نقش مهم زنان در اقتصاد دوره هخامنشی

اطلاعات به دست آمده از الواح هخامنشی تخت جمشید

مریم دارا با بیان اینکه الواح هخامنشی حقایق جزئیات تاریخ این امپراتوری را حتی درباره زنان بازگو می کنند تصریح کرد: مادرانی که در تخت جمشید کار می کردند پس از فرزند دار شدن پاداش می گرفتند و زنان نقش مهمی در اقتصاد این دوران داشتند.

وی گفت: الواح به دست آمده در باروی تخت جمشید و خزانه آن الواح هخامنشی؛ به زبان و خط عیلامی هخامنشی، فارسی باستان، آرامی و حتی فریجی نوشته شده اند که با وجود کوچک بودن اندازه، اطلاعات بسیار ارزشمندی ارائه می کنند.

وی افزود: این اطلاعات از آن روی اهمیت دارند که بر خلاف کتیبه های شاهی هخامنشی که در آنها از ساتراپی ها و پیروزی های شاهان خبر داریم در این الواح از زندگی روزمره کارکنان تخت جمشید و مسایل مالی و اداری امپراتوری مطلع می شویم.

این زبان شناس تصریح کرد: همچنین بر خلاف کتیبه های شاهی که در آنها بزرگنمایی برای پیروز جلوه دادن شاهان نوشته می شد این الواح حقایق جزئیات تاریخ امپراتوری را حتی درباره زنان بازگو می کنند.

دارا با بیان اینکه بیشتر این الواح به صورت تکه تکه یا خردشده به دست آمده اند اما شکل این الواح متنوع و متناسب با محتوای کتیبه آنها است گفت: بیشتر این الواح زبانی شکل و کمتر به صورت تخت هستند و الواح تخت بزرگ ترشامل روزنامه یا گزارش پرداخت ها در یک شهر یا محل هستند.

او بیان کرد: برچسب ها دارای متن کوتاه و مخروطی شکل بودند و به کالاها متصل می شدند و نامه ها نیزگاه پی نوشت داشتند که مشخص می کرد نویسنده، برنده و دریافت کننده نامه کیست و کتیبه آنها نیز عمدتاً در همه وجه ها و حتی کناره ها نیز نوشته می شدند.

استادیار پژوهشکده زبان شناسی، متون و کتیبه ها اظهار داشت: گزارش پرداخت، جیره یا دستمزد، پاداش، مجوز سفر، دستمزد، گزارش سفر کارمندان مسافر، نامه، امور مرتبط با جشن ها، صورتحساب، قیمت، حکم و ابلاغ، رسید نقل وانتقال و اسکان، صورت اجناس انبارشده، رسید مالیات و امور اجتماعی و زندگی روزمره موضوعات و اموری هستند که در الواح تخت جمشید به چشم می خورند.

وی اضافه کرد: اطلاعات فراوانی درباره جزئیات تاریخ هخامنشی ارائه می کنند، همچنین در الواح خرانه آورده شده که این دستمزد گاه به شکل نقره پرداخت می شد.

به گفته او، در باروی تخت جمشید بیشتر الواح شامل دستمزد و جیره، اسناد اداری و مالی، مالیات، انبار کردن اجناس، حمل و نقل و پرداخت ها می شوند و در واقع با مطالعه آنها مشخص می گردد که چه کسی با چه سمتی به چه دلیل به چه میزان از چه جنسی جیره یا دستمزد دریافت می کرده است.

دارا با بیان اینکه کالاهایی که به شکل دستمزد یا پاداش پرداخت می شدند شامل مواد خام، غله (گندم و جو)، انواع میوه، روغن، آرد، نان یا حیوانات اهلی همچون گاو و گوسفند بودند گفت: این پرداخت ها روزانه، ماهیانه یا سالیانه پرداخت می شد.

او تصریح کرد: حتی مادرانی که در تخت جمشید کار می کردند پس ازفرزند دار شدن پاداش می گرفتند که این پاداش به نسبت جنسیت پسر یا دختر متفاوت بود.

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این زبان شناس با اشاره به اینکه الواح هخامنشی در محوطه های دیگر مانند بلخ و بین النهرین نیز به دست آمده اند گفت: موضوعات متنوعی در الواح هخامنشی محوطه های عراق (بین النهرین باستان) ذکر شده که عمدتاً به اکدی نوشته شده است.

به گفته وی، در بابل الواح شامل قرارداد خرید و فروش زمین و خانه، نامه، سفته، وام، اجاره، گروگذاری، مالیات، مسائل مربوط به کاخ شاهی و رفت وآمد به پرسپولیس و سایر مناطق امپراطوری می شود که در آنها نام های فارسی و بابلی افراد نیز آورده شده است.

دارا با بیان اینکه در سایر محوطه های بین النهرین الواح بیشتر مربوط به مسائل مالی و اقتصادی و امور رایج مردم است گفت: در تمامی الواح به دست آمده از محوطه های مختلف هخامنشی مشاغل آن زمان نیز مانند نجاری، فلزگری، حجاری، رده های مختلف روحانیون، حسابداری، آشپزی و مهتری آورده شده است.

وی افزود: بر اساس کتیبه های الواح تخت جمشید جیره سفر کارکنان تخت جمشید به شوش، بابل و سایر مناطق امپراطوری نیز مشخص بود و حتی جیره غذای مرکب در اصطبل یا هنگام سفر در الواح آمده است.

این پژوهشگر و زبان شناس خاطرنشان کرد همچنین این کتیبه ها کمک می کنند که تقویم مورد استفاده هخامنشیان شامل نام ماه ها (به فارسی باستان و عیلامی) و سال ها را بدانیم، خدایانی که پرستش می کردند را بشناسیم و با اوزان و مقادیر و نام مکان ها و اشخاص آشنا شویم.

وی افزود: این الواح گاه ممهور می شدند که برای این کار از مهرهای استامپی و استوانه ای استفاده می شد و گاه کتیبه دارنده مهر را نیز داشتند که به انواع خط های رایج در امپراطوری هخامنشی نوشته می شدند.

وی اظهار داشت: حتی زنان درباری نیز مُهر داشتند و در امور اقتصادی شرکت می کردند که برخی از آنها را به کمک همین اثر مهرها می شناسیم.

دارا گفت: با قیاس الواح تخت جمشید با سایر الواح هخامنشی در محوطه های دیگر تنوع موضوعات و در عین حال شباهت سیستم اداری در ساتراپی های مختلف مشخص می شود و بازگشت یا به دست آمدن هر لوح قطعه ای از پازل شناسایی جزئیات تاریخ هخامنشی را روشن می سازد.

الواح هخامنشی در پی تلاش‌ها و رایزنی‌های بین‌المللی از سوی دستگاه‌های مختلف دولت تدبیر و امید، بعد از ۸۴ سال به ایران بازگشت و به موزه ملی ایران منتقل شد.

این الواح تاریخی که بخش کوچکی از آثار باقی‌مانده در موسسه شرق‌شناسی شیکاگو آمریکاست در انتهای سالن بخش ایران باستان در تالار هخامنشی موزه ملی ایران به نمایش درآمده و قرار است تا ۳۰ مهر نمایش این الواح ادامه داشته باشد.

در موضوعات گل نوشته‌های باروی تخت جمشید که به ایران تحویل داده‌شده، این‌طور عنوان‌شده‌اند؛ نامه‌ها، اسناد اداری، دست‌نوشته‌های یک کاتب، شاه و دربار، شخصیت‌های تاریخی، کارگران، کاتبان، تولید، مسافران، ایزدان پارس.

بعد از پایان نمایش الواح قرار است این آثار مهم در انبار موزه ملی که سه سال قبل استانداردسازی شده‌اند، نگهداری شوند.

منبع: سایت سیمرغ