واکسيناسيون در کودکان

هرگونه اقدامي که به منظور جلوگيري از بروز عفونت و يا تخفيف شکل طبيعي بيماري در فردي با تجويز آنتي بادي يا آنتي ژن به عمل آيد"ايمن سازي"گفته مي شود.
با تزريق عضلاني يا وريدي آنتي بادي ايمني غيرفعال يا انتقالي ايجاد مي گردد دوام اين نوع ايمني کوتاه است و بستگي به نيمه عمر آنتي بادي در بدن فرد دريافت کننده دارد و اين مدت در حدود 3تا4هفته مي باشد.در صورت تجويز آنتي ژن که شامل ميکروارگانيسم ضعيف شده ،کشته شده و يا اجزاي آن مي باشد دستگاه ايمني فرد دريافت کننده تحريک شده و به طور فعال آنتي بادي توليد مي کند.ايمني به دست آمده در اين حالت را"ايمني فعال"گويند.دوام اين نوع ايمني طولاني تر از نوع غير فعال است.

ايمن سازي فعال يا واکسيناسيون

واکسيناسيون اقدام بسيار مهم و با ارزشي است که به وسيله آن مي توان از ابتلا به بيماري هاي عفوني جلوگيري کرد.با اجزاي برنامه واکسيناسيون همگاني در جهان شيوع بسياري ازبيماري هاي خطرناک در بين شيرخواران ،کودکان و بالغين کاهش بارزي پيداکرده است.به طوري که اکنون شيوع بيماري هاي خطري همچون ديفتري ،کزاز،سياه سرفه،سرخک و فلج کودکان با واکسيناسيون همگاني با موفقيت کنترل و در بسياري از کشورها عملاً به حداقل ميزان خود رسيده است.برخي بيماري ها هم با واکسيناسيون همگاني و پيگيري جهاني ريشه کن شده است.
اکنون براي بيش از 20بيماري انسان واکسن تهيه شده است که تعدادي از آنها به طور همگاني و بقيه در شرايط خاصي مورد استفاده قرار مي گيرند.تهيه و استفاده از واکسن جهت يک بيماري براساس نتيجه موازنه دو موضوع يکي ميزان احتياج به واکسن و ديگري خطرات و عوارض ناشي از آن صورت مي گيرد.ميزان اثر پيشگيري کننده واکسن يک بيماري از مقايسه تعداد مبتلايان دو گروه افراد واکسينه شده و نشده اي که به طور تصادفي در معرض بيماري قرار مي گيرند به دست مي آيد.
موثرترين واکسن ها آن دسته است که مکانيسم پيشگيري حاصل از مرحله بهبودي در شکل طبيعي بيماري را تقليد کند.

رابطه بين واکسن با ايمني حاصل

واکسن هاي با اجرام زنده که از قدرت بيماري زايي آنها کاسته شده است معمولاً با دوز واحد مي توانند ايمني موثر و طولاني نسبت به واکسن هاي کشته شده ايجاد کنند.اين واکسن هاعلاوه بر سيستم ايمني هومورال ،سيستم ايمني سلولي را نيز تحريک مي نمايند.اين نوع واکسن ها تمايل دارند واکنش هاي مشابه شکل طبيعي بيماري به خصوص در افراد با نقص ايمني را ايجاد کنند.براي اينکه با واکسن هاي کشته شده ايمني کافي و به مدت طولاني حاصل گردد بايستي اين واکسن ها ابتدا در چند نوبت تزريق شوند.براي جلوگيري از کاهش سطح آنتي بادي و ادامه ايمني اغلب لازم است که تزريق واکسن در آينده يادآوري شود.

واکسيناسيون کودکان

يکي از موارد بسيار با ارزش در کودکان واکسيناسيون و ايجاد ايمني در آنها 2الي 3 سال دوران زندگي آنها است که با واکسيناسيون صورت مي گيرد و از بروز خيلي از بيماري ها جلوگيري مي کند.پيشگيري از بيماري هاي عفوني به وسيله واکسن يکي از موفقيت هاي مهم علم پزشکي است که از عوامل اساسي پيشرفت و توسعه انساني در قرن حاضر مي باشد.والدين عزيز بهتر است دقت نظربيشتري داشته باشند.البته مراکز بهداشت به بهترين شکل اين واکسيناسيون را انجام مي دهند.
برنامه واکسيناسيون کودکان به شرح زير مي باشد:
-بدو تولد: هپاتيت ،ب ث ژ، قطره فلج اطفال
-2ماهگي: هپاتيت، سه گانه قطره فلج اطفال
-4 ماهگي: سه گانه قطره فلج اطفال
-6 ماهگي: هپاتيت، سه گانه قطره فلج اطفال
-يک سالگي: (ام ام آر)
-18 ماهگي: سه گانه، قطره فلج اطفال
-4تا 6 سالگي: سه گانه،قطره فلج اطفال (ام ام آر)

شرح مختصري درمورد واکسن هاي فوق:

-واکسن ب ث ژ:اين واکسن با استفاده از باکتري ضعيف شده سل عليه اين بيماري ساخته شده و به صورت زير جلدي در ناحيه بازو و در بدو تولد تزريق مي شود.اين واکسن قبل از 15 سالگي توصيه نمي شود و اگر تا 1 سالگي تزريق نشده باشد ابتلا تست(پي پي دي)انجام مي شود و در صورت منفي بودن تست تزريق صورت مي گيرد.معمولاًًجاي محل تزريق باقي مي ماند و اگر ديده نشود لازم نيست تزريق تکرار گردد.در بعضي از موارد تورم عقده هاي لنفاوي زير بغل بعد از تزريق واکسن مشاهده مي گردد که معمولاً با گذشت زمان برطرف مي شود.
-واکسن سه گانه:اين واکسن با استفاده از باکتري کشته شده سياه سرفه و سموم باکتري هاي ديفتري و کزاز ساخته مي شود.ديفتري،کزاز، سياه سرفه بيماري هاي خطرناکي هستند که مي توانند موجب مرگ يا عوارض شديد شوند.عارضه اين واکسن معمولاً تب و بيقراري است که ممکن است تا چند روز ادامه يابد در اين شرايط ممکن است پاشويه و مصرف استامينوفن لازم باشد.
اگر بعد از تزريق تب 40درجه يا تشنج ديده شود در نوبت هاي بعدي از واکسن دوگانه اطفال استفاده مي گردد.
-قطره فلج اطفال (خوراکي):فلج اطفال يک بيماري حاد ويروسي است که مي تواند منجر به فلج دايم دسته اي از عضلات بدن شود.براي جلوگيري از اين بيماري ناتوان کننده وسخت بهترين راه(واکسيناسيون)است.واکسن به صورت قطره خوراکي و با استفاده از ويروس ضعيف شده ساخته شده است.
-واکسن دو گانه اطفال:اين واکسن شبيه به واکسن دوگانه بزرگسالان است و تفاوت آن مقدار بيشتر واکسن ديفتري است.

واکسن (ام ام آر)(سرخک،سرخجه،اوريون):

علايم بيماري سرخک عبارت است از :تب بالا و چند روزه،آب ريزش بيني،التهاب ملتحه چشم و جوش هايي که بعد از شروع تب ظاهر مي شوند.التهاب پرده مغز التهاب گوشي مياني و برونشيت ممکن است در ادامه علايم سرخک ظاهر شود.در بعضي از کشورها ميزان مرگ ومير به 10درصد مبتلايان مي رسد.سرخجه نيز با بثورات جلدي همراه است و علايم آن نظير تب و سرفه خفيف تر از سرخک بوده و بيماري خطرناکي نيست.خطر اين بيماري مربوط به خانم هاي باردار است که در صورت ابتلا احتمال نقص مادرزادي در کودک زياد است.
منبع: تغذيه و سلامتي شماره 74 /س