یکی از وظائف کلیه‌ها، خارج کردن اوره و مواد معدنی اضافی از خون است؛ بدن انسان معمولاً این مواد را از طریق ادرار دفع می‌کند، در برخی موارد تجمع بیش از حد املاح در کلیه‌ها می‌تواند منجر به تشکیل سنگ‌هایی به‌شکل کریستال شود.

سنگ کلیه می‌تواند در هر دو کلیه تشکیل شود؛ این سنگ‌ها از آنجا به مجاری ادراری که کلیه‌ها را به مثانه وصل می‌کنند، منتقل می‌شوند.

معمولاً سنگ‌های کوچکتر کلیه بدون بروز علائم و مشکلات خاصی دفع می‌شوند اما سنگ‌های بزرگتر در مجاری ادراری لانه می‌کنند و منجر به درد می‌شوند؛ اگر این سنگ‌ها دفع نشوند، می‌توانند عوارضی چون عفونت یا آسیب‌های کلیوی را به‌دنبال داشته باشند.1

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند؟

سنگ کلیه یک تعریف واحد برای انواع مختلف کریستال‌های کوچک و جامد می‌باشد. چندین عامل باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند. برخی از آنها مرتبط با عفونت‌های کلیوی هستند. دلیل دیگر تشکیل سنگ کلیه وجود بیش از حد برخی مواد معدنی در کلیه است. ژن نیز می‌تواند تاثیرگذار باشد. از میان افرادی که مبتلا به سنگ کلیه می‌شوند، 40 درصد سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه داشته‌اند. ممکن است بدن آنها بیش از حد کلسیم و یا کمتر از حد معمول سیترات (یک ماده شیمیایی موجود در مرکبات) تولید کند.

دیگر شرایطی که احتمال ابتلا به سنگ کلیه را بیشتر می‌کنند شامل موارد زیر می‌باشند:

چاقی: در صورتی که دچار اضافه وزن باشید بیشتر در معرض ابتلا به کلیه سنگ‌ساز خواهید بود.

عمل جراحی: اگر قبلاً جراحی بای پس معده یا جراحی دیگری بر روی روده انجام داده باشید، احتمال تشکیل سنگ کلیه بیشتر است.

بیماری: یک نمونه بیماری کلیوی پلی‌کیستیک می‌باشد که در آن خوشه‌های کیست در کلیه‌ها رشد می‌کند.

سنگ کلیه یک علت درد کلیه است که اغلب در مردان میانسال مشاهده می‌شود، اما با این حال می‌تواند در هر سن و جنسی رخ دهد.

امروز به شما می گوییم چطور با روش های ساده نگذارید کلیه هایتان سنگ بسازد. یا اگر سنگ سازی دارد چطور با این روش ها به درمان سنگ کلیه بپردازید.2

مصرف آب کافی

سونا، یوگای داغ و ورزش‌های سنگین در عین اینکه برای سلامتی مفید هستند، ممکن است موجب بروز سنگ کلیه شوند. از دست دادن آب، چه ناشی از این فعالیت‌ها باشد چه به دلیل گرمای هوا، منجر به کاهش میزان ادرار می‌شود. هر چه بیشتر عرق کنید، امکان نشست مواد معدنیِ سنگ‌ساز در کلیه‌ها و مجاری ادراری و در نتیجه تولید سنگ، بیشتر می‌شود.

چه کنیم: آب بنوشید. با نوشیدن آب کافی، ادرار بیشتری تولید می‌کنید. بنابراین به مقدار کافی آب بنوشید، به ویژه هنگام تمرینات ورزشی یا دیگر فعالیت‌هایی که منجر به عرق کردن می‌شوند.3

مصرف اُگزالات و خوراکی‌های حاوی کلسیم

اُگزالات (Oxalate) در خوراکی‌های بسیاری از جمله میوه‌ها و سبزی‌ها، آجیل و و انواع مغزها، غلات، حبوبات و حتی شکلات و چای وجود دارد. خوراکی‌هایی از قبیل بادام زمینی، ریواس، اسفناج، انواع چغندر، شکلات و سیب زمینی شیرین منابع غنی اگزالات هستند. مصرف متعادل این خوراکی‌ها ممکن است برای افراد مبتلا به سنگ‌های اُگزالات-کلسیم که شایع‌ترین نوع سنگ کلیه است، مفید باشد. باور غلطی وجود دارد مبنی بر اینکه با حذف غذاهای حاوی اُگزالات احتمال ابتلا به سنگ کلیه کاهش می‌یابد. اگرچه این نکته در تئوری درست به نظر می‌رسد، اما درمان مناسبی برای سنگ کلیه نیست. سنگ کلیه اغلب از ترکیب کلسیم و اُگزالات هنگام تولید ادرار در کلیه‌ها ایجاد می‌شوند.

چه کنیم: غذاها و نوشیدنی‌های حاوی اُگزالات را همراه با خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های حاوی کلسیم مصرف کنید. با این کار احتمال ترکیب این دو ماده در شکم و روده‌ها، پیش از اینکه به کلیه‌ها برسند، بیشتر می‌شود و در نتیجه احتمال ایجاد سنگ کلیه کاهش می‌یابد.3

بدانید که کلسیم دشمن کلیه نیست

خیلی ها فکر می کنند متهم اصلی سنگ های کلیه کلسیم است. ولی احتمالا خیلی از مبتلایان به بیماری کلیه این تجربه را داشته اند که با وجود قطع یا مصرف بسیار کم کلسیم بازهم کلیه سنگ سازی کرده است. حتما تعجب می کنید از این که بدانید مصرف کم کلسیم باعث سنگ سازی می شود.

چه کنیم: کلسیم را از برنامه غذایی حذف نکنید. بلکه آن را همراه با غذاهای حاوی نمک طبیعی که در مورد دوم گفتیم مصرف کنید.4

از سنگ‌های بیشتری که در راه هستند غافل نشوید

دفع سنگ کلیه یکی از بدترین دردها است و متاسفانه با یک بار هم تمام نمی شود. تحقیقات نشان داده وقتی یک بار سنگ دفع می شود احتمال سنگ سازی مجدد وجود دارد. پس حتی بار اول که کلیه سنگ سازی می کند به پزشک مراجعه کنید و حتما درمان را چه دارویی چه رعایت رژیم غذایی ادامه دهید.

چه کنیم: اگر داروها و رژیم غذایی تان را که متخصص تجویز می کند ادامه ندهید امکان بازگشت سنگ سازی کلیه، نارسانی کلیه و حتی بیماری های ناشی از آن وجود دارد.4

در کنار دارو، رژیم غذایی را فراموش نکنید

اگر متوجه شدید سنگ کلیه دارید، هول نکنید، در عوض بهتر است یک لیوان شربت آبلیمو میل کنید! بله، در کنار مصرف دارو، از رژیم‌های غذایی مناسب هم نباید غافل شوید. شاید مصرف قرص برای رفع مشکل‌تان ساده‌تر باشد اما فراموش نکنید تغییر سبک زندگی تأثیر بسزایی در سلامتی عمومی شما خواهد داشت.

چه کنیم: هر زمان لیمو دیدید به کلیه‌های‌تان فکر کنید. سنگ کلیه‌ی مزمن معمولا با سیتراتِ پتاسیوم درمان می‌شود اما تحقیقات نشان داده‌اند انواع لیموترش و سایر میوه‌ها و آبمیوه‌های طبیعیِ حاوی سیترات نیز اثر مشابهی در جلوگیری از بروز سنگ کلیه دارند. البته باید مراقب میزان قند مصرفی باشید زیرا احتمال بروز سنگ کلیه را بالا می‌برد. لیمونادهای بدون قند بنوشید یا بهتر از آن، خودتان آبلیمو و آب را ترکیب کنید و جایگزین مناسبی برای قند (مثل عسل) بیابید. به عقیده‌ی دکتر جاگرو، سیترات موجود در ادرار مانع ترکیب کلسیم با دیگر مواد شکل‌دهنده‌ی سنگ کلیه می‌شود. همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه سیترات مانع پیوند کریستال‌های موجود در کلیه و بزرگ‌تر شدن آنها می‌شود.3

بدانید همه‌ی سنگ‌های کلیه منشاء واحدی ندارند

گاهی سنگ ها نه از اگزالات کلسیم بلکه از اسید اوریک تشکیل می شود. در این صورت برای درمان سنگ کلیه از این نوع یا پیشگیری از تشکیل آن مواظب خوردن غذاهایی مثل گوشت قرمز و صدف و پروتئین های حیوانی باشید. چون این نوع خوراکی ها حاوی اوره هستند. وقتی اوره خون بالا می رود ادرار اسیدی و امکان تشکیل این نوع سنگ کلیه بیشتر می شود.

چه کنیم: استفاده بیشتر از سبزیجات و میوه ها، لبنیات کم چرب، نوشیدنی با شیرینی کم تر و محدود کردن استفاده از پروتئین حیوانی و عدم مصرف الکل مانع از افزایش اوره خون و تشکیل سنگ کلیه اسیداوریکی می شود.4

پی نوشت:
1.www.tasnimnews.com
2.www.drnamdari.com
3.www.chetor.com
4.www.jadidtarin.com