حاملگی خارج از رحم چیست؟

چه عواملی سبب بارداری خارج از رحم می‌ شوند؟

علت بارداری خارج از رحم همیشه مشخص نیست. در بعضی موارد، شرایط زیر با بارداری خارج رحمی مرتبط هستند:

التهاب و زخم لوله‌های فالوپ ناشی از وضعیت پزشکی، عفونت، یا جراحی در گذشته

عوامل هورمونی

اختلالات ژنتیکی

نقائص مادرزادی

شرایط پزشکی که شکل و وضعیت لوله‌های فالوپ و اندام‌های تولید مثل را تحت تأثیر قرار می‌ دهد.

پزشک می‌ تواند به شما اطلاعات خاصی در مورد وضعیت شما بدهد.

چه کسی در معرض خطر بارداری خارج از رحم است؟

همه زنانی که از نظر رابطه جنسی فعال هستند، در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند.

عوامل خطر با هر یک از موارد زیر افزایش می‌یابد:

سن مادر ۳۵ سال یا بالاتر باشد.

سابقه جراحی لگنی، جراحی شکم یا چندین سقط جنین داشته باشید.

سابقه بیماری التهابی لگن (PID)

سابقه آندومتریوز

حاملگی که با وجود بستن لوله‌ های رحمی یا داشتن دستگاه داخل رحمی (IUD) رخ داده باشد.

حاملگی که با کمک داروها و یا روش‌های باروری رخ داده باشد.

سیگار کشیدن

سابقه داشتن حاملگی خارج رحمی

سابقه بیماریهای منتقله از راه جنسی (STDs)، مانند گونوره یا کلامیدیا

اختلالات ساختاری در لوله‌های فالوپی که باعث می‌شوند حرکت تخمک دشوار باشد.

اگر هر کدام از عوامل خطر بالا را دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

می‌ توانید به پزشک یا متخصص باروری مراجعه کنید و از او کمک بخواهید تا خطر ابتلا به حاملگی خارج از رحم در آینده را کاهش دهید. 1

علائم حاملگی خارج رحم

این علائم معمولاً در اوایل بارداری پدیدار می‌ شود و ممکن است از زنی به زن دیگر متفاوت باشد.

با این حال، برخی از زنان هیچ علامتی نشان نمی‌ دهند و حاملگی خارج رحم تنها پس از پارگی لولۀ رحم مشخص می‌ شود.

شما ممکن است علائمی مشابه یک بارداری عادی داشته باشید، عادت ماهانۀ شما به تعویق بیفتد یا علائمی مانند حساسیت و درد پستان، خستگی و حالت تهوع داشته باشید.

همچنین ممکن است دچار علائمی مانند احساس سختی و درد در شکم یا خونریزی واژن شوید که ممکن است به صورت پراکنده و خفیف باشد.

بهتر است هر علامتی که دارید را جدی بگیرید. برای جلوگیری از پارگی لوله‌ های رحم که یکی از وضعیت‌ های اورژانس زنان است و می‌ تواند سلامت شما را به خطر بیندازد، تشخیص و درمان حتماً باید با شروع اولیۀ بروز علائم صورت گیرد.

اگر هر یک از علائم زیر را دارید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:

درد یا حساسیت در ناحیۀ شکم یا لگن

این درد ممکن است ناگهانی، مداوم و شدید یا در برخی موارد کاملاً خفیف و متناوب باشد.

این درد معمولاً در زمان فعالیت، خروج مدفوع یا سرفه شدیدتر می‌ شود.

ممکن است این درد را تنها در یک طرف احساس کنید، اما درد می‌ تواند در هر نقطه از شکم یا لگن شما نیز وجود داشته باشد.

در برخی موارد این درد به شکل شدید یا خفیف است و می‌تواند همراه با تهوع و استفراغ باشد.

لکه‌ بینی یا خونریزی واژن

اگر نتیجۀ تست حاملگی شما مثبت بود ولی خونریزی واژن یا لکه‌ بینی دارید. این وضعیت ممکن است مشابه شروع عادت ماهانۀ خفیف باشد.

خون ممکن است به رنگ قرمز یا قهوه‌ای مانند رنگ خون خشک‌شده باشد و به صورت مداوم یا متناوب، شدید و خفیف ادامه یابد.

درد در شانه‌ ها

دل‌ درد و خونریزی ممکن است عوامل زیادی داشته باشد، اما درد شانه، به خصوص هنگامی که دراز می‌ کشید، یکی از جدی‌ ترین نشانه‌ های پارگی لوله‌ های رحم در حاملگی خارج رحم است که نیاز به مراقبت سریع پزشکی دارد. علت درد، خونریزی داخلی است که موجب تحریک اعصابی می‌شود که به شانه‌ها می‌ رود.

نبض ضعیف، تپش قلب یا غش

در صورت پارگی لولۀ رحم ممکن است دچار علائمی مانند شوک، نبض ضعیف، تپش قلب، رنگ‌پریدگی پوست، سرگیجه یا غش شوید.

در این صورت باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

هنگامی که شما در حال درمان ناباروری هستید، پزشک، بارداری شما را با دقت تحت نظر خواهد گرفت و امکان به وجود آمدن این عارضه در شما بسیار کم است، اما با این حال، با مشاهدۀ هر یک از علائم بالا در خود، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.

تشخیص حاملگی خارج رحم

تشخیص حاملگی خارج رحم چندان آسان نیست.

اگر علائم اولیۀ حاملگی خارج رحم را داشته باشید، پزشک با معاینه، آزمایش خون و سونوگرافی برای تشخیص حاملگی خارج رحم اقدام خواهد کرد.

این موارد تشخیصی در زیر آمده است:

معاینات پزشکی

پزشک ممکن است در طول معاینه با بررسی برخی از علائم حیاتی، احتمال حاملگی خارج رحم را بررسی کند.

این علائم شامل معاینات واژینال و شکم است. اگر هنگام معاینۀ واژن و دهانۀ رحم، دردی در ناحیۀ لگن وجود داشته باشد، احتمال حاملگی خارج رحم بالا خواهد بود. پزشک هر گونه خونریزی یا ترشح واژینال را نیز بررسی خواهد کرد.

همچنین پزشک در این معاینه به دنبال تغییراتی در اندازۀ رحم یا تخمدان و وجود هر گونه تودۀ شکمی خواهد بود.

در صورت وجود درد هنگام معاینۀ شکمی نیز احتمال حاملگی خارج رحم بالا خواهد بود.

درصورتی‌که پزشک احتمال حاملگی خارج رحم را در این معاینات بالا بداند، با انجام سونوگرافی و آزمایش خون از این موضوع مطمئن خواهد شد.

آزمایش خون و ادرار

پزشک به منظور بررسی سطح هورمون hCG ممکن است آزمایش خون یا ادرار تجویز کند.

اگر سطح این هورمون به اندازۀ کافی بالا باشد که دلیلی برای بارداری است ولی در عین حال کمتر از میزان معمول در این مرحله از بارداری باشد، احتمال ابتلا به حاملگی خارج رحمی وجود دارد.

با این حال، اگر سایر علائم مربوط به حاملگی خارج رحم را نداشته باشید و پزشک نتواند به طور قطع این موضوع را تشخیص دهد، آزمایش خون ظرف ۴۸ ساعت آینده نیز تجویز خواهد شد. اگر سطح hCG به اندازۀ مورد انتظار افزایش نیافته باشد، می‌تواند نشانۀ حاملگی خارج رحم یا سقط شدن جنین باشد.

سونوگرافی

اگر فرد در هفتۀ ششم بارداری باشد و آزمایش خون نشان‌دهندۀ بارداری است و همین‌طور در سونوگرافی عادی، جنین یا ساک حاملگی در رحم مشاهده نشود، می‌تواند به معنی حاملگی خارج رحم باشد. در این صورت پزشک با استفاده از سونوگرافی واژینال به دقت رحم و لوله‌های رحم را بررسی می‌کند.

پزشک ممکن است به دلیل کوچک بودن تخمک لقاح‌یافته یا سایر مشکلات نتواند محل حاملگی خارج رحم را تشخیص دهد.

اما وجود علائمی مانند خونریزی یا وجود توده در لولۀ رحم و تخمدان، احتمال وجود حاملگی خارج رحم را بالا می‌ برد.

اگر هیچ‌ کدام از علائم حاملگی خارج رحم را ندارید و پزشک نیز در سونوگرافی نتواند به طور قطع این موضوع را تأیید یا رد کند، ممکن است بارداری شما هنوز در مراحل اولیه باشد یا جنین شما سقط شده باشد.

به همین دلیل تا زمانی که درد نداشته باشید، پزشک با انجام آزمایش هورمونی و سونوگرافی شما را تحت نظر خواهد داشت و این نظارت تا زمانی ادامه خواهد یافت که پزشک از تشخیص خود مطمئن شود یا علائم شما بیشتر شود.

اگر پزشک نتواند در مورد سقط جنین یا حاملگی خارج رحم نظر قطعی بدهد، ممکن است با استفاده از عمل لاپاراسکوپی، لوله‌های رحم را با دقت بیشتری بررسی کند. در این عمل، دوربین کوچکی از طریق یک برش ریز وارد شکم شما می‌شود. 2

درمان حاملگی خارج از رحم

بارداری نابه جا یا خارج رحمی از مهم ترین شرایط اورژانسی حاملگی به حساب می آید که تشخیص هر چه سریعتر آن باعث نجات مادر و حفظ باروری دوباره او می گردد، شیوه درمان ( دارویی یا جراحی) به زمان تشخیص، میزان قطعی بودن تشخیص، اندازه جنین و همینطور به تکنیک های دردسترس بستگی دارد و مقصود پزشک خارج کردن جنین و حفظ توانایی باروری است.

درمان دارویی:حفظ قدرت باروری برای آینده

در مواردی که حاملگی خارج از رحم زود تشخیص داده شود، چنانچه اندازه جنین هنوز کوچک و حاملگی به طور واضح در خارج از رحم باشد، میتوان از درمان دارویی استفاده کرد. درمان غیر جراحی یک حاملگی خارج رحمی بدون پارگی، استفاده از نوعی داروی ضد سرطان به نام متوترکسات است که داخل مجرای فالوپ تزریق می شود و مولکول های آن رشد سلولی تخمک را متوقف می کنند و سلول های موجود را از بین می برند.

این دارو که به گونه تزریق داخل وریدی در بیمارستان یا درمانگاه بیماران سرپایی، تجویز می شود میتواند با بی حسی عمومی بدن انجام شود ولی نیازی به بستری شدن نیست. مریض همان روز میتواند بیمارستان را ترک کند ولی باید حدود پانزده روز بعد، دوباره برای معاینه مراجعه کند.

در صورتی که سطح HCG بعد از این شیوه درمانی کاهش یابد، علامت به پایان رسیدن حاملگی است و بعد از آن علائم هم بهبود می یابند. با این حال ممکن است پس از استفاده از دارو هم نهایتا احتیاج به جراحی وجود داشته باشد.

این درمان قدرت باروری در آینده را از بین نمی برد و شخص میتواند چند ماه پس از این درمان، باردار شود.

درمان جراحی:محافظت کننده

جراحی میتواند به صورت لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی( باز کردن شکم) صورت گیرد.

درصورتی که بتوان این نوع بارداری را در مرحله های نخست تشخیص داد و اندازه آن زیر 4 سانتیمتر باشد، میتوان از جراحی لاپاراسکوپی استفاده کرد.

بعد از جراحی میزان HCG خون تا زمان به صفر رسیدن یعنی 21 هفته بعد اندازه‌ گیری می شود. 3

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.madarsho.com
3.www.drdr.ir