فاکتورهای یک سال خوب و زندگی ایدآل
یک سال خوب، سالی است که زمینه ساز و فراهم کننده‌ی رضایتمندی و موفقیت و شادکامی و دست‌یابی به سعادت و خوشبختی در دنیا و آخرت باشد، والا اگر تنها به دنبال آباد کردن دنیا باشیم، آن هم دنیای ناپایدار و بسیار زودگذری که به هیچ یک از زیبایها و آرزوهای مادی آن اعتمادی نیست، خلاف هوشمندی و عقلانیت است، از اینرو باید به این موضوع توجه داشته باشیم که تلقی برخی افراد از فاکتورهای یک سال خوب تنها حیات دنیوی است، ولی هیچ التفاطی به زندگی واقعی و ماندگار ابدی ندارند، این دو نگاه متفاوت را خدای متعال در قرآن کریم این چنین یادآور شده است: «فَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ، وَ مِنْهُمْ مَنْ یَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّارِ؛[1] و از مردم کسى است که مىگوید: «پروردگارا، به ما، در همین دنیا عطا کن» و حال آنکه براى او در آخرت نصیبى نیست. و برخى از آنان مىگویند: «پروردگارا! در این دنیا به ما نیکى و در آخرت [نیز] نیکى عطا کن، و ما را از عذاب آتش [دور] نگه دار».فاکتور اول: وظیفه‌شناسی و مسئولیت‌پذیری
اولین و مهمترین فاکتور خوشبختی و شادکامی در یک سال خوب وظیفه شناسی و مسئولیت‌پذیری است، بسیاری از گرفتاری‌ها و مشکلات خانوادگی و زندگی فردی و اجتماعی شانه خالی کردن از مسئولیت‌های زندگی است،[2] اگر در یک زندگی با مشکل تربیتی فرزندان مواجه هستیم بدون شک در خانواده به طور شایسته به این موضوع یا اهتمام نداشته‌ایم یا اینکه مسیر صحیحی را طی نکرده‌ایم، در مسائل مادی نیز به همین منوال است، اگر ما در زندگی برخی افراد شاهد مشکل فقر و تبعات شوم هستیم در بسیاری از موارد این موضوع ریشه در عدم مهارت وظیفه شناسی دارد، چرا که اگر در برخی از خانواده‌ها با سرپرست‌هایی مواجه هستیم که با تن پروری و راحت طلبی حاضر به قبول مسئولیت های خود نسبت به تأمین مخارج زندگی نیستند، در مسائل دیگر نیز به همین منوال است، مسائل مختلفی همچون تربیت، آموزش، فرهنگ و تفریح و سرگرمی و سلامتی به نوعی نیازمند یک متولی و مسئول برای اجرایی کردن آن در زندگی هستند بدون متولی و عنصری که این شاخص‌ها را در زندگی عملیاتی نماید، زندگی روی خوش خود را به افراد نشان نخواهد داد. آموزه‌های دینی همواره به این شاخص و فاکتور مهم زندگی توجه داده است:« کلکمْ راعٍ، وَ کلکمْ مَسْؤُولٌ عَنْ رَعِیتِهِ».[3]باید به یاد داشت در مسیر موفقیت تنها کسانی می‌توانند، پله های ترقی را به سرعت طی نمایند که از تلاش و امید فراوانی برخوردار هستند، امید به یاری و مدد الهی، امید به امدادهای غیبی و راهگشا هیچ‌گاه این چنین افرادی را در وسط راه تنها نمی‌گذارد.
فاکتور دوم: تقویت استقامت و پایمردی
دومین رکن یک زندگی خوب و ایدآل بعد از معرفت و شناخت وظایف و مسئولیت پذیری فردی و اجتماعی داشتن روحیه صبر و استقامت است، بدون شک موفقیت در تمام عرصه‌های زندگی اعم از تربیتی، آموزشی، فرهنگی و اقتصادی بدون استقامت و پیروزی امکان پذیری نیست، چراکه هر کاری مشکلات و سختی‌های خود را دارد، برخی افراد با مشاهده کوچکترین مانع در مسیر پیروزی و موفقیت به طور کل از دور مسابقه خود را خارج کرده و حاضر به ادامه کار و تلاش نمی‌شوند با این چنین رویه‌ای هیچ کاری به سرانجام مورد نظر و ایدآل منتهی نخواهد شد، از این رو خدای متعال در قرآن کریم بندگان خود را این چنین سفارش می‌فرماید: «فَاسْتَقِمْ کَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَکَ وَ لا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصیرٌ؛[4] پس، همان گونه که دستور یافتهاى ایستادگى کن، و هر که با تو توبه کرده [نیز چنین کند]، و طغیان مکنید که او به آنچه انجام مىدهید بیناست».فاکتور سوم: تقویت تلاش و امید
یکی از مهمترین و کاربردی‌ترین ارکان زندگی موفق و سعادت آفرین برخورداری از فاکتور تلاش و امید است، خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى؛[5] و اینکه براى انسان جز حاصل تلاش او نیست». این یک قانون مسلم و قطعی موفقیت است، دست‌یابی به موفقیت بدون تلاش و امید امکان پذیر نیست، کسانی که دل خوش به پستوی خانه کرده و هیچ گونه خلاقیت و نوآوری را در زندگی خود ایجاد نمی‌کنند، نمی‌توانند انتظار زندگی نو و ایدآلی داشته باشند. باری به هر جهت گاهی برخی افراد علی‌رغم برخورداری از فاکتورهایی همچون معرفت و اشراف به وظایف و صبر و پایمردی در زندگی، ولی با این وجود در مسیر رسیدن به موفقیت و پیروزی خیلی زود ناامیدی بر آنها عارض می‌شود، این چنین افرادی با مواجه شدن با سختی‌های کار به طور جدی در چالش ناامیدی گرفتار می‌شوند به گونه‌ای که این عنصر نامطلوب مانع حرکت و اقدام مفید آنها در زندگی می‌شود،باید به یاد داشت در مسیر موفقیت تنها کسانی می‌توانند، پله های ترقی را به سرعت طی نمایند که از تلاش و امید فراوانی برخوردار هستند، امید به یاری و مدد الهی، امید به امدادهای غیبی و راهگشا هیچ‌گاه این چنین افرادی را در وسط راه تنها نمی‌گذارد. البته این امید باید در زندگی نمود عینی داشته باشد کما اینکه در روایت از امام علی(علی السلام) نقل شده است: «یَدَّعِی بزَعمِهِ أنّهُ یَرجُو اللّه َ ، کَذَبَ و العظیمِ ! ما بالُهُ لا یَتَبَیَّنُ رجاؤهُ فی عَمَلِهِ ؟! فکُلُّ مَن رجا عُرِفَ رجاؤهُ فی عَمَلِهِ،و کلُّ رَجاءٍ ـ إلاّ رجاءَ اللّه ِ تعالى ـ فإنّهُ مَدخولٌ و کُلُّ خَوفٍ مُحَقَّقٌ ـ إلاّ خَوفَ اللّه ِ ـ فإنّهُ مَعلولٌ؛[6]به گمان خود ادّعا مى‌کند که به خدا امید دارد ؛ به خداى بزرگ قسم که دروغ مى گوید؛و گرنه چرا امیدوارى او در کردارش پیدا نیست؟ چه ، هرکه امیدوار باشد ، امید او از کردارش معلوم مى شود.هر امیدى ، جز امید به خدا ، دیوانگى است و هر ترس حقیقى ، جز ترس از خدا ، آفت و بیمارى است .»
فاکتور چهارم: برنامه ریزی و هدفمندی
از جمله کلیدهای طلایی و فاکتورهای موفقیت در زندگی برخورداری از دور اندیشی و برنامه‌ریزی است، چگونه می‌شود بدون داشتن برنامه متقن و علمی چشم داشت موفقیت و پیروزی را در زندگی داشت؟! فقدان برنامه ریزی درست در زندگی موجب می‌شود انسان براحتی تمام فرصت‌ها را از دست بدهد، وارد شدن در کارها بدون داشتن برنامه حتی سرمایه انسانی را به حدر می‌دهد. دست یافتن به موفقیت در کارها در درجله اول نیاز به برنامه دارد، برنامه ای که بتواند انسان را به سوی اهداف عالیه و مهم رهسپار کند و الا بدون داشتن برنامه و هدف گویی شخص در یک بیابان تاریک و بدون سرانجام و نامشخص قدم گذاشته است.فاکتور پنجم: تدبیر و مشورت
تدبیر و دور اندیشی یکی از ضروری‌ترین پایه‌های زندگی ایدآل و موفق است، به کار گیری شاخص تدبیر در امور زندگی موجب می شود انسان به طور هوشمندانه ای از قدرت تعقل و تجربیات دیگران استفاده نماید و راه را از بی راهه تشخیص دهد، بسیاری از شکست‌ها و پشیمانی‌ها ریشه در سایه شوم بی تدبیر و عدم تعقل ورزی است، «اَلتَّدْبِیرُ قَبْلَ الْعَمَلِ یؤْمِنُکَ مِنَ النَّدَمِ؛[7] تدبیر قبل از عمل، تو را از پشیمانی در امان می دارد». گاهی اوقات فکر افراد به تنهایی راه بهجایی نمی‌برد در این چنین مواردی نیز راه مشورت و استفاده از علم و تجربه دیگران در کارها بسیار کارگشاه خواهد بود.سخن پایانی
هیچ زندگی موفق و ایدآلی چه در بعد مادی و چه در زمینه معنوی بدون تحمل مشقات و سختی‌های راه و بدون داشتن برنامه و تدبیر امور و استفاده از تجربیات و راهنمایی‌های متخصصین راه به جایی نخواهد برد.پی‌نوشت‌ها:
[1]. سوره مبارکه بقره آیات 200و 201.
[2]. سوره مبارکه التحریم آیه ۶، «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا قوا أَنفُسَکُم وَأَهلیکُم نارًا وَقودُهَا النّاسُ وَالحِجارَةُ...؛ای کسانی که ایمان آورده‌اید خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسانها و سنگهاست نگه دارید...»
[3]. بحارالانوار، ج۷۲، ص۳۸.
[4]. سوره مبارکه هود آیه 112.
[5]. سوره مبارکه نجم، آیه 39.
[6]. نهج البلاغة (للصبحی صالح)، ص225.
[7]. تحف العقول، ص 97.
