فشار خون پایین: علائم و علت‌ها

نشانه های فشار خون پایین و علل آن

چکیده
هر‌گاه سخن از فشار خون به میان می‌آید، ذهن ما به سراغ فشار خون بالا می‌رود، در‌حالی‌که افراد بسیاری هستند که مشکل فشار خون پایین داشته و این مساله می‌تواند برای آن‌ها وضعیت ناخوشایندی ایجاد کند. در این مقاله به تعریف فشار خون پایین، علت‌ها و روش‌های درمانی این مشکل خواهیم پرداخت.

تعداد کلمات 2021/ تخمین زمان مطالعه 10 دقیقه

مترجم: سید مصطفی سید آقامیری

مقدمه

فشار خون پایین یا افت فشار خون در زمانی اتفاق می‌افتد که فشار خون، پایین‌تر از حد نرمال باشد. مقابل فشار خون پایین، فشار خون بالا یا پرفشاری خون است.
به صورت طبیعی فشار خون بدن در طول روز تغییر می‌کند. بدن شما فشار خون را با موقعیت‌های مختلف تطبیق می‌دهد. این تغییرات کمک می‌کند که هر عضو بدن از جمله مغز، قلب و ریه‌ها، خون و اکسیژن کافی را دریافت کنند.
ممکن است در برخی مواقع فشار خون پایین امری طبیعی باشد و نه علامتی از یک بیماری و علتی برای نگرانی.
هم‌چنین ممکن است فشار خون با تغییر وضعیت بدن نیز تغییر کند. مثلاً اگر ناگهان بایستید ممکن است فشار شما ناگهان بیافتد. هم‌چنین فشار خود در هنگام استراحت و یا خواب، پایین می‌آید.
برخی مشکلات پزشکی و بیماری‌ها ممکن است فشار خون را پایین بیاورند. فشار خون پایین موجب خواهد شد که خون و اکسیژن کافی به برخی قسمت‌های بدن فرد نرسد. در این موارد، درمانِ علتِ زیربنایی، به بالا رفتن فشار خون می‌انجامد.

علائم فشار خون پایین

ممکن است فشار خون پایین علائم زیر را به همراه داشته باشد:
    • تاری دید
    • گیجی
    • افسردگی
    • سرگیجه
    • غش کردن
    • خستگی مفرط
    • احساس سردی
    • احساس تشنگی
    • ناتوانی در تمرکز
    • حالت تهوع
    • تنفس سریع و عمیق
    • عرق کردن

فشار خون پایین چیست؟

فشار خون عبارت است از نیرویی که خون در هنگام گردش به جداره رگ‌ها وارد می‌کند. خون توسط قلب به تمام بدن پمپاژ می‌شود.
فشار خون با دو عدد مختلف اندازه‌گیری می‌شود. عدد اول یا عدد بیشتر فشار سیستولیک نامیده می‌شود. این عدد مربوط به فشار خون در زمان تپیدن قلب است.
دومین عدد و یا عدد پایین، فشار دیاستولیک نامیده می‌شود. این عدد مربوط به فشار خون در زمان استراحت قلب در میان دو تپش است. معمولاً فشار دیاستولیک پایین‌تر از فشار سیستولیک است. هر دوی این اعداد با واحد میلیمتر جیوه (mm Hg) اندازه‌گیری می‌شوند.
فشار خون سالم در حدود 80/120 میلی‌متر جیوه است. این عدد حتی در افراد سالم نیز ممکن است تغییر کند. بر اساس گزارش کلینیک مِیو، وقتی می‌توانیم بگوییم فرد مبتلا به فشار خون پایین است که فشارش 60/90 میلی‌متر جیوه باشد.

چگونه فشار خون پایین را بالا ببریم؟

1. مقدار زیادی آب بنوشید
کم شدن رطوبت بدن می‌تواند در برخی اوقات به فشار خون پایین منجر شود. حتی در برخی افراد رطوبت متوسط بدن نیز به افت فشار خون منتهی می‌گردد.
هم‌چنین ممکن است برخی افراد به سرعت آب بدن خود را از دست بدهند. از دست دادن آب بدن ممکن است در اثر استفراغ، اسهال شدید، تب، ورزش سنگین و عرق کردن زیاد، اتفاق بیافتد. داروهایی مانند دیورتیک‌ها (داروهای ادرار‌آور) نیز می‌تواند موجب از دست رفتن آب بدن گردند.

2. رژیم غذایی متعادلی را انتخاب کنید

در صورتی‌که تغذیه مناسب و کافی نداشته باشید، ممکن است به فشار خون پایین به عنوان یکی از عوارض آن دچار شوید.
کمبود ویتامین ب 12، فولیک اسید و آهن می‌تواند به کم خونی بیانجامد. کم خونی یکی از علل فشار خون پایین محسوب می‌شود. ممکن است پزشک برای درمان فشار خون پایین، تغییر رژیم غذایی و یا مصرف مکمل‌ها را توصیه نماید.

3. در هر وعده غذایی کمتر بخورید

ممکن است پس از خوردن یک وعده غذایی سنگین دچار افت فشار شوید، این شرایط در افراد بزرگسال شایع‌تر است؛ زیرا پس از غذا و به منظور انجام فرآیند هضم و جذب، جریان خون در سیستم گوارش متمرکز می‌شود. در افراد سالم، برای برقراری توازن در سیستم گردش خون، ضربان قلب افزایش می‌یابد.
شما می‌توانید با کاستن از هر وعده غذایی، از افت فشار خون پیشگیری کنید. هم‌چنین محدود کردن کربوهیدرات‌ها موجب داشتن فشار پایدار پس از خوردن غذا خواهد شد.

4. از مصرف الکل اجتناب کنید

مصرف الکل به کم‌آبی بدن منجر می‌شود. هم‌چنین ممکن است الکل با برخی داروها تداخل کرده و سبب افت فشار خون گردد.

5. نمک بیشتری مصرف کنید

سدیم به افزایش فشار خون کمک خواهد کرد. البته در مصرف نمک احتیاط کنید، چرا که ممکن است فشار خون را بسیار بالا برده و حتی به بیماری قلبی منجر شود. در مورد میزان نمک مصرفی با پزشک مشورت کنید.
نمک طعام را می‌توانید به تمام غذاهای غیر فرآوری شده اضافه کنید. از مصرف غذاهای فرآوری شده‌ شور، جداً اجتناب کنید.

6. قند خون خود را چک کنید

دیابت و قند بالای خون، ممکن است به افت فشار منجر شود.
اگر دیابت دارید، به صورت روزانه و با استفاده از دستگاه‌های خانگیِ سنجش قند خون، قند خونتان را چک کنید. برای یافتن مناسب‌ترین رژیم غذایی و داروهای کنترل کننده قند خون، با پزشک خود مشورت کنید. داشتن برنامه ورزشی منظم نیز به تعادل قند خون کمک خواهد کرد.

7. تیروئید خود را چک کنید

بیماری‌های تیروئید بسیار شایع هستند. کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شما نتواند هورمون تیروئید را به اندازه کافی تولید کند. این مشکل می‌تواند به افت فشار خون بیانجامد.
یک آزمایش خون ساده می‌تواند ابتلا به کم کاری تیروئید را به راحتی مشخص نماید. برای تقویت کارکرد تیروئید، ممکن است به مصرف دارو و تغییر رژیم غذایی نیاز داشته باشید.

8. جوراب واریس بپوشید

جوراب واریس می‌تواند از جمع شدن خون در پاها پیشگیری کند. این کار به پیشگیری از فشار خون پایینِ ارتواسپاتیک یا وضعیتی که در حقیقت عبارت است از فشار خون پایین به علت ایستادن، دراز کشیدن و یا نشستن طولانی، کمک کند. فشار خون وضعیتی در افراد بزرگسال شایع‌تر است. این مشکل در بیش از 11 درصد از افراد میان سال و 30 درصد افراد مسن رخ می‌دهد.

9. دارو مصرف کنید

ممکن است پزشک برای درمان افت فشار خون شما، داروهایی را تجویز کند. این داروها به افت فشار خونِ ارتواسپاتیک (فشار خون وضعیتی) کمک می‌کنند:
    • فلودروکورتیزون، دارویی است که به افزایش حجم خون کمک می‌کند
    • میدودرین (اورواتن)، این دارو رگ‌ها را تنگ کرده و بدین‌وسیله فشار خون را افزایش می‌دهد.

اگر فشار خون به شکلی خطرناک پایین باشد، ممکن است داروهای دیگری تجویز گردد. برخی از این داروها از این قرارند:
    • گونیست‌های گیرنده ادرنرژیک
    • دوپامین
    • اپی نفرین
    • نوراپی نفرین
    • فنیل آفرین

10. درمان عفونت‌ها

برخی عفونت‌های باکتریایی، ویروسی و قارچی می‌توانند موجب افت فشار گردند. پزشک با تجویز یک آزمایش خون ساده از وجود عفونت در خونتان آگاه خواهد شد. این مشکلات معمولاً با آنتی بیوتیک های IV و داروهای ضد ویروسی درمان می‌شوند.

بیشتر بخوانید: علائم فشار خون پایین

فشار خون پایین به عوامل زیادی ارتباط دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

علل فشار خون پایین

افت فشار خون علل مختلفی دارد. برخی از آن‌ها موقتی بوده و می‌توانند به راحتی حل شوند. در برخی موارد نیز فشار خون پایین علامت یک بیماری و یا شرایط اورژانسی است. در این مواقع به اقدامات درمانی نیاز خواهد بود. برخی از بیماری‌ها و مشکلات که می‌توانند منجر به افت فشار خون شوند از این قرارند:
    • بیماری آدیسون (کمبود هورمون‌های آدرنال)
    • آنافیلاکسی (یک واکنش آلرژیک جدی)
    • کم خونی
    • از دست دادن خون بدن
    • برادی کاردی (کند شدن ضربان قلب)
    • کم آبی بدن
    • دیابت یا پایین آمدن قند خون
    • حمله قلبی یا نارسایی قلبی
    • مشکل دریچه قلب
    • کم کاری تیروئید (کاهش ترشح هورمون تیروئید)
    • نارسایی کبدی
    • بیماری پاراتیروئید
    • بارداری
    • شوک سپتیک یا شوک عفونی که در نتیجه یک عفونت جدی ایجاد می‌شود
    • ایستادن ناگهانی
    • ضربه شدید به سر

تشخیص و درمانِ این مشکلات می‌تواند به توازن فشار خون شما کمک کند. ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق، آزمایشات زیر را تجویز کند:
    • آزمایش خون برای چک کردن سطح هورمون‌ها بدن، قند خون و عفونت‌ها
    • الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) و یا استفاده از هولتر مانیتور به منظور چک کردن ضربان و کارکرد قلب
    • اکوکاردیوگرام برای چک کردن سلامت قلب
    • تست استرس (تست ورزش) به منظور بررسی سلامت قلب
    • تست بلند کردن میز برای چک کردن تغییرات فشار خون در هنگام تغییر در وضعیت بدنی
    • مانور والسالوا که یک تست تنفس محسوب شده و برای تشخیص مشکلات سیستم عصبی که موجب افت فشار خون می‌شوند، به کار می‌رود.

افت فشار خون در اثر مصرف برخی داروها، شُک و یا سکته

داروها
ممکن است مصرف برخی داروها به کاهش فشار خون منجر شود. این داروها معمولاً برای درمان فشار خون بالا و برخی بیماری‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند:
    • داروهای مسدود کننده آلفا
    • آنتاگونیست گیرنده آنژیوتانسین II
    • بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین
    • داروهای مسدود کننده بتا (آتنولول یا تنورمین، پروپرانولول، اینوپران XL)
    • مسدود کننده‌های کانال کلسیم
    • دیورتیک‌ها یا داروهای ادارار‌آور (فروزماید، مکسزید، میکروزاید)
    • داروهای اختلال نعوظ (رواتیو، ویگرا، ادسیرکا، سیالیس)
    • نیترات‌ها
    • داروهای بیماری پارکینسون مانند میراپکس و لوودوپا
    • داروهای افسردگی سه حلقه‌ای (سایلنور، ایمی پرامین)
    • مصرف الکل و مواد مخدر همزمان با مصرف برخی داروها، یا مصرف همزمان برهی داروهای خاص نیز ممکن است به افت فشار خون منجر شود. در هنگام مراجعه به پزشک باید داروهایی را که در حال حاضر مصرف می‌کنید را به پزشک خود بگویید تا از عوارض تداخلات دارویی در امان بمانید.

شوک

شوک مشکلی است که حیات فرد را تهدید می‌کند. ممکن است شوک در واکنش به تعدای از شرایط اورژانسی اتفاق بیافتد. این شرایط عبارتند از:
    • حمله یا سکته قلبی
    • جراحت یا سوختگی جدی
    • عفونت شدید
    • واکنش‌های آلرژیک
    • لخته‌شدن خون

شوک به فشار خون پایین می‌انجامد، اما از سوی دیگر افت فشار خون نیز می‌تواند بدن فرد را به شک فرو برد. درمان در چنین مواردی باید شامل تجویز سرم و یا دریافت خون، باشد.
درمان علتِ شوک به بالا بردن فشار خون کمک خواهد کرد. برای مثال، در شوک آنافیلاکتیک (واکنش شدید آلرژیک) تزریق اپی نفرین به بالا بردن سریع فشار خون کمک می‌کند. این دارو در افرادی که به بادام زمینی، نیش زنبور و دیگر مواد حساسیت زا واکنش شدید نشان می‌دهند، می‌تواند موجب نجات زندگی‌شان شود.
در بحث کمک‌های اولیه، لازم است شخص مبتلا به شوک را تا زمان دریافت خدمات درمانی، گرم نگه داشت. کلینیک مِیو پیشنهاد می‌دهد این افراد را بخوابانید و پاهایشان را حدود 30 سانتی متر بالاتر از زمین قرار دهید.

سکته

سکته یکی از عوامل اصلی مرگ محسوب می‌شود. هم‌چنین سکته یکی از عوامل اصلی معلولیت‌های جدی و طولانی مدت است.
فشار خون بالا یکی از عوامل ایجاد سکته است. کنترل فشار خون برای پیشگیری از سکته و بروز مجدد آن ضروری است. با این‌حال برخی تحقیقات نشان داده‌اند که اگر پس از سکته سعی شود فشار خون فرد در سطح بالایی قرار گیرد، از آسیب به مغز جلوگیری خواهد شد. این کار خطر معلولیت و مرگ را کاهش خواهد داد.
انجمن سکته آمریکا توصیه می‌کند تا حدود 72 ساعت پس از سکته، فشار خون را بالاتر از سطح نرمال نگه دارید. این کار خون رسانی به مغز را بیشتر نموده و بدین‌وسیله به مغز کمک می‌کند تا پس از سکته خود را بازیابی نماید.

مدیریت فشار خون پایین

افت فشار خون هر‌چند وقت یک بار موجب نگرانی نیست؛ اما برخی افراد همیشه فشارشان پایین است؛ و در این موارد باید پیگیر درمان بود.
در صورتی‌که علائم فشار خون پایین را به صورت مستمر در خود مشاهده نمودید به پزشک مراجعه کنید. علائم خود و کارهایی را که پس از بروز آن‌ها انجام می‌دهید، یادداشت کنید و در زمان ملاقات با پزشک آن‌ها را به پزشکتان بگویید. ارائه این اطلاعات، در تشخیص علت افت فشار خون به پزشک کمک خواهد کرد.
اگر افت فشار خون ارتواسپاتیک دارید، از عوامل تشدیدی کننده مانند سرپا ماندن زیاد اجتناب کنید. هم‌چنین از دیگر تشدید کننده‌ها مانند قرار گرفتن در موقعیت‌های آزار دهنده خودداری کنید.
سعی کنید نسبت به تشدید کننده‌های افت فشار خون خود آگاهی لازم را داشته باشید. اگر احساس سرگیجه یا سبکی سر می‌کنید، دراز بکشید و پاهایتان را از سطح زمین بالاتر بگذارید.
ممکن است برای تنظیم فشار خون لازم باشد در رژیم غذایی خود تغییراتی ایجاد کنید. سعی کنید به اندازه کافی آب بنوشید و وقتی از خانه بیرون می‌روید یک بطری آب همراه خود داشته باشید. می‌توانید با استفاده از یادآور تلفن همراه، نوشیدن آب را به خودتان یادآوری کنید.
اگر فکر می‌کنید مصرف یک داروی خاص موجب افت فشارتان شده است، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. بدون مشورت با پزشک داروی مربوطه را ترک نکرده و یا دوز آن را تغییر ندهید.

منبع: www.healthline.com