داروهای مکمل

هر بدنی به مقدار مشخصی از املاح معدنی، ویتامینها، آمینواسیدها و دیگر مواد مورد نیاز بدن احتیاج دارد تا بهترین عملکرد خود را داشته باشد. علاوه بر این هر بدن در این زمینه کم و کاستیهای مختص به خود را دارد. شرایط محیطی و بیماریهای گوناگون در برخی مواقع باعث میشوند که کمبود مواد مورد نیاز بدن بیشتر مورد توجه قرار گیرد تا بدن هیچگونه کمبودی در مواجهه با شرایط محیطی یا بیماریها نداشته باشد.

بنابر کاستیهای بدن و دستور پزشک، برای هر فرد مقدار و دوز و نوع متفاوتی از این مکملها در نظر گرفته میشود اما به صورت کلی با شناخت ماهیت مکملها و عملکردشان میشود یک رژیم دارویی مناسب را در نظر گرفت.

مهمترین اقدام برای داشتن بدن سالم، داشتن تغذیهی مناسب است اما مکملهای غذایی میتوانند تعادل را در رژیم غذایی حفظ کنند. به طور کلی کار اصلی مکملها جبران کردن نبود مقدار کافی مواد مغذی در بدن است. آن‌ها سیستم ایمنی بدن را تقویت میکنند تا بدن در هنگام بروز عامل خارجی، واکنشهای مناسب و کافی نشان دهد؛ این به معنی پیشگیری از ورود بیماری به بدن نیست.

معرفی انواع مکملهای مفید برای بدن و تشریح خواص آن‌ها

انواع مختلفی از مکملها موجود هستند؛ مثل آمینو اسید، آنتیاکسیدان، ویتامین، املاح معدنی، فیبرها، چربیهای مفید و بسیاری دیگر. اما آن‌هایی که در بهبود بخشیدن به ایمنی بدن مؤثر هستند باید التهاب بدن را مورد توجه قرار دهند و میزان مبتلا شدن به بیماریهای التهابی را کاهش دهند؛ التهاب یک پاسخ از سمت سیستم ایمنی بدن است. (1)

سیستم ایمنی بدن یک شبکه چند وجهی و پیشرفته از ارگان ها، بافتها، سلول ها و مواد شیمیایی است که به منظور محافظت از بدن میزبان –که برایش کاملاً تعریف شده است- در برابر عوامل خارجی بیماریزا دفاع میکند. میتوان آن را به دو بخش ایمنی ذاتی یا اختصاصی و اکتسابی یا غیر اختصاصی تقسیم کرد. (2) انواع مختلفی از این مکملها عبارتند از:

ویتامین C

ویتامین سی یک مادهی مغذی آنتی اکسیدان است که به دلیل نبود یک آنزیم کلیدی نمیتواند در بدن انسان سنتز شود. این ویتامین با پشتیبانی از عملکرد سلولها، همیشه یکی از عوامل تأثیرگذار در جنبههای مختلف شبکهی ایمنی بوده است. این ویتامین حرکت نوتروفیلها را به سمت محل تجمع عامل خارجی تحریک میکند.

نوتروفیلها وظیفهی به دام اندازی و تخریب عامل بیگانه را بر عهده دارند. ویتامین C باید پاسخ ایمنی کافی را در برابر عوامل بیماری زا ایجاد سازد و در عین حال از آسیب بیش از حد به میزبان جلوگیری کند. (1) ویتامین C یک دهندهی الکترون (electron donor) است؛ در انسان هشت آنزیم مختلف وجود دارند که از ویتامین C الکترون می گیرند. (2)

زینک یکی از مواد معدنی مورد نیاز بدن است که کمبود آن فرد را در مقابل بیماریها، خطرپذیر و حساس میکند. زینک مسئولیت انجام بسیاری از عملکردها در بدن را به عهده دارد؛ به این شکل که فعالیت دستکم 100نوع آنزیم را برمیانگیزد. خواص زینک مربوط به ایمنی بدن در این خلاصه میشود که پاسخهای ایمنی بدن را تنظیم و کنترل میکند، همچنین سلول‌های عفونی را مورد حمله قرار میدهد. علاوه بر این در بهبود التهاب و کمتر کردن رشد باکتریها مؤثر است. (3)

ویتامین D

ویتامین دی علاوه بر تأثیرگذاری روی استخوانها، بر روی سلولهای ایمنی (لنفوسیتهای بی و تی و سلولهای پردازندهی آنتیژن) هم تأثیرگذار است. این سلولهای ایمنی، قابلیت ترکیب با ویتامین دی را دارند. همچنین ویتامین دی کاهش فعالیتهای خود ایمنی را به دنبال دارد. در بیماریهای خود ایمنی، بدن به سلولهای سالم خود حمله میکند اما در جبران این مسئله، در صورت وجود ویتامین دی، سلولهای ایمنی بدن در این نوع بیماریها به اثرات تقویت کننده ویتامین D پاسخ می دهند. (4)

منیزیم ارتباطی قوی با هر دو سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی برقرار میکند و در پاسخ سیستم ایمنی به بدن، موثر است. (5)

ویتامین A

سرطان هنگامی اتفاق میافتد که سلولها در یک مکان تجمع کرده و توده را تشکیل دهند. ویتامین A در کنترل شکلگیری این توده مؤثر است و احتمال ابتلا به بعضی از سرطانها را کاهش میدهد. این ویتامین همچنین در ساختن مخاط در اندامهایی مانند بینی، چشم، ریه، روده و اندام تناسلی کمک میکند که منجر به در دام انداختن باکتریها و عفونتها میشود. همچنین در تولید و عملکرد گلبولهای سفید نیز نقش دارد. (6)

ویتامین B6

کمبود ویتامین B6 در کسانی که بیماری خودایمنی دارند بیشتر یافت میشود. در بدن این بیماران تخریب ویتامین اتفاق میافتد که منجر به افزایش نیاز نسبت به این ویتامین میشود. این ویتامین با 150 نوع آنزیم درگیر است و با سیستم عصبی و ایمنی ارتباط دارد.

در نبود این ویتامین، بدن نمیتواند آنتیبادی و گلبول سفید برای مبارزه با عوامل خارجی تولید کند. علاوه بر این، ویتامین B6 پروتئینی را تولید میکند که وظیفهی جهتدهی و راهنمایی عملکرد گلبولهای سفید را دارد. (7)

ویتامین ب کمپلکس B-Complex

این محصول شامل مجموعهای از ویتامینهای B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12 است که هرکدام خواص خود را دارند. ب کمپلکس گسترهی ویتامینهای وسیعی را در بر میگیرد. معمولاً نیاز افراد به مجموعهی ویتامینها توسط مواد غذایی برطرف میشود اما در هر صورت لزوم، مصرف این مکمل به افرادی خاص توصیه میگردد.

گلوتامین یک آمینواسید مهم محسوب می‌شود که در بدن تولید میشود اما در مواد غذایی هم قابل دسترس است؛ با این تفاوت که در مواد غذایی و مکملها به شکل الگلوتامین وجود دارد. این آمینواسید منبع غذایی اصلی سلولهای ایمنی محسوب میشود و بدن در مواقع ضعف و بیماری نمیتواند مقدار کافی از آن را تأمین کند.

مکملها در قالبهای متفاوتی عرضه میشوند و هرکدام در نحوهی عملکرد، متفاوت هستند. مکمل‌ها در انواع کپسولها، قرصها، روغنها، آبنباتها، پاستیلها و پودرها در اختیار افراد قرار میگیرند.

طبیعی بودن همیشه به معنای بیخطر بودن نیست!

استفادهی بیرویه از املاح و ویتامینها حتی میتواند اثر سوء داشته باشد و ریسک قرارگیری در شرایط بد را افزایش دهد. برای بسیاری از آن‌ها مقدار حداکثری معرفی میشود به این معنی که مقدار ذکر شده، بیشترین مقداری است که یک بدن به آن نیاز دارد، بدون اینکه عوارض دارویی برای بیمار داشته باشد.(8)اما بیشتر از این مقدار بسته به هر بدن میتواند اثرات منفی داشته باشد.

در حالت بهتر این مسئله، مقدار مازاد بر نیاز بیتأثیر میشود. به عنوان مثال به طور کل بدن به مقداری خاص از ویتامین احتیاج دارد و مابقی ویتامینهای دریافت شده توسط ادرار دفع میشوند. (9) مکملها در دوزها و شکلهای مختلف در دسترس هستند اما باز هم بهترین روش سلامتی، تغذیهی متنوع، سالم و مقوی است.

پینوشتها