تنهایی از دید برخی، تنیدگی روحی (استرس) و افزایش سرعت به سوی مرگ است، اما آن که عادت دارد، یا می تواند با تنهایی سازگار شود آرامش بیشتری دارد، فقط به این دلیل که در تنهایی، تعارضات جمعی موجود نیست، و قسمتی از روان انسان آسوده است. خاصیت آرامش بخشی تنهایی از طریق تفکر در خویش، و تفکر در شیوه های داد و ستد با مواهب هستی حاصل می شود (تفکر بالاتر از عبادت است). تنهایی هیچگاه به معنای افسردگی (Depression) و در خود فرورفتگی نیست. تنهایی اگر آرام بخش باشد، بیش از معاشرت و هم نشینی در سلامت و طول عمر تأثیرگذار است.
تعامل و معاشرت اجتماعی دو وجه اساسی دارد؛ یک رویه آن آموزش و جامعه پذیری است و رویه دیگر، انبساط خاطر روانی از طریق تقویت حس تعلق طبیعی به همنوع است. انسان‌ها از تجمیع شان انتظار دارند شاد شوند، درک عاطفی از یکدیگر داشته باشند، عشق بورزند، و صمیمیت به خرج دهند، لذا حق دارند محیط و تعاملات شان فرح انگیز باشد. ساده ترین صورت تعامل شاد، بروز خنده ناخودآگاه - در کودک و نوجوان - و خودآگاه در میانسالی و پس از آن، در صورت ظاهر است.
خنده، انبساط عروقی ایجاد میکند؛ دویدن در جا است؛ باعث افزایش هورمون کورتیزول شده و بر ایمنی بدن در برابر بیماری ها می افزاید؛ باعث افزونی اندورفین مغز و احساس سرخوشی و شادی می شود؛ درد را تسکین می بخشد؛ به تعداد ضربان قلب را در دراز مدت میکاهد؛ .CO2 خون را شست وشو می‌دهد؛ در پیشگیری از سکته قلبی و مغزی مؤثر است؛ از بیماری های زخم معده و اثنی عشر جلوگیری میکند؛ محبوبیت و جذابیت ایجاد میکند؛ نشانه بارز اعتماد به نفس، سلامت روان و احساس امنیت است؛ نوعی تخلیه روانی است، و تنش ها و احساسات سرکوب شده را رها می سازد؛ سبب جلب و جذب دوستان بیشتر می شود وآنکه می خندد، عمری طولانی دارد اما از ته دل خندیدن مقولهای دیگر است و برای کسانی سود بخش است که قلبی پاک و سرشار از حس همدردی و شفقت داشته باشند.
به قول نیچه، فیلسوف آلمانی: انسان نسبت به موجودات دیگر بیشترین رنج‌ها را متحمل می شود، و خدا به یاری انسان آمد و توانایی خندیدن را به او ارزانی داشت.ارتباط خنده و رنج باعث شده تا برخی مانند هنری برگسون، فیلسوف فرانسوی، خنده را عادتی برای تمسخر دیگران به دلیل رنج‌ها و شادی هایشان وصف کند. مع الوصف وقتی آدمی با تمام وجود می خندد، باید مبتنی بر پرهیز از استهزا - چنانکه خنده های تمسخرآمیز در کودکی و نوجوانی بیشتر است- و بر اساس اخلاق تربیتی و فرهنگی جامعه باشد. لبخند، زبانی جهانی است، لبخند واقعی مسری است، اطرافیان را به شور و شعف وامیدارد، به لبخندزننده قدرت اجتماعی - روانی می دهد و بنیه زیستی او را قوی می سازد.
وقتی آثار و کارکردهای منفی بر خنده مترتب باشد، تعارضی نظری بین علم اخلاق و علم روانشناسی حادث میگردد. علم اخلاق خنده را چندان ارج نمی نهد اما علم روانشناسی و زیست، آن را ابزار سلامت روان و شاد زیستن می دانند. یکی از ادله اصلی این تعارض افراط در خنده توسط کسانی است که احتمالا قصد تمسخر و تعرض ندارند، اما به دلیل انفعال ناخودآگاه و بی دلیل دیگران ممکن است مخاطبان و هم نشینان را آزرده خاطر سازند، این آزردگی چندان نسبتی با آرامش جسمی و روانی فرد و گروه ندارد. خنده بی دردی بسی متفاوت است با خنده از سر درد. در خنده نوع دوم فرد میخندد تا درد را کاهش دهد یا فراموش کند، اما در خنده نوع اول، فرد در دیگران ایجاد درد (ناراحتی دیگران به دلیل افراط) میکند و به دلیل زیاده روی نه تنها اثری در خنده نیست، بلکه تنش ها را افزایش می دهد.
خنده رو بودن با خندیدن نیز تفاوت دارد. خنده رویی اگر حقیقی باشد، آرامش بخش و ممد سلامت است و اگر کاذب (ریاکارانه) باشد آزاردهنده جسم و روح است. تجارب فراوان نشان می دهد افرادی که خصوصا در جوانی، به ظاهر، سرخوش و سرزنده بودند (در ظاهر دردی نداشتند، یا در رفاه می زیستند) در میانه راه بریده اند، و در میانسالی به انواع رنج و اندوه مبتلا گشته، و عمر طولانی نکرده اند.هنوز علم بشری در این ملاحظات ابتر است، اما شاید بتوان گفت این امر به آن دلیل است که چنین افرادی آمادگی و توانایی مقابله با اتفاقات و دردها را ندارند، یعنی به رغم قدرت ظاهری روحی، در هضم و تحمل مصائب ضعیف‌اند. پس همان‌گونه که انسان در نگرش عقلی و ارادی خواستار شادی و لذت است، باید پذیرای درد و رنج نیز باشد. از دیدگاه پرادین (Pradines) درد و لذت، دو حالت متمایز و واقعی هستند. بدون رنج و مشقت، خنده و شادی معنا ندارد؛ مسئله انسان ارادی، تعادل بین این دو است.
اعجاز خنده در ایجاد نشاط، انرژی مثبت و سلامت است. ولی برخی اخموها هم عمری طولانی دارند. این امر الزاما مقولهای ژنتیک نیست، بلکه ادلهای زیستی - روانشناسانه نیز دارد. علم، مؤید شادی و نشاط است و نکوهش کننده اخم و بدخلقی، اما تجربیاتی هم وجود دارد که بیانگر سلامت جسمی و زیستی (نه روانی) کسانی است که آثاری از خوش خلقی و تبسم در آن‌ها مشاهده نمی گردد. این سخن به معنای فایده و بایستگی خشکی و بداخلاقی نیست، بلکه بیان میکند که در عمل چنین واقعیتی وجود دارد که می تواند استحکام و قدرت جسمی و روانی را در فرد تثبیت کند.
در برخی اخموها، بر خلاف ظاهرشان، که ممکن است تصور غلط دیگران باشد، نوعی آرامش و سکینه وجود دارد که آن‌ها را وا می‌دارد بهتر از شادها و خوش اخلاق‌ها، مصائب و مشکلات را حل، یا مدیریت کنند. مدیریت مشکلات و دردسرها، گاه نیازمند قدرت مستحکم و با ثباتی است که معمولا در انسان‌های جدی و ظاهره بدخلق وجود دارد. این مسئله به آن دلیل اهمیت دارد که مسائل بغرنج در تعاملات اجتماعی همیشه با خنده و انبساط روانی حل نمی‌شود. گاه حل مسئله سلامت، نیازمند صلابت است. از دیدگاه فلسفه اجتماعی هرگاه رنج‌ها و مشقات با اراده ترکیب شوند، این هضم آگاهانه و تعقلی، جذب مشکلات را آسان تر، و آستانه تحمل رنج را افزایش می‌دهد.
منبع: رمز سلامت و طول عمر، حسین حسنی، صص229-224، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ اول، 1391
