اختلال استرس حاد چیست؟
اختلال استرس حاد یک تشخیص روانپزشکی است که تشابه زیادی با اختلال استرس پس از سانحه دارد. فردی که دچار تروما شده است، آسیب روانی زیادی را تجربه می‌کند. تفاوت آن با اختلال استرس پس از سانحه در مدت زمان ماندگاری علائم می‌باشد. این اختلال موقتی است و حداکثر یک ماه طول می‌کشد اما اختلال استرس پس از سانحه جدی‌تر بوده و حداکثر شش ماه ادامه خواهد داشت.1منظور از تروما چیست؟
کلمه تروما در حوزه‌های مختلف به صورت‌های متفاوتی معنا می‌شود. منظور از تروما در علم پزشکی صدمات و جراحت‌های جسمی است که به مداخله پزشکی و اورژانسی نیاز دارند. در علم روانپزشکی و روانشناسی تروما به معنی تجربه‌های تلخ و آزاردهنده‌ای است که بر روان فرد تاثیر منفی و پایداری می‌گذارد.افراد مختلف به وقایع تروماتیک واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهند و همه افراد لزوما دچار آسیب نمی‌شوند اما هرچه که فرد آن واقعه دردناک را مستقیم‌تر تجربه کرده باشد، احتمال بروز آسیب روانی افزایش می‌یابد. مثلا فردی که در زلزله آسیب شدید می‌بیند و یا نزدیکان خود را از دست می‌دهد بیشتر از افراد دیگر در معرض آسیب روانی می‌باشد.1
علائم اختلال استرس حاد
افراد مبتلا به اختلال استرس حاد علائمی مشابه با افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه و اختلالات استرسی دیگر را تجربه می کنند. علائم اختلال استرس حاد به پنج دسته گسترده تقسیم می شوند:علائم تجربه مجدد
این علائم به ناتوانی یک فرد در متوقف کردن یادآوری یک رویداد آسیب‌زا طی فلش بک ها، خاطرات یا رویاها اشاره دارند.خلق و خوی منفی
فرد ممکن است افکار منفی، غم، بی حوصلگی و خلق پایین را تجربه کند.علائم گسستی
این علائم می توانند شامل حس واقعیت تغییریافته، عدم آگاهی از اطراف و ناتوانی در یادآوری بخش هایی از رویداد آسیب‌زا باشند.علائم پرهیزی
افراد دارای این علائم به طور هدفمند از افکار، احساسات، افراد، یا مکان هایی که با رویداد آسیب‌زا مرتبط هستند، پرهیز می کنند.علائم برانگیختگی
این علائم می توانند شامل بی خوابی و دیگر اختلالات خواب، دشواری در تمرکز، تحریک پذیری یا پرخاشگری باشند که می توانند کلامی یا جسمانی باشند. فرد ممکن است با احساس تنش مواجه باشد، گارد بگیرد و به راحتی وحشت زده شود.افراد مبتلا به اختلال استرس حاد ممکن است اختلالات سلامت روانی اضافه، مانند اضطراب و افسردگی را نیز تجربه کنند.
از علائم اضطراب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس بروز رویدادی ناخوشایند
- نگرانی بیش از حد
- دشواری در تمرکز
- خستگی
- بی قراری
- هجوم افکار
از علائم افسردگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احساس مداوم ناامیدی، غم یا بی حسی
- خستگی
- گریه غیر منتظره
- از دست دادن علاقه به فعالیت هایی که زمانی لذت بخش بودند
- تغییرات در اشتها یا وزن بدن
- افکار خودکشی یا خود آزاری.2
علل اختلال استرس حاد
وقتی کسی درمعرض ابتلا به اختلال استرس حاد خواهد بود که با یک واقعه‌ی تروماتیک مواجه شود. اما چه کسانی بیشتر درمعرض خطرند؟کسانی که سابقه‌ی اختلالات روانی دارند؛
کسانی که واقعه‌ی تروماتیک برایشان خیلی شدید حس می‌شود؛
کسانی که با سبک مقابله‌ای اجتنابی با قضیه برخورد می‌کنند؛
کسانی که پیشتر سابقه‌ی تروما داشته‌اند؛
احتمال بروز اختلال استرس حاد در زنان بیشتر از مردان است.
واکنش روانیِ پشت اختلال استرس حاد را واکنش استرسی حاد می‌گویند. ما انسان‌ها وقتی با ترس یا اتفاقی تهدیدکننده مواجه می‌شویم، به‌طور طبیعی یا می‌ایستیم و مقابله می‌کنیم یا از تهدید می‌گریزیم. این واکنش را به‌اسم پاسخ جنگ یا گریز می‌شناسیم. علائم پاسخ استرسی حاد عبارت‌اند از افزایش ناگهانی ضربان قلب، فشار خون، تعریق، دم‌وبازدم و سوخت‌وساز و نیز انقباض عضلات.
هنگام تجربه‌ی تهدید تغییراتی مانند تشدید برون‌ده قلبی و تسریع سوخت‌وساز جهت مهیاشدن برای اقدام به نجات ضروری‌اند. اما کسی که واقعه‌ای تروماتیک را تجربه می‌کند، ممکن است که متعاقبا به‌دلیل یادآوری خاطرات مزاحم یا دیدن رؤیاهای آزاردهنده خودش را مدام درمعرض خطر حس کند و بنابراین بیش‌ازحد معمول به علائم استرسی حاد دچار شود.3
تشخیص
پزشک یا متخصص سلامت روان می تواند اختلال استرس حاد را تشخیص دهد. آنها پرسش هایی را درباره رویداد آسیب‌زا و علائم فرد مطرح می کنند.پزشک معمولا در صورت ابتلا به نه یا تعداد بیشتری از علائم اختلال استرس حاد طی یک ماه پس از رویداد آسیب‌زا، این شرایط را تشخیص خواهد داد. علائمی که پس از این بازه زمانی ظاهر می شوند یا بیش از یک ماه ادامه می یابند ممکن است به اختلال استرس پس از سانحه اشاره داشته باشند.
پیش از تشخیص اختلال استرس حاد، پزشک دلایل احتمالی دیگر بروز علائم را نیز بررسی می کند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلالات روانپزشکی دیگر
- مصرف مواد مخدر
- شرایط پزشکی زمینه ای.2
درمان اختلال استرس حاد
برای درمان اختلال استرس حاد روش‌ها و گزینه‌های زیادی وجود دارد که با توجه به تشخیص پزشک اجرا می‌شوند. این روش های درمانی شامل موارد زیر است. همچنین مشاوره تلفنی نیز می‌تواند برای درمان این نوع از اختلال به شما کمک کننده باشد.رفتار درمانی شناختی
این روش شایع‌ترین روش درمانی است که در اکثر موارد نیز موفقیت آمیز می‌باشد. این روش درمانی دو بخش دارد. بخش اول این است که درمانگر تلاش می‌کند تا الگوهای فکری و نگرش‌های فرد را در مورد واقعه تروماتیک تغییر دهد.در بخش دوم نیز سعی بر این است که رفتارها و واکنش‌های فرد در موقعیت‌های استرس زا تغییر کند و اصلاح شود. رفتار درمانی شناختی هم می‌تواند علائم اختلال استرس حاد را بهبود بخشد و هم از بروز اختلال استرس پس از سانحه پیشگیری کند.
ذهن آگاهی
روش ذهن آگاهی به معنی مدیریت استرس و اضطراب است و به فرد آموزش می‌دهد که در هنگام تجربه علائم آزاردهنده چگونه استرس خود را کنترل کند. کنترل اضطراب از طریق مدیتیشن و تمرینات تنفسی انجام می‌گیرد.بازگویی روانشناختی
این روش درمانی بلافاصله پس از تجربه تروما انجام می‌شود. به این صورت که روانشناس به فرد کمک می‌کند که هرچه را تجربه کرده است برای او بازگو کند. این روش ممکن است موفقیت آمیز باشد و فرد دچار آسیب نشود. اما از طرف دیگر، عده‌ای به این روش واکنش جدی تری نشان می‌دهند و تروما برایشان تکرار می‌شود و آسیب بیشتری می‌‌بینند.دارودرمانی
در صورتی که روش‌های فوق نتیجه‌ای نداشته باشند و یا میزان آسیب زیاد باشد، پزشک از دارو درمانی استفاده می‌کند و داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب تجویز خواهد کرد.1پیشگیری
همواره امکان پرهیز از تجربه رویدادهای آسیب‌زا وجود ندارد. با این وجود، روش هایی برای کاهش خطر ابتلا به اختلال استرس حاد پس از آنها وجود دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:- مشورت با یک پزشک یا متخصص سلامت روان پس از یک رویداد آسیب‌زا
- دریافت کمک از خانواده و دوستان
- درمان دیگر اختلالات سلامت روان
- همکاری با یک مربی رفتاری برای ایجاد مکانیزم های مقابله موثر
- انجام تمرینات آماده سازی اگر شغل فردی شامل خطر بالای مواجهه با رویدادهای آسیب‌زاست.2
پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.isna.ir
3.www.chetor.com
