید است. زیرا در مدت درمان با ید رادیواکتیو، مقداری زیادی سلول غده تیروئید نابود شده است.
• درنتیجه موجب شده تا غده تیروئید نتواند هورمون‌های کافی را تولید کند. این دقیقاً برعکس مشکلی می‌‎باشد که بیمار قبل از درمان ید درمانی، با آن درگیر بوده است. شاید با خود بگویید که ید درمانی می‌تواند با درمان یک ییماری موجب بروز بیماری دیگری در شما می‌شود.
• امّا بهتر است این موضوع را بدانید که درمان کم کاری تیروئید می‌‎تواند در دراز مدت بسیار ساده‌تر باشد. در صورتی که بیمار مبتلا به کم‌کاری تیروئید شد، نیاز دارد تا به مدت طولانی جایگزینی هورمون‌های تیروئید را انجام دهد.
• این درمان نیز کاملاً بی‌خطر و قابل اعتماد است و هزینه زیادی را برای بیمار در بر نخواهد داشت.

دیگر عوارض ید درمانی شامل موارد زیر می‌‎شود:

• تورم غدد براقی: غدد بزاقی بیمار پس از درمان، به دلیل جذب ید توسط غدد بزاقی، متورم می‌شود. این عارضه ممکن است تا چندین هفته ادامه داشته باشد.
• اما برخی افراد به طور عمومی در حین درمان یا پس از آن، هیچ عارضه‌ای را مشاهده نمی‌کنند.
• حالت تهوع: این عارضه اغلب یک تا دو روز پس از درمان برطرف می‌شود.
• اگر بیمار دچار بیماری چشمی در اثر پرکاری تیروئید باشد، ممکن است با ید درمانی بیماری چشمی او تشدید شود. بهتر است بیمار هرگونه علائم چشمی را به پزشک خود اطلاع دهد، تا پزشک بررسی کند که این عارضه به تیروئید مربوط می‌‎شود یا خیر.
• ایجاد طعم فلز در دهان که می‌تواند تا چند هفته ادامه داشته باشد.

مراقبت‎‌های قبل از ید درمانی

بهتر است بیمار قبل از انجام ید درمانی، برخی اقدامات را انجام دهد تا تأثیر درمان آن بهتر باشد. برخی از این مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌‎شود:

• مصرف دارو‌هایی که دارای هورمون‌هایT4 و T3 هستند را تحت نظر پزشک خود متوقف کند.
   

• مصرف رژیم غذایی کم ید و به مدت یک هفته قبل از ید درمانی، کاملاً ضروری است. زیرا رعایت کردن رژیم کم ید می‌تواند موجب افزایش تأثیر درمان شود. این رژیم باید پس از اتمام دوره، درمان طبق دستور پزشک به مدت ۲۴ ساعت ادامه یابد.
   

• از مصرف غذا‌های جامد پیش از انجام ید درمانی، اجتناب کند. همچنین غذا‌های جامد را به مدت دو ساعت پس از درمان نیز مصرف نکند.

مراقبت پس از ید درمانی

نکات مهم

مراقبت‎‌های توصیه شده به بیمار پس از ید درمانی

پزشک معالج درباره کلیه‌های مراقبت‌های پس از درمان با بیمار خود صحبت می‌کند و توصیه‌های لازم را به او می‌دهد. ما نیز در این بخش برخی از مراقبت‌های لازم شرح می‌دهیم. اما روش‌های مناسب مطابق شرایط و نظر پزشک انتخاب می‌شوند.
 

• پس از درمان با ید رادیواکتیو جهت جلوگیری از قرار گرفتن اطرافیان در معرض تشعشعات رادیو اکتیو، باید برخی اقدامات خاص را جهت احتیاط در نظر داشت.
• بسته به میزان قدرت دوز دریافتی، بیمار باید پس از درمان با کودکان تماس برقرار نکند و از بوسیدن و بغل کردن آن‌ها اجتناب نماید.
• تا سه روز اول پس از درمان، باید فاصله خود را با دیگران حفظ کرده و از قرارگرفتن در مکان‌های عمومی خودداری کند.
• تا سه روز اول پس از درمان، وسایل خود را از دیگران جدا کند و از استفاده کردن از وسایل مشترک اجتناب نماید. به عنوان مثال: ظرف‌ها و لباس‌های خود را جداگانه شسته و دستان خود را زیاد بشوید.
• پس از ید درمانی بیمار باید از نوزادان و کودکان زیر ۵ سال و بانوان باردار به مدت ۲ الی ۳ هفته فاصله داشته باشد.
• با توجه به میزان قدرت دوز دریافتی، بیمار باید ۳ الی ۵ شب پس از درمان تنها بخوابد.
• بانوان پس از ید درمانی بهتر است به مدت یک سال باردار نشوند.

• بیماری که تحت درمان قرار گرفته است، زمانی که از حمام و سرویس بهداشتی استفاده می‌کند باید به خوبی آن را استرلیزه نماید. در این صورت هیچ عارضه‌ای اطرافیان او را گرفتار نمی‌کند.
• آقایان پس از انجام ید درمانی، بهتر است به مدت سه ماه اقدام به بارداری نکنند.

چه کسانی نباید از ید درمانی استفاده کنند؟

همانطور که پیشتر نیز اشاره کرده‌ایم ید درمانی روشی کاملاً بی‌خطر و مطمئن است. اما همه افراد نمی‌توانند از این روش استفاده کنند و ممکن است گرفتار عوارض ید درمانی شوند.

به طور کلی استفاده از این روش به افرادی که دارای شرایط زیر هستند توصیه نمی‌شود:

• مادران شیرده
   

• زنان باردار

• افرادی که استفراغ می‌‎کنند یا دارای بی‌اختیاری ادرار هستند.
• افراد مبتلا به بیماری‌های چشمی

• بانوانی که قصد دارند طی ۶ ماه آینده باردار شوند، نباید از ید رادیو اکتیو استفاده کنند. زیرا این روش می‌تواند تیروئید جنین را از بین برده و رشد او را مختل نماید.

کلام آخر