سرگیجه در دوران بارداری

سرگیجه یکی از مشکلات بارداری است که ممکن است با روش های خانگی درمان شود اما گاهی اوقات مداخلات پزشکی هم مورد نیاز است.1

علل سرگیجه در بارداری

سرگیجه در بارداری اغلب اوقات به این دلیل ایجاد می شود که تغییر هورمونی یا سایر تغییرات در بدن پیش می آید که همگی آنها بر روی دیواره رگ های خونی تاثیر گذاشته و نوسانات فشار خون ایجاد می کنند. علاوه بر این اگر شما از جمله افرادی هستید که در دوران بارداری تهوع صبحگاهی یا ویار را بیش از بقیه تجربه می کنید احتمال اینکه دچار سرگیجه شوید به مراتب بیشتر می شود. اگر حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری بسیار شدید باشد احتمال بروز سرگیجه بارداری افزایش می یابد.

1- به سرعت از جا بلند شدن

گاهی اوقات ممکن است وقتی می خواهید از حالت نشسته خارج شده و بلند شوید این کار را به سرعت انجام دهید. در چنین شرایطی زمان کافی برای رسیدن خون به مغز وجود ندارد و احتمال دارد سرگیجه ایجاد شود.

2- کم خونی

کم خونی یکی دیگر از علل ایجاد سرگیجه است. در دوران بارداری، بدن نیاز به خون بیشتری برای تامین نیاز‌های مادر و جنین دارد. اگر در رژیم غذایی خود به اندازه کافی آهن یا فولات (اسید فولیک) دریافت نکنید، بدن قادر به تولید گلبول‌های قرمز و تامین خون مورد نیاز نخواهد بود. اندکی کم خونی در هنگام بارداری حتی زمانی که مواد مغذی کافی مصرف می‌کنید، طبیعی است. اما کم خونی شدید می‌تواند منجر به سرگیجه شود، بدین ترتیب که خون کافی (اکسیژن) به مغز منتقل نمی‌شود، به ویژه در هنگام ایستادن.

3- خوابیدن به مدت طولانی

دراز کشیدن به مدت طولانی یکی از دلایل ایجاد سرگیجه در دروان بارداری است. از هر 10 خانم باردار یکی از آنها بواسطه این شرایط دچار سرگیجه می‌شود؛ چرا که این موضوع می‌تواند کاهش فشار خون را به همراه داشته باشد.

4- فشار خون پایین

در اوایل دوران بارداری، رگ‌های خونی مادر برای خون‌رسانی به جنین گسترش می‌یابند. اما حجم خون در گردش هنوز همان مقدار سابق را دارد و افزایش پیدا نکرده است. در نتیجه فشار خون پایین‌تر از حد طبیعی است. این شرایط می‌تواند موجب کاهش جریان خون در مغز شود، که منجر به احساس سرگیجه به طور موقتی می‌شود. به ویژه زمانی که به سرعت از جا بر‌می‌خیزید.

5- غذا نخوردن

اگر برای مدتی غذا نخورید و قند خون تان بویژه در اواخر بعدازظهر پایین بیاید ممکن است سرگیجه به سراغ تان بیاید.

6- هوای گرم و تشنگی شدید

در هوای گرم که بدن دچار کم آبی می‌شود احتمال بروز سرگیجه در بارداری افزایش پیدا می‌کند.

7- محدودیت جریان خون

همان‌گونه که شکم شما رشد می‌کند، رحم بر عروق خونی فشار وارد می‌کند و موجب محدود شدن جریان خون می‌شود. این عامل، دلیل دیگری برای سرگیجه در بارداری است.

8-موقعیت نامناسب خواب

خوابیدن به پشت در اواخر بارداری، فشار زیادی بر روی رگ‌های اصلی بزرگ که خون را از اندام‌های پایین تنه به قلب باز می‌گردانند ایجاد می‌کند، که می‌تواند موجب سرگیجه شدید شود. برای بهبود این شرایط باید وضعیت خود را تغییر دهید تا جریان خون به حالت طبیعی باز گردد.1

برای جلوگیری از سرگیجه در بارداری چه اقداماتی انجام بدهیم؟

می‌توانید کارهایی را برای به‌حداقل‌رساندن احساس سرگیجه در بارداری انجام بدهید. درادامه، بعضی از دلایل معمول سرگیجه در بارداری و همچنین اقدامات احتیاطی لازمی را که می‌توانید انجام بدهید، بیان می‌کنیم:

۱. سریع از جایتان بلند نشوید

وقتی نشسته‌اید، خون در پاهایتان جمع می‌شود. اگر وقتی که بلند می‌شوید، بدن‌تان نتواند خود را سازگار کند، خون کافی از پاها به قلب‌تان باز نمی‌گردد. درنتیجه، دچار افت ناگهانی فشار خون می‌شوید و این مسئله باعث ایجاد احساس سرگیجه و ضعف در شما می‌شود.

برای جلوگیری از این حالت، به‌سرعت از روی صندلی یا تخت‌خواب خود بلند نشوید. وقتی دراز کشیده‌اید، ابتدا به‌آرامی بنشینید و برای چند دقیقه در حالتی نشسته با پاهای آویزان در کنار تخت، باقی بمانید و سپس به‌آرامی از جای خود بلند شوید.

وقتی برای مدتی طولانی در یک جا می‌ایستید، خون در پاهایتان جمع می‌شود. اگر در وضعیتی قرار دارید که نمی‌توانید حرکت کنید و راه بروید، سعی کنید پاهایتان را تکان بدهید تا گردش خون را افزایش دهید. پوشیدن جوراب‌های واریس (support stockings) نیز می‌تواند به گردش خون در نیمه‌ی پایینی بدن کمک کند.

۲. به پشت نخوابید

در سه‌ماهه‌ی دوم و سوم بارداری، رحمِ درحال رشد می‌تواند موجب فشرده شدن ورید بزرگ (بزرگ‌سیاه‌رگ زیرین) شود. ورید بزرگ، خون را از نیمه‌ی پایینی بدن به قلب و وریدهای لگنی بازمی‌گرداند و درنتیجه‌ی فشرده‌شدن آن موجب کندشدن گردش خون در پاها می‌شود. صاف خوابیدن روی پشت یا به‌اصطلاح، تاق‌باز خوابیدن می‌تواند موجب بدتر شدن این مشکل شود.

حدود ۸٪ زنان باردار در سه‌ماهه‌ی دوم یا سوم دوران بارداری به سندروم افت فشار در حالت طاق‌باز (supine hypotensive syndrome) دچار می‌شوند. اگر شما نیز با این مشکل روبه‌رو هستید، به این معنی است که وقتی به پشت یا در حالت طاق‌باز می‌خوابید، قلب‌تان خون کمتری را پمپ و فشارخون شما افت می‌کند و به‌همین‌دلیل تا زمانی‌ که وضعیت خود را تغییر ندهید، احساس اضطراب، سبکی سر و حالت تهوع دارید.

برای جلوگیری از این مشکل، به‌جای اینکه صاف روی پشت خود بخوابید، به پهلو بخوابید. قرار دادن بالشی در پشت بدن یا زیر باسن کمک می‌کند که در حالت خوابیده به پهلو باقی بمانید (یا دست‌کم به‌اندازه‌ای کج باشید که مانع از فشرده‌شدن بزرگ‌سیاه‌رگ زیرین توسط رحم شود).

۳. به‌طور منظم بخورید و بنوشید

وقتی به‌اندازه‌ی کافی غذا نمی‌خورید، قند خون‌تان پایین می‌آید و دچار افت قندخون (هیپوگلیسمی، hypoglycemia) می‌شوید و افت قندخون نیز موجب احساس سرگیجه یا ضعف می‌شود. این حالت در زمان بارداری بیشتر ایجاد می‌شود. با خوردن وعده‌های غذایی کوچک و متعدد درطول روز (به‌جای خوردن ۳ وعده‌ی غذایی بزرگ)، می‌توانید از پایین آمدن بیش‌ازحد قندخون خود جلوگیری کنید. وقتی از خانه بیرون می‌روید نیز، تغذیه سالم و مختصری را همراه خود داشته باشید.

ازدست دادن آب بدن نیز اثرات مشابهی دارد. بنابراین باید با نوشیدن آب فراوان بدن خود را هیدراته نگه دارید. انجمن پزشکی (Institute of Medicine) به زنان باردار توصیه کرده است که در روز حدود ۱۰ لیوان ۸ اونسی (تقریبا ۲۵۰ سی‌سی) آب یا نوشیدنی‌های دیگر بنوشند. در زمان ورزش کردن یا گرمی هوا به مقدار آب بیشتری نیاز دارید. (اگر ادرارتان به‌رنگ زرد تیره یا کدر است به این معنی است که به‌اندازه‌ی کافی مایعات نمی‌نوشید.)

۴. از گرمای زیاد دوری کنید

قرار گرفتن در اتاقی گرم یا حمام و دوش داغ باعث گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شود و فشارخون را پایین می‌آورد و باعث احساس سرگیجه شود. اگر در گرمای زیاد احساس سرگیجه می‌کنید، از حضور در مکان‌های فاقد تهویه و شلوغ پرهیز کنید و به‌جای پوشیدن لباسی ضخیم، چند لباس را روی هم بپوشید تا درصورت احساس گرما، لباس‌های رویی را دربیاورید. به‌جای حمام و دوش داغ، حمام و دوش گرم بگیرید و حمام را خنک نگه دارید.

۵. در ورزش کردن، زیاده‌روی نکنید

گاهی ورزش کردن باعث می‌شود که نفس‌نفس بزنید و احساس ضعف کنید. درست است که ورزش کردن به گردش خون کمک می‌کند، ولی نباید بیش‌ازحد به خودتان فشار بیاورید. زیاد به خودتان سخت نگیرید و هر زمان که احساس خستگی یا ناتوانی کردید، استراحت کنید.2

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

اگر سرگیجه شما به دلیل ضعف غذایی ، گرما و حرکات ناگهانی بود، جای نگرانی نیست اما اگر علائم زیر را در خود مشاهده کردید ، به پزشک مراجعه کنید :

تاری دید

سردرد شدید

تپش قلب

سختی تکلم

بی حسی

خونریزی واژن

درد قفسه سینه

کوتاهی نفس

دل درد

همچنین اگر سرگیجه همراه با دل درد و یا افزایش سرعت نبضتان بود ، حتما به پزشک مراجعه کنید . پزشک در این شرایط آزمایش های اضافه تر را می گیرد و احتمال بارداری خارج از رحمی را مورد بررسی قرار می دهد.3

پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.chetor.com
3.www.namnak.com