هر آنچه باید در مورد دوران یائسگی و کنترل علائم آن بدانید

یائسگی چیست؟

یائسگی یک مسئله فیزیولوژیک است که در زندگی همه‌ زنان به صورت طبیعی رخ می‌ دهد.

با افزایش سن در خانم‌ها تخمدان‌ها هورمون کمتری (مخصوصا استروژن) ساخته و ترشح می‌ کنند.

بنابراین به تدریج قاعدگی‌ های فرد نامنظم می‌ شود و پس از مدتی به طور کامل متوقف می‌ شود؛ در این شرایط فرد یائسه شده است.

سن یائسگی به چه عواملی بستگی دارد؟

اغلب زنان در سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی یائسه می‌ شوند. البته سن دقیق یائسگی ارتباط دقیقی با مسئله وراثت دارد.

مواردی همچون مصرف سیگار، نوع روشی که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌کرده‌اند، شاخص توده بدنی و … ارتباط خاصی با یائسگی افراد ندارد.

علائم یائسگی

در ماه‌ ها یا سال‌ های منتهی به یائسگی، ممکن است این علائم و نشانه‌ها را تجربه کنید:

پریودهای نامنظم

خشکی واژن

گرگرفتگی

لرز

عرق شبانه

مشکلات خواب

تغییرات خلق‌ و خو

افزایش وزن و کاهش متابولیسم

موهای کم پشت و خشکی پوست

علائم، از جمله تغییر در قاعدگی، برای هر زن متفاوت است. به احتمال زیاد، قبل از پایان دوره‌ های قاعدگی، برخی از بی‌ نظمی‌ ها را تجربه خواهید کرد.

پرش از دوره‌ ها در دوران یائسگی معمول و مورد انتظار است. اغلب، دوره‌ های قاعدگی یک ماه را رد می‌ کنند و برمی‌ گردند، یا چندین ماه را نمی‌ گذرانند و دوباره چرخه‌ های ماهانه را برای چند ماه شروع می‌ کنند. دوره‌ ها معمولاً در چرخه‌ های کوتاه‌ تری اتفاق می‌ افتند، بنابراین به هم نزدیکترند.

با وجود پریودهای نامنظم، بارداری امکان‌ پذیر است. اگر یک قاعدگی را فراموش کردید اما مطمئن نیستید که دوره یائسگی را شروع کرده‌ اید، آزمایش بارداری بدهید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم

برای مراقبت‌ های بهداشتی پیشگیرانه و رفع هر گونه نگرانی، با ویزیت‌ های منظم با پزشک خود همراه باشید.

ملاقات با پزشک را در دوران یائسگی و بعد از آن ادامه دهید.

مراقبت‌ های بهداشتی پیشگیرانه با افزایش سن ممکن است شامل آزمایش‌ های غربالگری بهداشتی توصیه شده، مانند کولونوسکوپی، ماموگرافی و غربالگری تری‌ گلیسیرید باشد. پزشک ممکن است آزمایش‌ ها و معاینات دیگری را نیز توصیه کند، از جمله آزمایش تیروئید در صورت سابقه و معاینه پستان و لگن.

اگر بعد از یائسگی خون‌ ریزی از واژن خود دارید، به دنبال مشاوره پزشکی باشید. 1

علت یائسگی چیست؟

یائسگی یک فرایند طبیعی است که در اثر کهولت تخمدان ها و تولید کم تر هورمون های بارور اتفاق می افتد.

بدن در واکنش به پایین آمدن سطح موارد زیر، دستخوش تغییراتی می شود:

استروژن

پروژسترون

تستسترون

هورمون تحریک کننده ی فولیکول (FSH)

هورمون لوتئینی (LH)

از جمله قابل توجه ترین تغییرات از بین رفتن فولیکول های فعال تخمدان است.

این ساختار کار تولید و رهاسازی تخمک از جداره ی تخمدان را برعهده دارد که باعث قاعدگی و باروری می شود.

اکثر بانوان متوجه می شوند که با طولانی و شدید تر شدن خونریزی، بسامد قاعدگی نامنظم تر می شود.

این اتفاق معمولا از اواسط تا اواخر 40 سالگی رخ می دهد. اکثر زنان آمریکایی تا 52 سالگی دچار یائسگی می شوند.

در برخی موارد، در اثر جراحت یا جراحی برداشتن تخمدان و ساختار لگن مربوط به آن، یائسگی اتفاق می افتد.

از جمله عوامل جلو افتادن یائسگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اووفورکتمی دوجانبه، یا برداشتن هر دو تخمدان

فرسایش تخمدان، یا پایان یافتن عملکرد تخمدان که ممکن است توسط هورمون تراپی، جراحی یا روش های رادیوتراپی در زنانی رخ دهد که مبتلا به تومور گیرنده ی استروژن هستند.

پرتو درمانی لگن

جراحت لگن که باعث آسیب شدید یا از بین رفتن تخمدان ها می شود. 2

درمان یائسگی چگونه است؟

درمان یائسگی به درمان پزشکی نیاز ندارد.

درمانها بر کاهش نشانهها و علائم و مدیریت یا جلوگیری از ناراحتیهای مزمنی تمرکز میکند که با افزایش سن رخ میدهند.

این درمانها می تواند شامل موارد زیر باشد:

استروژن درمانی

موثرترین گزینه درمانی برای تسکین گرگرفتگی های یائسگی است.

پزشک با توجه به سابقه پزشکی فردی و خانوادگی شما، ممکن است پایین ترین دوز استروژن و کوتاه ترین دوره زمانی لازم برای تسکین علائم برای شما را توصیه کند. در صورتی که عمل برداشت رحم انجام نداده باشید، علاوه بر استروژن به پروژسترون نیز نیاز دارید.

استروژن به جلوگیری از پوکی استخوان نیز کمک میکند. استفادهی طولانی مدت از درمان هورمونی می تواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی و سرطان پستان را بالا ببرد اما شواهد نشان داده است که شروع مصرف هورمونها در دوران یائسگی، برای برخی از زنان مفید است.

استروژن واژینال

برای تسکین خشکی واژن، می توان با استفاده از کرم واژینال، قرص یا حلقه، استروژن را به طور مستقیم از طریق واژن مصرف کرد.

این درمان مقدار کمی استروژن آزاد می کند که جذب بافتهای واژن میشود.

این درمان می تواند به کاهش خشکی واژن، ناراحتی در حین نزدیکی و برخی از علائم ادراری کمک کند.

گاباپنتین (نوروپنتین، گرالیس و غیره)

تاثیر گاباپنتین در درمان تشنج ثابت شده است اما شواهد نشان داده است که به کاهش گرگرفتگی نیز کمک میکند.

این دارو برای زنانی که نمیتوانند از استروژن استفاده کنند یا گرگرفتگیهای شبانه دارند، مفید است.

درمان های خانگی یائسگی چیست؟

گرگرفتگی را کاهش دهید

یک لیوان آب خنک بنوشید یا به جای خنک تری بروید. سعی کنید محرکهای گرگرفتگی خود را به دقت شناسایی کنید.

در بسیاری از زنان، این محرکها شامل نوشیدنیهای گرم، کافئین، غذاهای پرادویه، الکل، استرس، هوای گرم و حتی اتاق گرم میشود.

ناراحتی های واژنی خود را کاهش دهید

از روان کننده های واژنی با پایه آب آستروگلاید، ژل K-Y و روان کنندهها یا مرطوب کننده های با پایه سیلیکون (رپلنز و غیره) استفاده کنید.

از محصولات فاقد گلیسیرین استفاده کنید زیرا گلیسیرین می تواند در خانمهای حساس به این ماده شیمیایی، باعث سوزش شود.

حفظ فعالیت جنسی نیز با افزایش جریان خون به واژن، به رفع این مسئله کمک میکند.

خواب کافی داشته باشید

از مصرف کافئین خودداری کنید زیرا خواب شما را کم میکند.

در طول روز ورزش کنید اما قبل از خواب فعالیت شدید نداشته باشید.

اگر گرگرفتگی خواب را مختل کرده است، قبل از خواب راه حلی برای آن پیدا کنید تا خواب کافی داشته باشید.

تکنیکهای آرام سازی را تمرین کنید

تکنیک هایی همچون تنفس عمیق، تنفس سریع، تصویرسازی هدایت شده، ماساژ و شل کردن عضلات میتواند به رفع علائم یائسگی کمک کنند.

میتوانید در کتابها، سی دی ها و به صورت آنلاین تمرینهای آرام سازی مختلفی بیابید.

سیگار نکشید

سیگار کشیدن خطر بیماریهای قلبی، سکتهی مغزی، پوکی استخوان، سرطان و بسیاری دیگر از مشکلات سلامت را افزایش میدهد.

سیگار کشیدن همچنین می تواند باعث افزایش گرگرفتگی و یائسگی زودرس شود.

مرتب ورزش کنید

داشتن فعالیت بدنی یا ورزش منظم در بیشتر روزها، به جلوگیری از بیماریهای قلبی، دیابت، پوکی استخوان و ناراحتیهای دیگر مرتبط با افزایش سن کمک میکند.

روش های جایگزین درمانی

روشهای بسیاری برای کمک به کنترل علائم یائسگی ارائه شده است اما تعداد کمی از آنها برای اثبات ادعاهای خود، شواهد علمی دارند.

برخی از درمانهای تکمیلی و جایگزین که مطالعه شدهاند یا در دست مطالعه هستند، عبارت اند از:

استروژنهای گیاهی (فیتواستروژن)

این استروژنها به طور طبیعی در برخی از مواد غذایی موجود هستند. دو نوع اصلی فیتواستروژن داریم – ایزوفلاونها و لیگنان ها.

ایزوفلاونها در دانههای سویا، عدس، نخود، و حبوبات دیگر موجود است. لیگنان در بذر کتان، غلات کامل، و برخی از میوهها و سبزیجات یافت میشوند.

هنوز اثبات نشده است که استروژن های موجود در این مواد غذایی می تواند به کاهش گرگرفتگی و دیگر علائم یائسگی کمک کند اما بیشتر مطالعات حاکی از بی اثر بودن آنها است.

ایزوفلاونها اثرات ضعیفی شبه استروژنی دارند بنابراین اگر مبتلا به سرطان پستان هستید، قبل از استفاده از قرصهای مکمل ایزوفلاون با پزشک خود مشورت کنید.

یوگا

شواهدی در تأیید این ادعا وجود ندارد که تمرین یوگا به کاهش علائم یائسگی کمک میکند.

اما ورزشهای تعادلی همچون یوگا یا تای چی میتواند به افزایش قدرت و هماهنگی بدنی کمک کند و از افتادن فرد که میتواند منجر به شکستگی استخوان شود، جلوگیری کند. قبل از شروع تمرینهای تعادلی، با پزشک خود مشورت کنید. برای یادگیری نحوهی انجام حرکات و تکنیکها تنفس صحیح، به کلاس بروید.

طب سوزنی

طب سوزنی میتواند اثر موقتی در کمک به کاهش گرگرفتگی داشته باشد اما تحقیقات بهبود قابل توجه یا پایداری را نشان نمیدهد.

به تحقیقات بیشتری در این مورد نیاز است.

هیپنوتیزم

طبق تحقیقات صورت گرفته توسط مرکز ملی پزشکی مکمل و جایگزین، درمان هیپنوتیزمی میتواند در برخی از زنان یائسه، میزان بروز گرفتگی ها را کاهش دهد.

طبق این مطالعه، هیپنوتیزم همچنین میتواند به بهبود خواب و کاهش اختلالات ناشی از یائسگی در زندگی روزمره یک فرد کمک کند. 3

عوارض یائسگی

بسیاری از عوارض بالینی می توانند پس از یائسگی توسعه یابند از جمله:

بیماری قلبی عروقی

وقتی سطوح استروژن بدن تان کاهش می یابد خطر بیماری قلبی عروقی در شما افزایش می یابد.

به طوری که به تدریج شیوع بیماری قلبی منجر به مرگ زنان، همانند مردان می گردد.

می توانید از اقدامات بسیاری برای کاهش خطر بیماری قلبی کمک بگیرید از جمله اقدامات کاهش دهنده ی ابتلا به بیماری قلبی عبارت هستند از: ترک سیگار در صورت مصرف آن، کاهش و کنترل فشار خون بالا، اجرای منظم تمرینات بدنی و فعالیت های بدنی هوازی و یا پیروی از یک رژیم غذایی سالم حاوی چربی اشباع کم و مقادیر فراوان از غلات کامل و سبزی ها و میوه ها.

استئو پروز (پوکی استخوان)

در طی چند سال اول پس از یائسگی ممکن است با یک نسبت سریعی تراکم توده استخوانی شما کاهش یابد که این امر شما را در خطر ابتلاء به پوکی استخوان قرار می دهد. پوکی استخوان موجب ضعیف و نازک شدن استخوان ها می گردد و منجر به افزایش خطر شکستگی استخوان می گردد.

زنان بالغ در دوران پس از یائسگی به ویژه مستعد شکستگی استخوان های: لگن، مچ و ستون فقرات هستند.

به همین علت دریافت مقادیر کافی کلسیم و ویتامین D در این دوران اهمیت بسیاری دارد( در حدود 1200 تا 1500 میلی گرم کلسیم در روز و 800 واحد بین المللی ویتامین D در روز).

انجام فعالیت بدنی منظم نیز در عدم پیشرفت پوکی استخوان اهمیت دارد. تمرینات بدنی قدرتی و تقویت کننده مانند پیاده روی و دویدن آهسته به ویژه برای تقویت استخوان های شما مفید هستند.

البته لازم به ذکر است که تقویت ذخیره استخوانی از سنین نوجوانی و جوانی ضروری می باشد و در این سنین شما تنها از عدم پیشرفت پوکی استخوان می توانید پیشگیری نمایید.

بی اختیاری یا عدم کنترل ادرار

به موازات این که بافت های واژن و رحم شما خاصیت ارتجاعی خود را از دست دهند ممکن است که در خود یک سری مشکلات ادراری به صورت سوزش ادرار و نیز تکرر ادرار را تجربه نمایید.

اغلب پس از این مراحل یک دفع ادرار نا خواسته رخ می دهد این حالت، بی ‌اختیاری ادراری همراه با فوریت (Urge) نامیده می شود که بیمار به محض احساس ادرار دچار ریزش ادرار می‌ شود و قادر به کنترل ادرار تا رسیدن به دستشویی نیست و یا ممکن است دچار دفع بی اختیار ادرار به هنگام سرفه کردن، خندیدن و یا بالا رفتن از جایی(بی اختیاری ادراری استرسی) گردد.

افزایش وزن

بسیاری از زنان در طی انتقال به دوران یائسگی دچار افزایش وزن می گردند. کم نیستند خانم هایی که می گویند مانند همیشه غذا می خورند ولی وزن شان روز به روز افزایش می یابد.

اولین نکته آن است که باید در این دوران کمتر غذا بخورید( شاید نیاز باشد روزانه به میزان 200 تا 400 کیلوکالری کمتر غذا بخورید) و فعالیت بدنی بیشتری داشته باشید تا بتوانید وزن فعلی خود را حفظ نمایید.

لازم به ذکر است که تغییرات هورمونی در این دوران می تواند 3 تا 4 کیلو افزایش وزن را برای شما توجیه نماید ولی بیشتر افزایش وزن در این دوران، مربوط به عدم تحرک و تغییر شیوه های زندگی متناسب با این سنین می باشد. 4

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.darmankade.com
3.www.drnedasalarieh.com
4.www.tebyan.net