گل‌ها سفیدرنگ و زیبا و دارای عطر خاصی هستند که آن‌ها هم به طور متقابل و با دمگلی در محل اتصال برگ‌ها روی ساقه قرار دارند. پرچم‌های گل به تعداد زیاد و با پایه‌ای بلند به صورت دسته‌ای بزرگ بر روی جام گل خودنمایی می‌کنند و زیبایی خاصی به گل‌ها می‌بخشند.
میوه هسته‌ای مورد، کروی یا تخم‌مرغی به اندازه نخود و به رنگ آبی مایل به سیاه یا سیاه است که طعم گس و رزینی دارد. پوست ساقه مورد که به صورت تکه‌هایی از آن جدا میشود، معطر است. بر روی ساقه برجستگی‌هایی به نام گال وجود دارد. با اینکه مورد همیشه سبز می‌باشد، به پرورش آن توجه بسیاری میشود. منطقه پراکنش آن نواحی مدیترانه، آسیا و ایران است.
منجیل، هرزویل، خرم‌آباد، گیلانغرب، نواحی بختیاری، کرمان، کازرون، مهارلو، اطراف شیراز، تبریز، سروستان، فسا، لار، بندرعباس، نقاطی از بلوچستان، خراسان و غیره از مناطق رویش این گیاه در ایران هستند. قسمت‌های مورد استفاده خوراکی و دارویی مورد میوه، گل، گال و برگ آن است.
تاریخچه
بر اساس کتاب گیاهان دارویی مرحوم دکتر زرگری، درختچه مورد از زمان باستان برای ایرانیان آشنا بوده است. بعضی ملل، از جمله یونانیان، برای این گیاه احترام خاصی قائل بوده‌اند. یونانیان مورد را سمبل جوانی و زیبایی می‌دانستند و برای نوعروسان تاجی از آن درست می‌کردند که به علت پایداری برگ مورد، نشانه عشق ماندگار و ابدی زن و شوهر بوده است. همچنین از تاج مورد در موفقیت‌ها، افتخارات و یا فتوحات استفاده می‌شده است.از قدیم برگ مورد را به عنوان ماده ضدعفونی‌کننده مورد استفاده قرار می‌دادند. از میوه آن جهت التیام زخم‌ها و خونریزی‌ها بهره می‌جستند. میوه‌های تازه به عنوان مقوی معده و ادرارآور مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
در قرون وسطی استفاده چندانی از مورد به عنوان دارو نمی‌شد و از قرن 16 میلادی به بعد که این گیاه به طور علمی مورد مطالعه قرار گرفت، استفاده از آن به عنوان مقوی معده، رفع ورم روده و اسهال خونی در بین مردم رایج شد.
ترکیبات مهم مورد
مهم‌ترین ترکیبات مورد، رایحه (اسانس) آن می‌باشد که حاوی سینئول، میرتنول، پی‌نن، ژرانیول، لینالول و کامفن است.در سال‌های اخیر پژوهشگران آلمانی و ایتالیایی ترکیبات آسیل فلوروگلوسینول‌ها را در مورد کشف کرده‌اند که مسئول خاصیت ضد تورم آن است.
در قسمت‌های مختلف، از جمله برگ، میوه و گال مورد، تانن، اسانس و مواد رزینی وجود دارد که خاصیت قوی قابض آن مربوط به تانن‌ها است.
دانه‌های موجود در میوه حاوی ترکیبات روغنی از جمله اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک و پالمیتیک هستند.
میوه گیاه، غیر از مواد مذکور، حاوی قندهای مختلف و اسیدهای مالیک و سیتریک می‌باشد.1
در ادامه این مطلب به برخی از خواص گیاه مورد اشاره می کنیم.
اثرات ضد عفونی کنندگی مورد
برخی باکتری‌ها و قارچ‌های ساپروفیت در شرایط مناسب (چربی پوست) فعال شده و با ترشح مواد حساسیت زا و نفوذ به پیاز مو باعث فساد و تخریب آن می‌گردند (ریزش مو). میرتول موجود در بلفارول یک ضد قارچ و باکتری قوی است (بخصوص در گرم مثبت‌ها) و با استفاده از این اثر پوست و مو (موهای سر، ابرو و مژه) را کاملا ضد عفونی کرده و صدمات ناشی از فعالیت عوامل مخرب فوق را از بین میبرد..jpg "آشنایی با گیاه مورد و خواص آن")
مورد برای تقویت مو
برای تقویت مو و سیاه کردن مو نیز میتوان از مورد استفاده کرد ضمادی از تخم یا برگ مورد تهیه کرده و بر روی موهای خود بگذارید. همینطور افرادی که شوره سر دارند می توانند مورد را با آب چغندر مخلوط کرده و بر روی سر خود بگذارند تا کم کم شوره آن از بین رود.افرادی که به علت ضعف و سستی پیاز مو و یا ضعف پوست بدن و یا تجمع مواد چربی در بن موهایشان موی بدن آن ها می ریزد اگر برگ مورد را در آب جوشانده و با این آب روزانه چند بار به بن مو ها بمالند پیاز مو را تقویت نموده و تار مو را محکم می کند و از ریزش آن جلوگیری مینمایند.
خواص درمانی مورد
مورد، اثر ضدعفونی کننده دارد و از آن در مصارف داخلی و خارجی میتوان استفاده کرد همچنین مقوی معده، نیرو دهنده‌است و در رفع بیماری‌های دستگاه تنفس و مجاری ادرار به کار می‌رود.برای تقویت معده از گردبرگ مورد میتوان قبل از هر وعده غذایی استفاده کرد و در مصارف خارجی از مورد در رفع بیماری‌های جلدی و مواقعی که به علت بروز دانه‌های جلدی پوسته‌های کوچک و سفیدرنگ در پوست ظاهر میشود، میتوان استفاده کرد. غرغره جوشانده آن در ضدعفونی و رفع تحریک مخاط دهان موثر است. برای رفع عرق کردن و برطرف کردن بوی بد زیر بغل هرروز روغن مورد را به زیر بغل بمالید یا از گرد برگ ان استفاده کنید مورد بوی بد دهان را رفع کرده و در تقویت موی سر و سیاه شدن آن مفید است.
همچنین باید توجه داشت فرآورده‌های مورد، نباید به مقادیر زیاد و بی‌رویه و برای مدت طولانی به کار رود، زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس، مخاط برونش‌ها تحریک شده و عوارض ناراحت کننده‌ای ایجاد میشود. خاصیت ضد باکتریایی دارد و سرشار از ویتامین ث است زخم‌های داخلی را التیام می‌بخشد. بلفارول لوسیون روغن مورد سبز (میرتول)۵% در روغن بادام کاربرد درمانی: تقویت کننده ابرو و مژه– ضد شوره و التهاب پلک‌ها این محصول گیاهی، تقویت کننده ابرو و مژه است.
رفع گلو درد و مورد
برای تسکین و بهبود گلو درد می توان مقداری برگ مورد را با مقداری جفت و مقداری پوست میوه خشخاش و مقداری سماق گرفته و مخلوط را بجوشانند و پس از صاف کردن آب صاف شده را روزی سه الی چهار بار و هر بار به مقدار یک لیوان غرغره کنند حلق را به خوبی ضد عفونی کرده و به جرم لوزه ها نیز نفوذ می کند و آن ها را جمع و کوچک می کند و در بهبود بیماری بسیار موثر است.2
خواص مورد برای پوست
از دیگر خاصیت های مورد می توان به خواص شگفت انگیز آن برای پوست اشاره کرد.برای درمان بیماری های پوستی مانند خارش پوست، اگزما، درماتیت و … از پودر مورد یا روغن مورد می توان به صورت مصرف خارجی استفاده کرد.
خواص مورد برای بواسیر
از میوه مورد برای درمان بیماری هایی مانند بواسیر، اسهال، اسهال خونی، زخم های داخلی و … می توان استفاده کرد.
خواص مورد برای کمر
از روغن مورد می توان برای تسکین دردهایی مانند کمر درد استفاده کرد.به این صورت که آن قسمت را با مقداری روغن مورد ماساژ دهید.
.jpg "آشنایی با گیاه مورد و خواص آن")
دیگر خواص درمانی گیاه مورد
درمان عفونت‌های ادراریتقویت دستگاه گوارش و رفع مشکلات هضم
درمان برونشیت، سینوزیت و سرفه‌های خشک
درمان بواسیر
درمان زخم زبان و لثه
درمان روماتیسم
ضد عفونی کننده و ضد امگل 3
مضرات مورد (عوارض جانبی، موارد احتیاط و منع مصرف)
در موارد خاصی برخی افراد نسبت به ترکیبات بلفارول موجود در گیاه مورد، حساسیت به صورت خارش و جوش‌های ریز در محل مصرف نشان داده‌اند، از اینرو ضروری است قبل از مصرف جهت تست حساسیت‌زایی، روی پوست بازو که به طرف بدن است، مقدار کمی از بلفارول مالیده و پس از ۲ ساعت در صورت عدم بروز حساسیت (قرمزی و خارش) استفاده گردد.باید توجه داشت فراورده های مورد نباید به مقدار زیاد و بی‌رویه و برای مدت طولانی به کار رود زیرا بر اثر دفع اسانس از راه دستگاه تنفس، مخاط برونش‌ها تحریک شده و عوارض ناراحت کننده‌ای ایجاد میشود.
زنان باردار نیز نباید اسانس مورد را استفاده کنند.
استفاده خوراکی بیش از اندازه مورد خطرناک بوده و موجب استفراغ، اسهال و مسمومیت میشود.4
پی نوشت:
1.www.beytoote.com
2.www.atariyas.ir
3.www.nayrika.com
4.www.tandorosti.akairan.com
