برای دسر یک ماده کمی شیرین انتخاب کنید و آن را بلافاصله بعد از غذا به او بدهید که جزو غذا به حساب بیاید. اگر غذای جدیدی به او می دهید که از خوردنش امتناع می کند تعجب نکنید، آن را همراه با غذایی که دوست دارد مثل برنج یا نان یا سیب زمینی به او بدهید. غذاها را خیلی زود به زود و بر اساس تمایل او عوض نکنید. هنگام غذا دادن، دعوا نکنید، داد و قال راه نیندازید و برای خوردن غذا جایزه تعیین نکنید.
بگذارید در مورد سیر شدنش خودش تصمیم بگیرد، اگر در یک وعده مقدار کمتری بخورد مسلما در وعده دیگر یا روز دیگر جبران می کند. در سن یک تا دو سالگی با توجه به مراحل تکامل کودک، شما انتظار نداشته باشید که هنگام غذا خوردن خیلی تمیز و مرتب باشد. این مرحله ریخت و پاش بتدریج بهتر می شود. برخی کارهای او را مانند پرت کردن غذا، بازی کردن هنگام غذاخوردن و... را می توان با آرامش و ملایمت و بتدریج محدود کرد. بسیاری از رفتارهای غذایی آرام آرام با بزرگ شدن کودک عوض می شوند.
بر اساس تحقیقات پژوهشگران موسسه ملی تحقیقات بهداشتی آمریکا، مصرف ماهی و دیگر غذاهایی دریایی در دوران بارداری موجب باهوش تر شدن کودکان و رشد بهتر مهارتهای آنان می شود. مصرف ماهی و غذاهای دریایی در هفته کمتر از ۳۴۰ گرم (میزان سفارش شده سازمان های بهداشتی آمریکا)، کودکان آنها را از ابتلا به مشکلات رشدی محافظت نمی کند. این در حالی است که زنانی که غذای دریایی مصرف نمی کنند درواقع با محروم کردن کودکان خود از مواد غذایی لازم وحیاتی رشد مغزی آنها، به نوزادان خود آسیب وارد می کنند.
در این تحقیق که در دانشگاه بریستول انجام شد، کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری ماهی بیشتری مصرف می کنند، مهارتهای ارتباطی و اجتماعی بهتری داشته و در سن ۷ سالگی بهتر رفتار کرده و در سن هشت سالگی از ضریب هوشی کلامی بالاتری برخوردارند.
امتناع کودک از خوردن ممکن است به دلایل ذکر شده باشد: فعالیت زیاد و در نتیجه خستگی فعالیت کم و در نتیجه کمتر گرسنه شدن نخوابیدن کم بودن فاصله بین تنقلات با غذاهای اصلی اظهار نظر مبنی بر دوست نداشتن غذا توسط بزرگترها. اما درعین حال این امر ممکن است وسیله ای باشد که کودک می خواهد عدم وابستگی و استقلالش را نشان دهد. این خود بخشی از مراحل تکامل اوست. والدین اگر هیجان زده باشند و به کودک فشار بیاورند سبب کندی جریان ترشح معده کودک و مانع از هضم غذای وی می شوند. بعلاوه کودک از توجه والدین لذت می برد و می آموزد که امتناع از خوردن، یکی از راههای جلب توجه آنان است. کودک معمولا غذای بخصوصی را برای مدتی دوست دارد و بعد ممکن است به غذای دیگری علاقه نشان دهد.
یعنی کودک غذایی را که تا دیروز دوست داشت و می خورد، امروز از خوردنش امتناع می کند. در این مورد، والدین با تغییراتی از قبیل تغییر در درجه حرارت و یا نوع پخت، یا شکل غذا (به عنوان مثال دادن شیر گرم یا سرد، دادن تخم مرغ آب پز یا نیمرو و...) و تعریف و تمجید از غذا می توانند آن را مورد پسند و دلخواه کودک کنند. اگر کودک باز هم از خوردن متناع کرد، والدین باید صبور باشند و کودک را به اجبار وادار به خوردن نکنند و پس از تمام شدن غذ، بشقاب او نیز با سایر بشقاب ها برداشته شود. بدین ترتیب هم کودک یاد می گیرد که زمان صرف غذا نامحدود نیست و هم باعث می شود در وعده غذایی بعد، به اندازه کافی گرسنه باشد و غذا بخورد. نتایج مطالعات نیز نشان داده است که دریافت انرژی هر کودک از یک وعده غذایی به وعده دیگر بسیار متفاوت است ولی کل انرژی دریافتی روزانه بطور قابل توجهی ثابت است.
بدین معنی که معمولا کودک کمبود کالری و مواد مغذی در یک وعده را، در وعده بعد جبران می کند. لذا وظیفه والدین انتخاب و ارائه مواد غذایی مغذی و مناسب است. اگر کودک به خوردن بعضی از غذاها علاقه نشان نمی دهد چه باید کرد؟ اگر کودک علاقه کافی برای خوردن بعضی از انواع غذاه را ندارد مادر باید آن غذا را به روش های مختلف درست کند تا همان ماده غذایی با مزه و طعم جدید مورد استفاده کودک قرار گیرد و اگر باز هم از خوردن امتناع کرد می توان از جانشین های آن ماده غذایی استفاده نمود. بعضی از مادران شکایت دارند که کودکشان گوشت تکه یا تخم مرغ نمی خورد و یا شیر کم می خورد و یا شیرینی زیاد طلب می کند. در زیر چند پیشنهاد برای راهنمایی این مادران آورده شده است.
برای کودکانی که گوشت تکه ای نمی خورند: بهتر است گوشت را به قطعات بسیار کوچک و ریز تقسیم کنید که به خوبی پخته شود مثلا به صورت حلیم گندم درآید. قطعات بسیار ریز گوشت را مخلوط با حبوبات کاملا بپزید و نرم کنید. همراه با یک قاشق غذا خوری روغن زیتون و یک قاشق مرباخوری آب لیمو ترش یا آب نارنج تازه به کودک بدهید.
گوشت چرخ کرده را به صورت کوفته قلقلی در آورید یا به صورت مخلوط با گوجه فرنگی بجای سس روی ماکارونی بریزید یا کتلت (مخلوط کوشت و سیب زمینی و تخم مرغ) به شکل های کوچک و زیبا تهیه کنید و یا به صورت مخلوط با آب گوجه فرنگی و لوبیا و برنج (لوبیا پلو) بپزید. از گوشت مرغ یا ماهی استفاده کنید. اگر کودک هیچیک از انواع گوشت را نمی خورد از جانشین های آن استفاده کنید؛ مثل زرده تخم مرغ، سفیده تخم مرغ، عدس، پنیر با بادام یا گردو، لوبیا چیتی پخته شده، بادام زمینی بدون پوست، شیر و ماست.
برنج را در آب گوشت یا مرغی که می پزید بریزید و به صورت کته نرم، با انواع سبزی‌ها یا عدس، به او بدهید. کودکانی که اصلا گوشت نمی خورند باید از نظر دریافت آهن مورد توجه باشند. برای کودکانی که تخم مرغ سفت شده را نمی خورند: تخم مرغ سفت شده را با کمی کره یا شیر نرم کنید.
زرده و سفیده تخم مرغ را بزنید و داخل سوپ بریزید و بگذارید چند جوش بزند. زرده و سفیده تخم مرغ را با کمی شیر (۲ قاشق غذاخوری) مخلوط کرده و در روغن بپزید (خاگینه) سیب زمینی پخته شده و تخم مرغ سفت شده را رنده کنید و به آن کمی کره یا روغن زیتون بزنید (تقریبا مثل سالاد الویه ولی بدون سس مایونز) یا به آن ماست و روغن زیتون یا کمی شیر اضافه کنید.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص302-298، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
