شیر کم چرب، ماست و محصولات دیگری که از شیر تهیه می گردند، حاوی کلسیم هستند. شیرهای طعم دار مانند شیر و شکلات و یا شیر توت فرنگی نیز منبعی از کلسیم هستند ولی بدلیل موادی که با شیر مخلوط شده است، مقداری کالری دارند. سبزیجاتی با برگ سبز تیره مانند کلم و شلغم حاوی کالری کم و کلسیم بسیار زیاد هستند. اگر چه اسفناج منبع خوبی برای کلسیم نیست. کلم بروکلی، نخود، عدس سبز، لپه و ماهی ساردین و سالمون و ماهی های بی استخوان دیگر نیز منابعی از کلسیم هستند. آب میوه‌های حاوی کلسیم نیز می توانند کلسیم را به بدن شما برساند.
چیزهایی که باعث کاهش کلسیم در بدن می شوند، موارد زیر میتواند به سلامت استخوان‌ها آسیب برساند: نوشیدن مقدار زیاد لیموناد (Soda). مطالعات نشان داده اند که سودا سبب شکستگی در استخوان می شود. به این دلیل که افراد به جای نوشیدن شیر مرتب از لیموناد استفاده می کنند کلسیم مورد نیاز بدنشان کاهش می یابد.
برخی از انواع رژیم‌ها. ممکن است کلسیم کافی به اندازه نیاز بدن نداشته باشند. مانند رژیم‌های سبزیجات که در آنها از لبنیات استفاده نمی شود. قبل از شروع هر رژیمی با دکتر خود مشورت کنید و مطمئن شوید که در رژیمی که دارید به میزان مورد نیاز کلسیم موجود می‌باشد.
بعضی از داروها و بیماری ها. بعضی از داروها و بیماری‌های کلیوی و روده ای ممکن است سبب کاهش کلسیم موجود در بدن شوند. در زمان استفاده از هر دارویی، قبل از آن با پزشک خود مشورت کنید و مطمئن شوید که داروهایی که مصرف می کنید، باعث کاهش کلسیم بدن شما نمی شود.
کافئین و تنباکو. هر دو این‌ها سبب کاهش کلسیم از بدن می شوند. راه های بسیاری برای بدست آوردن کلسیم بیشتر وجود دارد، مانند: به جای هر نوشیدنی از شیر استفاده کنید و در سالاد خود از مواد حاوی کلسیم مانند لوبیا، پنیر، کلم بروکلی و بادام استفاده نمایید. از ماست بعنوان غذایی سبک استفاده کنید (ماست کم چرب). اگر انتخاب درستی داشته باشید، غذاهایی که می خورید و یا می نوشید، می‌توانند کلسیم مورد نیاز شما را تهیه می کند.
کم خونی فقر آهن تکامل کودک را مختل می کند اگر دریافت آهن کمتر از میزان مورد نیاز باشد، آهن از ذخیره فریتین پلاسما برداشته شده و به کاهش ذخیره آهن بدن منجر می شود. در این مرحله، فریتین پلاسما به کمتر از ۱۰ میکروگرم در لیتر می رسد. در صورت ادامه این کمبود، میزان هموگلوبین به کمتر از حداقل میزان طبیعی رسیده و کم خونی فقر آهن بروز می کند.
مطالعه های متعددی نشان داده اند که کم خونی فقر آهن ممکن است در۲ سالگی به اختلال تکامل منجر شود که حتی با درمان طولانی مدت آهن هم جبران نشود. به نظر نمی رسد که کمبود آهن در غیاب آنمی به اختلال تکامل منجر شود. کودکان مبتلا به آنمی فقر آهن رفتارهایی از خود نشان میدهند که می تواند به انزواگرایی منجر شود. در این حالت کودک محتاط تر شده، دچار تردید است، زود خسته می شود و شادابی و لبخند او کمتر می شود.
بیشترین مقدار آهن در شیر انتقالی مادر وجود دارد که حدود ۹۷ صدم میلی گرم در لیتر است اما به طور مداوم طی دوران شیردهی کاهش می یابد؛ به طوری که تا ۵ ماهگی به سطح حدود ۳ میلی گرم در لیتر می رسد. به نظر نمی رسد که مقدار آهن شیر مادر به طور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر وضعیت آهن مادر، کمبود آهن مادر یا درمان او با آهن قرار گیرد. ۲ تا ۱۰ درصد شیر مادر در کازئین، ۶۵ تا ۸۱ درصد آن در پروتئین و ۱۹ تا ۲۶ درصد آن در چربی است.
سایر منابع آهن در سال اول زندگی شامل غذاهای کمکی و برای کودکان محروم از شیر مادر، شیر مصنوعی است. بررسی های اولیه نشان میدهد که اضافه کردن غذاهای کمکی جذب آهن را از شیر مادر کم می کند ولی غذاهای تقویت شده با آهن اثر مثبتی در وضعیت آهن شیرخوار دارد؛ به شرطی که آهن آن به خوبی جذب شود. در غذاهای کمکی تقویت شده با آهن، اضافه کردن ویتامین C، جذب آهن را ۲ برابر می کند. میزان آهن دریافتی از غذاهای کمکی در ۶ ماهگی حدود ۶ میلی گرم در روز و در ۹ ماهگی 4 میلی گرم در روز است. شیوع آنمی یا فریتین پایین پلاسما در شیرخواران با وزن تولد بالای ۳ کیلوگرم کمتر است ولی در نوزادان با وزن تولد کمتر از ۳ کیلوگرم، حدود ۱۰ درصد و در زیر ۲ کیلوگرم وزن تولد، تقریبا ۵۰ درصد است.
به نظر می رسد دادن غذاهای کمکی غنی شده با آهن وضعیت آهن تغذیه ای شیر مادر خوار را بهبود می بخشد. مصرف شیر گاو خطر کمبود آهن را افزایش می دهد.
پدران عزیز شما علاوه بر اهمیت فوق العاده ای که برای فرزندان و خانواده دارید، نقش بسیار مهمی در سلامت تغذیه ای آنها دارید، زیرا انتخاب های غذایی شما در سلامت وزنی فرزندان تان بسیار مهم است. انتخاب های غذایی پدرها یک راهنما و یک الگو برای انتخاب غذای بچه ها است.
مقاله ای که اخیرا در ژورنال آموزش تغذیه و رفتار به چاپ رسیده است بیان می کند، میزان تمایل پدر خانواده به استفاده از غذاهای آماده و دیدگاه او در مورد وضعیت غذای خانواده و وزن بچه ها تاثیر بسزایی بر سلامت فرزندان شان دارد. پدرانی که به زمان شام خوردن اهمیت ویژه ای می دهند و این اهمیت در چارچوب خانه و غذای تهیه شده توسط مادر است، فرزندان سالم تری دارند تا پدرانی که برای خوشحال کردن بچه‌ها یا هر دلیل دیگری، مرتب به غذای بیرون از منزل روی می آورند. در زمینه‌ی سلامت دوران کودکی نکات بسیاری وجود دارد که بیان تعدادی از آنها، اهمیت نقش پدرها را روشن‌تر می سازد.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص183-179، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
