اهمیت آگاهی سازی در سطح جامعه
بی اغراق همه فرقه های دروغینی که جوامع دینی را به انحراف کشیده اند به نوعی از ناآگاهی عمومی مردم مایه گرفته اند؛ سرقت هایی که طی سال های اخیر بر پایه اطلاعات بانکی صورت می گیرد ناشی از ناآگاهی مردم است؛ پیشتازی جریانات سیاسیِ ناکارآمد در انتخابات های یک کشور عموما بر پایه عدم آگاهی مردم نسبت به پیشینه سیاسی و عملکرد این جریانات رقم می خورد.از سوی دیگر شکوفایی و بارورسازی جامعه نیز در سایه آگاهی مردم و بالا بودن سواد عمومی اتفاق می افتد؛ به طور نمونه در شرایط فعلی که همه کشورهای جهان با پاندمی کرونا دست و پنجه نرم می کنند چنانچه مردم نسبت به نکات بهداشتی و همچنین تبعات زیان بار شیوع بیماری کرونا آگاه باشند سد محکمی در برابر همه گیری این بیماری شکل خواهد گرفت و هزینه هایی جانی و مالی زیادی از دوش کشور برداشته خواهد شد.
یکی از مشکلاتی که همواره گریبان گیر دانش آموزان بوده، انتخاب رشته تحصیلی در مرحله ورود به دانشگاه است، سالانه تعداد فراوانی از دانش آموزان بدلیل عدم آگاهی از آینده شغلی برخی رشته های تحصیلی راهی دانشگاه می شوند، اما بعد از گذشت چند ترم در می یابند که راه را اشتباه آمده اند و ناچار به انصراف از تحصیل یا تغییر رشته می شوند، هنوز تحقیق جامعی انجام نشده که مشخص کند عدم آگاهی دانش آموزان از رشته های تحصیلی و شرایط دانشگاه چه هزینه های مادی و معنوی بر جامعه علمی کشور تحمیل کرده است.
در جریان انتخابات های سیاسی همواره با بی اخلاقی های گوناگونی روبرو هستیم، برخی از کاندیداها بدون در نظر گرفتن ظرفیت های کشور و توانایی شخصی خودشان، وعده هایی را در اذهان عمومی مطرح می کنند که انتظارات مردم را به شکلی غیرمنطقی بالا می برد و در بلندمدت زمینه گسترش نارضایتی های عمومی را فراهم می سازد؛ در موارد دیگر برخی احزاب برای تخریب جناح رقیب، اتهاماتی را علیه آنان وارد می کنند که موجب بدبینی مردم نسبت به رقبا شوند.
علاوه بر این موارد عدم آگاهی از موقعیت های اقتصادی، طرح های فرهنگی، شرایط اجتماعی و دها مورد دیگر باعث می شود تا عده بسیاری از بسیاری از مزایا محروم بمانند و به نوعی عده ای با استفاده از اخبار و اطلاعات عادی و یا رانتی بیشترین بهره را از دارائی های مادی و معنوی جامعه ببرد.
مواردی که اشاره شد همگی ریشه در ناآگاهی مردم دارد و ضرورت وجود یک نهاد قدرتمند در راستای آگاه سازی مردم و افزایش سواد عمومی جامعه را به ما گوشزد می کند؛ "رسانه" در عصر حاضر به عنوان نهادی شناخته می شود که افکار عمومی جامعه را شکل می دهد و به این طریق تناسبات اجتماعی را دستخوش تغییر می سازد.
نقش رسانه ها در آگاهی بخشی عمومی
رسانه ها طی سال های گذشته و به خصوص در دو دهه اخیر به سرعت گسترش یافته و جایگاه ویژه ای در نظامات اجتماعی پیدا کرده اند؛ هرچند که گسترش رسانه ها به طور کلی موجب افزایش آگاهی های عمومی شده است، اما مشکلاتی نیز بوجود آورده است، انتشار شایعات، کاهش قوه تمرکز و ایجاد هویت های کاذب در بین کاربران از جمله مشکلاتی است که می توان در این خصوص ذکر نمود، لذا رسانه را به صورت مطلق نمی توان به عنوان یک امر مثبت تلقی کرد.آنچه به "رسانه" اعتبار و شأنیت می بخشد و آن را به ابزاری در جهت رشد معنوی جامعه تبدیل می کند، وجود افرادیست که ضمن پذیرش مسئولیت در قبال افکار عمومی سعی می کند آگاهی مردم را از طریق رسانه های گروهی ارتقا بخشد، این افراد در ساختار اجتماعی عصر حاضر تحت عنوان "خبرنگار" شناخته می شود؛ خبرنگار برای خود یک رسالت اجتماعی قائل است و رسانه را صرفا ابزاری برای رسیدن به اهداف متعالی جامعه می داند.
خبرنگار به "رسانه" اِشراف دارد و از این رو خود بازیچه شایعات و بی اخلاقی های رسانه ای قرار نمی گیرد، صاحبان قدرت و ثروت همواره در تلاش اند تا افکار عمومی را به سمت و سویی منحرف کنند که منافع شان اقتضا می کند، این گروه حتی واقعیت های عینی جامعه را به گونه ای دیگر بازنمایی می کنند تا ضعف های خود را در پشت تصاویر ساختگی پنهان نمایند اما خبرنگار تصویرسازی های دروغین را برنمی تابد و اجازه نمی دهد اعتماد عمومی جامعه قربانی زیاده خواهی صاحبان قدرت شود.
خبرنگار چشم بینای مردم
خبرنگار چشم بینای مردم است، او بر خود لازم می داند که کاستی ها و نواقص جامعه را رصد کند و در مقابل کج روی ها بایستد؛ خبرنگار از قدرت سازمانی برخوردار نیست، تکیه گاه او مردم اند، خبرنگار وقتی ببیند حقی از کسی ضایع شده یا خسارتی به منابع عمومی کشور وارد آمده است بی مهابا به نقد عوامل مخرب می پردازد و مردم را از اصل ماجرا آگاه می سازد و این "آگاهی عمومی مردم" است که سدی محکم دربرابر کج روی ها ایجاد می کند.هرکدام از اقشار جامعه به نوعی در جهت کمک به همنوعان خود از خودگذشتگی می کنند، پرستاران و پزشکانی که در ایام کرونا در بیمارستان ها ماندند و حتی از خانواده خودشان هم دور افتادند در واقع به نوعی از خودگذشتگی کرده اند، رزمندگانی که طی سال های گذشته در عراق و سوریه جنگیدند و اجازه ندادند جنایتکاران داعشی به مرزهای ایران تعرض کنند در واقع از خود گذشته اند تا کیان و امنیت کشور را تضمین نمایند، کارکنان و درجه داران نیروی انتظامی، ماموران آتش نشانی، محیط بانان و دانشمندانی که در مسیر مجاهدت های علمی ترور شدند هرکدام به طریقی جان خود را فدای ممکت شان کرده اند اما فداکاری آنان را چه کسی قرار است به تصویر بکشد؟ خبرنگاران قشری هستند که فداکاری دیگر اقشار و اصناف جامعه را به تصویر می کشند اما گویا خودشان در آخرین نقطه دید جامعه قرار دارند.
مخاطرات خبر نگاری
خبر نگاری بر عکس ظاهرا شیکی که دارد از خطر ناک ترین مشاغل موجود است چرا که اگرچه یک طرف ماجرای خبرنگاری مردمی قدر شناس هستند اما در سوی دیگر انواع مافیای قدرت و ثروت جود دارد که خبر نگار با منافع نا مشروع آنان در افتاده است و این مافیاهایی که کم هم نیستند در تلاشند تا به نحوی خبر نگار را خاموش کنند و اگر زر در این راه به کار نیاید به سراغ زور می روند.در ادامه به سرگذشت چند نمونه از خبرنگارانی را اشاره می کنیم که در مسیر روشنگری و آگاهی بخشی به جامعه جان خود را فدا کردند.
شهید محمود صارمی و نام گذاری روز خبرنگار
شهید محمود صارمی یکی از برجسته ترین خبرنگاران متعهدی است که سرگذشت او همواره سرلوحه دیگران بوده و اساسا روز خبرنگار از تاریخ شهادت وی نام گذاری شده است؛ شهید صارمی سال 1375 به عنوان مسئول خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران در افغانستان راهی «مزار شریف» شد، او در حالی این ماموریت را پذیرفت که کشور افغانستان درگیر جنگ و کشتار داخلی بود، شهید صارمی 20 روز قبل از اینکه شهر مزار شریف سقوط کند بدلیل بیماری به تهران منتقل می شود؛ اما ساعاتی بعد از معالجه بنا به رسالت خبری و حساس بودن شرایط افغانستان دوباره به مزار شریف برمی گردد، او در نهایت در تاریخ 17 مرداد ماه 1377 خبر سقوط شهر مزار شریف و کشتار مردم این شهر بدست گروه تروریستی طالبان را به تمام جهان مخابره می کند، بعد از سقوط «مزار شریف» طالبان به سرکنسولگری ایران حمله می کند و در جریان این اتفاق شهید محمود صارمی و چند تن از دیپلمات های جمهوری اسلامی در نهایت غربت به شهادت رسیدند، طالبان تا مدتی حاضر به اعلام این کشتار نبود اما بعد از 33 روز خبر شهادت این افراد را تایید کرد و پیکر آنان که در یک گور جمعی در خرابه‌های پشت کنسولگری مدفون شده بود شناسایی شد. پیکر این شهدا در نهایت ۲۲ شهریور ۱۳۷۷ به تهران منتقل گردید و به خاک سپرده شد.[1]مخاطرات "خبرنگاران" جنگ
محسن خزایی خبرنگار دیگری بود که در جریان جنگ داعش، به هنگام پوشش اخبار جنگ در غرب استان حلب سوریه بر اثر اصابت گلوله خمپاره به درجه رفیع شهادت رسید؛ خبرنگاران جنگ بی اغراق در بین تمامی حیطه های مختلف خبری با بیشترین مخاطرات روبرو هستند..jpg "خبرنگاران؛ آینه های جهان نمای عصر نوین")
«مایا ناصر» خبرنگار دیگری بود که در جریان جنگ سوریه در پنجم مهرماه 91 به شهادت رسید، این خبرنگار 35 ساله یکی از اهالی لاذقیه سوریه بود که در ابتدا با دفتر سازمان ملل همکاری می کرد و مدتی هم به منظور تحصیل در آمریکا زندگی می کرد؛ اما در خلال جنگ سوریه به وطنش بازگشت تا صدای مظلومیت هموطنانش را به گوش جهانیان برساند، او مدتی در روزنامه های داخلی سوریه فعالیت داشت تا اینکه به عنوان گزارشگر به شبکه بین المللی پرس تی وی ملحق شد، «مایا ناصر» چند روز پس از شروع همکاری اش با شبکه پرس تی وی، درخواست کرد به خط مقدم اعزام شود و نهایتا در پنجم مهرماه 1391 در حالی که مشغول به تهیه گزارش از صحنه آتش سوزی ستاد مشترک ارتش سوریه بود هدف تیر مستقیم قرار گرفت و به شهادت رسید.[2]
سالانه چند خبرنگار در دنیا به قتل می رسند؟
علاوه بر خبرنگاران ایرانی یا خبرنگاران فعال در جبهه مقاومت، هستند خبرنگارانی که در کشورهای غربی در پی کشف و کاو حقیقت جان خود را از دست می دهند، در سال 2019 که به عنوان یکی از سال های کم خطر برای خبرنگاران عنوان می شود 49 خبرنگار به قتل رسیده اند،[3] این آمار کمترین میزان قتل خبرنگاران در 16 سال اخیر است؛ در سال 2018 تعداد خبرنگارانی که به قتل رسیده اند بیش از 80 نفر گزارش شده است، همچنین در این سال 348 خبرنگار نیز بازدداشت شده اند.یکی از جنجال برانگیزترین خبرنگارانی که در سال 2018 به قتل رسید «جمال خاشقجی» بود، این روزنامه نگار به دلیل افشاگری هایی که علیه محمد بن سلمان ولیعهد عربستان انجام داده بود در تاریخ دوم اکتبر 2018 توسط ماموران حکومت سعودی در استانبول کشته شد، یکی از مواردی که خاشقجی در روزهای پایانی عمرش افشا کرد این بود که هزینه های شبکه تلویزیونی ایران اینترنشنال توسط محمد بن سلمان تامین می شود.[4]
خبر نگارانی که اسیر مافیای سیاست و قدرت نشده اند را می توان به راستی پیغامبران حقیقت نامید.
پی‌نوشت:
[1] خبر گزاری دفاع مقدس، نگاهی گذرا به زندگینامه شهید «محمود صارمی»
[2] خبر گزاری ابنا، مایا ناصر که بود؟
[3] خبر گزاری تسنیم، کشته شدن ۴۹ خبرنگار در سال ۲۰۱۹
[4] ویکی پدیا
