در میان ماه‌های سال، ماهی به عظمت ماه رمضان یافت نمی شود. در عظمت و اهمیت این ماه، همین بس که حضرت رسول اعظم (صلی الله علیه و آله وسلم) می‌فرمایند:

إن الجنة لتزین من الحول إلى الحول لدخول شهر رمضان. (1)

همانا بهشت، سال به سال به جهت حلول ماه رمضان، زینت و آرایش می‌شود.

همچنین امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:
خداوند بزرگ در هر شبی از شب‌های ماه رمضان آزادشدگان و رهایافتگانی از آتش دوزخ دارد، مگر آن کسی که با مسکری افطار کند. و چون شب آخر ماه رمضان فرا رسد، به تعداد رها شدگان در تمام این ماه که از آتش جهنم نجات یافته اند، در آن شب آزاد خواهند شد.(2)

[آمادگی قبلی برای ورود به ماه رمضان]

مروری بر ادعیه ماه رجب و ماه شعبان حکایت از آن دارد که برای ورود به این ماه، انسان نیازمند آمادگی قبلی است. یکی از اصحاب حضرت امام علی بن موسی الرضا علیه السلام می‌گوید: در آخرین جمعه ماه شعبان بر حضرت وارد شدم. حضرت فرمود: «ای اباصلت! ماه شعبان بیشترش گذشت و این جمعه آخر آن است، پس آنچه از اعمال خیر که در این ماه، در انجام آن کوتاهی کرده‌ای، در این چند روزی که باقی مانده، جبران کن. بر تو باد به انجام آنچه به حال تو مفید است و ترک آنچه برای تو فایده‌ای ندارد، و دعا و استغفار و تلاوت قرآن را زیاد انجام بده، و از گناهان و نافرمانی‌هایت توبه کن، و با قلبی پاک خود را به ماه رمضان برسان. اگر امانتی بر گردن داری ادا کن، اگر از مؤمنی کینه در دل داری از دل بزدای، اگر گناهی انجام داده ای از خداوند بخواه از تو درگذرد، بر خداوند در آشکارا و نهان خود توکل داشته باش و از او بترس: «هر کس به خداوند توکل داشته باشد خداوند او را کفایت میکند و او را به مقصودش می رساند و خداوند برای هر چیز اندازه‌ای قرار داده است»(3) و در باقی مانده این ماه، این ذکر را زیاد تکرار کن:

اللهم إن لم تکن قد غفرت لنا فی ما مضى من شعبان فاغفر لنا فیما بقى منه.(4)

پروردگارا! اگر تاکنون در این ماه که به پایان نرسیده است ما را نبخشیدهای، پس از تو می‌خواهیم که در باقی مانده این ماه ما را ببخشی و بیامرزی زیرا خداوند تبارک و تعالی در این ماه به خاطر احترام ماه مبارک رمضان، مردم بسیاری را از آتش آزاد می‌کند.

برای شناخت عظمت ماه رمضان، تنها مرور خطبه شعبانیه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و دعای وداع امام سجاد علیه السلام با ماه مبارک رمضان کافی است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در روزهای پایانی ماه شعبان خطب‌های ایراد می‌کنند که اهمیت فوق العاده این ماه را بیش از پیش روشن می‌سازد چنان که در ابتدای آن می فرمایند:

أیها الناس إنه قد أقبل إلیکم شهر الله بالبرکة و الرحمة والمغفرة شهر هو عند الله أفضل الشهور و أیامه أفضل الأیام و لیالیه أفضل اللیالی و ساعاتة أفضل الساعات (5)

ای مردم! همانا ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روی آورده است، ماهی که در پیشگاه خداوند، بهترین ماه‌هاست و روزها و شب‌های آن بهترین روزها و شب‌هاست و ساعت‌های آن برترین ساعت‌هاست. در این ماه، شما به مهمانی خدا فرا خوانده شده اید و از اهل کرامت قرار داده شده اید. نفس‌های شما در آن، ستایش و خوابیدن شما، عبادت است. عمل شما در آن ماه پذیرفته و دعای شما برآورده است. با نیت‌های راست و دل‌های پاک از پروردگار خود بخواهید تا شما را به روزه گرفتن آن ماه و تلاوت کتابش موفق بدارد.

آن بزرگوار در پایان این خطبه می‌فرمایند: ای مردم! درهای بهشت در این ماه گشوده است، از خداوند بخواهید آن را به روی شما نبندد، و درهای دوزخ بسته است، از پروردگارتان بخواهید آن را به روی شما نگشاید! و شیاطین در این ماه در زنجیرند، از خداوند بخواهید آنها را بر شما مسلط نکند!.(6)

[مروری بر سخنان بنیانگذار کبیر انقلاب]

امام خمینی (رحمه الله)، با توجه دادن به آماده شدن افراد قبل از حلول ماه مبارک رمضان، تأکیدی مضاعف بر اهمیت این ماه شریف دارند. ایشان ‌می‌فرمایند:

شما در این چند روزی که به ماه مبارک رمضان مانده به فکر باشید؛ خود را اصلاح کرده، توجه به حق تعالی پیدا نمایید؛ از کردار و رفتار ناشایسته خود استغفار کنید؛ اگر خدای نخواسته گناهی مرتکب شده اید، قبل از ورود به ماه مبارک رمضان توبه نمایید؛ زبان را به مناجات حق تعالی عادت دهید. مبادا در ماه مبارک رمضان از شما غیبتی، تهمتی و خلاصه گناهی سر بزند، و در محضر ربوبی با نعم الهی و در مهمانسرای باری تعالی آلوده به معاصی باشید.

... در این ماه شریف، که به مهمانسرای الهی دعوت شده اید، اگر به حق تعالی معرفت پیدا نکردید یا معرفت شما زیادتر نشد، بدانید در ضیافة الله درست وارد نشدید و حق ضیافت را به جا نیاوردید. نباید فراموش کنید که در ماه مبارک، که «شهر الله» می‌باشد و درهای رحمت الهی به روی بندگان باز است و شیاطین و اهریمنان - به حسب روایت - در غل و زنجیر به سر می برند، اگر شما نتوانید خود را اصلاح و مهذب نمایید، نفس اماره را تحت مراقبت و کنترل خود درآورید، هواهای نفسانیه را زیر پا گذاشته علاقه و ارتباط خویش را با دنیا و مادیت قطع کنید، بعد از پایان یافتن شهر صیام مشکل است بتوانید این مسائل را به مرحله عمل درآورید.

بنابراین، از فرصت استفاده کنید و پیش از آنکه این فیض عظما سپری گردد، در مقام اصلاح، تزکیه و تصفیه امور خود برآیید؛ خود را برای انجام وظایف ماه صیام آماده و مهیا سازید. طوری نباشد که پیش از فرارسیدن شهر رمضان همانند ساعت به دست شیطان کوک شده در این یک ماه که شیاطین در زنجیرند شما به طور خودکار به معاصی و اعمال خلاف دستورات اسلام مشغول گردید. گاهی انسان عاصی و گناه کار بر اثر دوری از حق و کثرت معصیت آنچنان در تاریکی و نادانی فرو می رود که دیگر نیازی به وسوسه شیطان ندارد، خود به رنگ شیطان در می آید.

شما تصمیم بگیرید لااقل در این یک ماه از خود مراقبت به عمل آورید؛ از گفتار و کرداری که خداوند تبارک و تعالی راضی نیست اجتناب ورزید. از هم اکنون در همین مجلس با خدای خود عهد ببندید که در ماه مبارک رمضان از غیبت، تهمت و بدگویی نسبت به دیگران، خودداری کنید. زبان، چشم، دست، گوش، و سایر اعضا و جوارح، را تحت اراده خود درآورید. اعمال و اقوال خود را مراقبت نمایید، شاید همین عمل شایسته موجب گردد که خداوند تبارک و تعالی به شما توجه فرموده توفیق عنایت کند..(7)

پی‌نوشت‌ها:
١. شیخ مفید، الامالی، ص ۲۳۰.
2. محمدتقی مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۲۷۵.
3. طلاق، آیه ۳.
4. شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، ج ۲، ص ۵۱.
5. شیخ صدوق، الأمالی، ص ۹۳
6. همان، ص ۹۵.
7. برگرفته از: جهاد اکبر، امام خمینی(رحمه الله)، صص ۲۸-۲۵.

منبع: فرصت‌های از ماه خدا، محمدمهدی فجری، صص22-18، مؤسسه بوستان کتاب، قم، چاپ أول، 1393