احتمالا کودک شما نیز جزو آن دسته کودکانی است که از خوردن قند و شکر لذت می برند. حتی اگر مصرف مستقیم شکر نیز کاهش یابد، آن قدر خوراکیها و نوشیدنی های شیرین وجود دارند که میزان زیادی از شکر را وارد بدن او کنند، اما متخصصان تغذیه معتقدند باید تا حد امکان میزان شکر موجود در برنامه غذایی کودکان کاهش یابد زیرا پاسخ بدن در مقابل قند و شکر زیاد، به صورت افت فشار، آغاز واکنش های دیابتیک و چاقی بروز می کند. باید به یاد داشت در کنار قند و شکر غذاهایی مانند آب میوه‌های مصنوعی، ژله، شکلات، شیرینی و حتی سس حاوی مقادیر زیادی شکر هستند که باید سعی شود مصرف آنها نیز محدود شود.
مصرف غلات شیرین مانند کورن فلکس را محدود کنید و به جای آن از آب میوه طبیعی برای شیرین کردن غلات استفاده کنید. کودک را تشویق کنید که مواد مغذی و منبع انرژی خود را به جای نوشیدنی‌های شیرین و شکلات از آجیل و میوه تأمین کند. در زمان خرید آب میوه پاکتی، به دنبال اجناسی باشید که دارای برچسب صددرصد آب میوه طبیعی هستند، بعدا می توانید آنها را با آب رقیق کنید. زیرا معمولا آب میوه‌های رقیق نشده حاوی مقادیر زیادی نگهدارنده هستند.
واژه از شیر گرفتن معمولا به عنوان توقف شیردهی به کار می رود. همچنین می توان از شیر گرفتن را به معنای تغییر تدریجی تغذیه کودک از شیر به غذاهای ترکیبی دانست. از شیر گرفتن برای کودک از لحاظ عاطفی دشوار است، زیرا مادر برای او منبع شادی، نشاط و غذا بوده است. هنگام گرسنگی در آغوش گرم مادر آرام گرفته و شیر نوشیده، که این عمل علاوه بر آن که او را سیر کرده، لذت بخش نیز بوده است. به همین دلیل هم ترک آن برایش کاری دشوار و نگران کننده محسوب می شود. پس اگر می خواهید کودک خود را از شیر بگیرید این عمل نباید سریع و ناگهانی و یا با اعمال خشونت همراه باشد. بلکه باید از شش ماهگی به تدریج، با جانشین کردن غذاهای مناسب و کم کردن تعداد دفعات شیردهی، زمینه را برای این کار فراهم کرد.
بهتر است به این نکته هم توجه داشت که از شیر گرفتن کودک برایش چنین تصوری به وجود نیاورد که دیگر از عشق و محبت مادرانه محروم شده است. بنابراین در مراحل از شیر گیری به کودک توجه بیشتری نشان دهید. اگر به علت بیماری، بارداری و یا مسافرت مادر، کودک به طور ناگهانی از شیر گرفته شود، اضطراب شدیدی در او ایجاد خواهد شد. در مواقعی که مادر شیرده، مجددة باردار می شود، این بارداری به معنای قطع ناگهانی شیر برای کودک اول است. در این شرایط مادر فرصتی برای مراقبت از کودک ندارد.
محروم شدن از گرمای محبت مادری موجب می شود تا کودک با انجام فعالیت ها و رفتارهایی نظیر بد اخلاقی و گریه اعتراض خود را اعلام کند. و به خاطر آن تنبیه شود که البته چنین رفتاری برای کودکی نگران طبیعی است. بهتر است در مواقعی که مادر به علت بارداری مجبور به قطع ناگهانی شیر خود می شود، برای جلوگیری از کاهش آثار نامطلوب روانی و عاطفی این مسأله، موارد زیر را مد نظر قرار دهد. به تدریج و برای مدت بیش از دو تا سه ماه کودک خود را از شیر بگیرد. کودک از محبت خاصی برخوردار شود تا کمبودی که برایش به وجود آمده است، جبران گردد. برای ارضای غریزه مکیدن کودک از بطری شیر و پستانک استفاده شود.
طعم نا خوشایند به جای شیر مادر: یکی از روشهای معمول برای از شیر گرفتن کودک، استفاده از داروهای گیاهی تلخ است. مادر قبل از اقدام به شیر دادن، موضع شیردهی را با داروی تلخ گیاهی نظیر صبر زرد، کلپوره و آغشته کرده، به محض اینکه کودک شروع به شیر خوردن می کند، به جای طعم شیرین شیر، دهانش تلخ و از شیر خوردن منصرف می شود. از جمله آثار نامطلوب این روش آن است که گیاهان دارویی مصارف درمانی خاص خود را دارند و هر دارو در جهت درمان یک بیماری به کار می رود. به عنوان مثال صبرزرد جزو داروهای مسهل است و در صورت مصرف زیاد ممکن است کودک را دچار اسهال کند. مصرف بیش از اندازه کلپوره نیز به ویژه برای کودکان حالت مسموم کننده دارد.
در مواقعی نیز مادر با زخمی یا بد نما جلوه دادن سینه، حس ترحم کودک را بر می انگیزد. در نتیجه شیرخوار برای اینکه مادرش احساس ناراحتی نکند شیر نمی خورد. از جمله معایب این روش نیز می توان به آثاری که این کار می تواند بر روح کودک بگذارد، اشاره کرد. در این حالت کودک قلب برای مادر متأسف می شود. گاهی هم ممکن است کودک از این وضعیت بترسد و مشکلی بر مشکلات بیفزاید. ضمن آنکه بعد از رفع مانع، کودک مجددا جهت خوردن شیر اقدام می کند و بعد از آن، حرفهای مادر را دروغ می پندارد و برای حرف او ارزش قایل نمی شود.
برای کودک ۶ ماهه اجرای برنامه شیردهی هر چهار ساعت یک بار مناسب است. ضمن اینکه می توان به تدریج غذای کمکی را در تغذیه کودک وارد کرد. با اعمال این روش مادر می تواند برنامه ریزی غذایی برای کودک داشته باشد در نتیجه با اعتماد به نفس در پیشرفت و پیش بینی مسایل به پیش برود. شروع به دادن مایعات در لیوان مخصوص کودک و یا با قاشق، بغل کردن عروسک خرس کوچولو یا قطعات پارچه ای دیگر جانشین خوبی برای دلبستگی کودک به شیر مادر شمرده می شود. وقتی فواصل شیردهی مشخص شد مادر می تواند حذف تدریجی وعده های شیر را شروع کند. حق انتخاب با مادر است. بعضی ها ابتدا حذف شبانه را در نظر می گیرند، برخی ترجیح می دهند، شیر دادن وقت ناهار را اول قطع کنند. چون اطمینان دارند کودک به جای شیر، غذای کافی برای خوردن دارد. اما اغلب بهتر است مادر بعد از خوردن یک غذای سفت، یعنی زمانی که کودک سیر است به او شیر بدهد.
این مسأله مهم است که وقتی یک نوبت شیر دادن حذف شد مجددا در لحظه های بی تابی کودک برقرار نشود. ممکن است کودک با صدای بلند اعتراض خود را بیان کند ولی مادر باید هدف نهایی خود را به خاطر داشته باشد چون هر گونه تردید موجب تشدید تقاضاهای کودک می شود. وقتی مادر تصمیم خود را گرفت، قاطعیت تصمیم او، به کودک انتقال می یابد. تغذیه قبل از خواب و یا هنگام صبح آخرین نوبتهایی هستند که باید حذف شوند پس مادر می تواند این نوبت را تا زمانی که کودک علاقه خود را از دست بدهد، حفظ کند.
منبع: آشپزی و تغذیه کودکان، فاطمه تقدسی‌نیا، صص268-264، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
