وقف هديه اي ماندگار

هرساله با فرا رسيدن ايام هفته وقف (هفته آخر ماه صفرالمظفر) از كنار آن بي تفاوت ميگذشتيم .حتي بسياري از ما اصلاً نمي دانستيم از بين تمام روزها و هفته هاي سال روزي هم بنام روز وقـف داريم.نمي خواهيم بگوييم مقصر كيست؟ شايد بتوان گفت همه مقصّـريم و در اين مورد كوتـاهي كرده ايم.بگذريم!
هرچند با نامگذاري روز و هفته اي در سال بنام وقف نميتوان حق مطلب را أدا كرد و مسأله اي بدين مهمي را در جايگاه اصلي و واقعي خود قرار داد چرا كه اين نامگذاري ها صرفاً جنبه نمادين داشته است و بهانه اي است براي آنكه توجه ويژه اي به امر وقف صورت گيرد. گذشتگان و پيشينيان ما با اينكه در آن زمانها روز و هفته اي هم در سال بدين نام نبود و رسانه هاي مدرن امروزي هم وجود نداشت بطور خودجوش و براساس احساسات و انگيزه هاي پاك ديني مال و اموال خود را براي رضاي خدا و براي مصارف و امور عام المنفعه وقف مي نمودند و از اين حيث هزاران هزار انسانهاي ديگر بهرمند مي شدند.
سابقه وقف در كشورمان به پيش از ورود دين مبين اسلام ميرسد و مردمان اين سرزمين از ديرباز با توجه به اهميت وقف دارايي و مايملك خود را در راه خدا وقف مي نمودند ولي پس از ورود اسلام به كشورمان، نهاد وقف نيز همچون نهادهاي ديگر تحولي دگرباره يافت و با مباني و انگاره هاي اسلامي ممزوج و آميخته گرديد تا بجائيكه اين نهاد پرخير و بركت در جهت تقويت باورهاي اسلامي قرار گرفت بطوريكه در هر شهر و دياري و بلكه هر كوي و برزني مساجد، حسينيه ها، تكايا و حوزه هاي علميه و مانند آن براي تبليغ مكتب اسلام و آيين تشيّع وقف شد.
به جرأت ميتوان گفت كه اگر نهاد وقف در ضمن باورهاي اسلامي و ديني مردم نبود و يا مردم بدان اهميت لازم را نمي دادند امروز اثري از اسلام و مسلماني نبود و اين نهاد مهم و تأثيرگذار بعنوان يك بازوي اقتصادي و با كاركرد اقتصادي-اجتماعي ساير نهادهاي ديني را تقويت كرده و تا به امروز بدست ما رسانده است. طبيعي است كه براي حفظ و نگهداري آنچه از گذشته بدست ما رسيده و در جهت اجراي دقيق وقفنامه ها و نيّات واقفين تلاش دوچندان و مضاعفي نمود و از سويي ديگر با ترويج فرهنگ وقف بسياري از مشكلات اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي مردم حل شده و بدانيم كه وقف نهاد كارآمدي است در برابر بسياري از آسيبهاي اجتماعي و فرهنگي.
كوتاه سخن آنكه: امروز بايد با رويكرد نوين به مسأله وقف و ترويج اين فرهنگ اصيل و بومي در ميان مردم آنرا از غربت و مهجوريت به درآورده و با توجه به عوايد وقف– كه به چند مورد آن اشاره مي كنيم- آب رفته زجوي را به سرچشمه اصلي خود بازگردانيم:

1- اجرا و تامين عدالت در سايه وقف :

يكي از فوايد امر وقف و درواقع مهمترين آنها تأمين و تضمين عدالت در جامعه است زيرا مردم(عمدتاً متمكّن) با وقف احوال خود براي مصارف عام المنفعه موجبات برخورداري اقشار فرودست و ضعيف جامعه از عوايد موقوفات را فراهم ميسازند و بدين ترتيب ايشان از گرداب فقر بيرون آمده و لزوماً رفع فقر و محروميت از جامعه اسلامي مي شود. بي شك اجراي سياستها و قوانين دولتها و حاكميت مقدس جمهوري اسلامي هرچه قدر هم كه منطبق باعدالت محوري و رفع تبعيض باشد بدون انضمام نهاد و فرهنگ وقف و جلب مشاركت مردم در امور خير نميتواند آن چنان كه بايد موفقيت آميز باشد. واين پديده وقف است كه در بسياري از موارد گره هاي قاوني وحاكميتي كه از حل برخي مشكلات مردم ناتوانند به مدد آنان آمده و مشكلات را مرتفع مي نمايد.

2 - توسعه و بالندگي اقتصادي – فرهنگي واجتماعي :

از ديگر فوايد وقف علاوه بر اجراء و تأمين عدالت بروز توسعه و رشد كشور در همه حوزه ها و عرصه ها است چرا كه موقوفات عمدتاً در جهت مصارف عام المنفعه است و همين مساله موجب شكل گيري زير ساخت هاي توسعه وكاهش هزينه هاي توليد مي شود . ضمن اينكه وجود نهادهاي آموزشي نظير حوزه هاي علميه ، مدارس ، دانشگاهها ، كتابخانه ها وساير موسسات آموزشي موقوفه از فشار هزينه بر دوش دولتها كاسته واين فرصت را بدانها مي دهد كه با توجه به محدوديت منابع به ساير امور بپردازند.

3- برخورداري از اجر و پاداش معنوي :

از مهمترين عوايد وقف برخورداري واقفين از اجر وپاداش اخروي والهي است كه علاوه بر واقفين عموم مردم نيز قطعاً از آن بي نصيب نخواهند ماند و سايه بركات آن متوجه همه جامعه خواهد بود.

« تعريف وقف»

واژه وقف ومشتقات آن اگر چه به طور مشخص در قرآن كريم استعمال نشده است ليكن دعوت به كارهاي خير نظير صدقات و زكوات در قرآن به طور فراوان به كار رفته است وپديده وقف نيز در ذيل همين عناوين مي تواند قرار گيرد خصوصاً با توجه به وجه مميزه وقف از ساير امور خير كه امري بديهي است.
در تعريف وقف فقها آنرا تحت عنوان ‹ تحبيس العين و تسبيل المنفعه › بيان نموده اند كه نگهداري و بازداشت نمودن عين (مالكيت) يك شيء و آزادي منافع ميباشد از اين رو وقف را ميتوان از سايز خيرات و مبرّات ممتاز و برتر شمرد.زيرا در ديگر امور خير نظير صدقات ،اخماس و زكوات ( اگرچه در فضيلت و ارزشمندي آنها ترديدي نيست ) هم تسبيل العين است و هم تسبيل المنافع.
همانطور كه گذشت سخن از وقف و ارزش آن از حوصله اين گفتار بيرون است و هدف ما از بيان اين مطالب، آن بود كه از كنار هفته وقف بي تفاوت نگذشته ايم و همانطور كه خوانندگان محترم مستحضرند رخداد اين ايام مصادف با انتصاب و اشتغال اينجانب گرديد و اميد است در ايام سال هاي آتي جبران مافات كنيم.
* ارسال مقاله توسط عضو محترم سایت با نام کاربری : alireza5