لباس بدوزيم يا بخريم؟

سير تدريجى روى آوردن مردم به دوخت لباس

شايد بسيارى از شما به لباس به عنوان يك پوشش نگاه مى كنيد، ولى دانستن اينكه لباس از عناصرى است كه فرهنگ و هويت ملى يك گروه انسانى را نشان مى دهد، يك ضرورت است. لباسى كه مى پوشيم پديده اى فرهنگى و مصداقى از عادات اجتماعى مردم آن جامعه محسوب مى شود كه آب و هوا، كار و پيشه، جنگ و تحولات اجتماعى از عوامل مؤثر در چگونگى استفاده از آن محسوب مى شود. پوشاك، زبان خاص خود را دارد و از ابزارهاى كارآمد و مؤثر در پيشبرد هر گونه هويت سازى و هويت پردازى به شمار مى رود. امروزه هدف از پوشش لباس تنها حفاظت نيست، بلكه به غير از بعد زيبايى نشانگر شخصيت، هويت و تمكن مالى افراد هم به شمار مى آيد، بر همين اساس مى توان طبقه اجتماعى، قدرت و نفوذ افراد را با زبان فصيح و شيواى پوشاك فهميد.

كيفيت تابع قيمت نيست

اسدى، يكى از خياط هاى منطقه غرب تهران كه معمولاً سرش شلوغ است، درباره كيفيت لباس هايى كه در بازار عرضه مى شود، مى گويد: هميشه كيفيت يك لباس را قيمت آن مشخص نمى كند، مخصوصاً كه در فروشگاه هاى لباس ايران اجناس با مارك هاى تقلبى فراوان است.
وى با بيان اين گفته مى افزايد: متاسفانه كيفيت دوخت برخى لباس هاى موجود در بازار، آنقدر پايين است كه خريدار را پس از خريد پشيمان مى كند. براى مثال اغلب ديده مى شود كه پارچه لباس هايى كه طرحدار است، در قسمت دوخت درزها، خصوصاً در ناحيه شانه، يقه و جيب هاى دوخته شده به لباس، مرتب و يكدست نيستند.
يكى از فروشندگان نيز در اين باره مى گويد: گاهى ديده مى شود پارچه هايى كه مهره دوزى يا پولك دوزى دارند، مهر ه ها و پولك ها كاملاً به پارچه متصل نيستند يا تار و پود پارچه شُل و خراب است كه خريدار در هنگام خريد متوجه اين نقص نمى شود. اين مساله باعث مى شود كه خريدار در دفعات بعدى خريد، رغبت
كمترى نشان دهد و به دوخت لباس با طرح و سليقه خود روى بياورد.
به عقيده وى، مقاومت پارچه هايى كه در مغازه ها عرضه مى شود از كيفيت چندان مناسبى برخوردار نيست، كه البته قيمت گزافى براى آنان در نظر گرفته شده است. بسيارى از اين پارچه ها پس از مچاله كردن كه كيفيت و مقاومت پارچه را در برابر چروكيدگى نشان مى دهد به حالت اوليه برنمى گردد.
اين فروشنده به دقت خياط ها در هنگام دوختن لبه هاى لباس اشاره كرد و ادامه داد: متاسفانه يكى از چيزهايى كه در لباس هاى دوخته شده بيرون كمتر مى توان ديد، دوخت منظم و نامرئى است كه روى لبه لباس ها انجام مى شود كه اغلب لبه لباس را به صورت چين خورده و منحنى نشان مى دهد.

اجناس گران مشكلى حل نمى كنند

مصرف كننده اى كه در همان نزديكى به صحبت هاى ما گوش مى داد، با اشاره به اينكه هميشه با توجه به قيمت، كيفيت لباس ها را مى سنجد، مى گويد: گاهى اوقات جنس گران هم كه مى خرم، باز هم كلى مشكل دارد. اواخر سال گذشته پالتويى با قيمت بالا خريدم كه بعد از پوشيدن دكمه هايش كنده شد و آسترى آن حالت كهنه داشت.
يكى ديگر از خيا ط هاى مناطق مركزى تهران هم ضمن اينكه قيمت پايين لباس هايى را كه در مغازه ها عرضه مى شود و خريدار به محض اراده مى تواند به تهيه آنها اقدام كند را دليل اصلى روى آوردن مردم به خريد لباس آماده دانست.
وى در توضيح گفته خود مى گويد: درصد اندكى از مردم هستند كه براى دوخت لباس هاى خود وقت بگذارند؛ زيرا اغلب آنان زمانى براى تهيه لباس اقدام مى كنند كه فرصت چندانى براى اين كار ندارند. همين امر باعث مى شود كه به خريد لباس هاى آماده كه گاه از كيفيت مطلوب نيز برخوردار نيست روى بياورند. لباس هايى كه اغلب براى يك بار پوشيدن مورد استفاده قرار مى گيرد.
اين خياط با بيان اينكه ايرادهاى بسيارى را مى توان به لباس هايى كه در مغازه ها عرضه مى شود وارد كرد، مى افزايد: دكمه هايى كه شل دوخته شده اند، آسترهايى كه تا لبه لباس ادامه پيدا كرده است، جيب هايى كه آويزان دوخته شده اند و فاصله نامناسب دكمه ها و جادكمه ها از يكديگر كه باعث باز ماندن قسمت قفسه سينه لباس مى شود، از آن جمله اند.
داوودى، مصرف كننده نيز مى گويد: دوخت را به خريد ترجيح مى دهم؛ زيرا انتخاب نوع پارچه بر اساس مرغوبيت و كيفيت، طرح و رنگ و نوع آن با سليقه خودم صورت مى گيرد و به راحتى مى توانم از طراحان لباس طرحى را كه متناسب با سليقه و پارچه من است بخواهم. همچنين از دوخت لباس و اندازه مورد نظرم اطمينان داشته باشم.

تحقيقاتى درباره لباس

در همين راستا مركز تحقيقات و مطالعات رسانه اى روزنامه همشهرى تحقيقاتى درباره نظر شهروندان تهرانى در نحوه انتخاب و خريد لباس انجام داده است. بر اساس اين نظرسنجى ۶۴ درصد از مردمى كه به اين نظرسنجى پاسخ داده اند، را زنان و۳۶ درصد را مردان تشكيل مى دهند. همچنين ۱۷ درصد آنان در گروه سنى ۲۵-21سال، ۴۳ درصد داراى مدرك تحصيلى ديپلم هستند. ۴۹درصد از پاسخگويان پوشيدگى را ويژگى مهم لباس مناسب مى دانند، ۱۶ درصد از پاسخگويان لباس خود را با توجه به كيفيت و جنس آن انتخاب مى كنند، ۴۹درصد نيز سالانه كمتر از ۱۰۰ هزار تومان بابت تهيه لباس پرداخت مى كنند. ۸۴ درصد از پاسخگويان لباس خود را آماده خريدارى مى كنند.
همچنين بر اساس اين تحقيقات، دليل۷۰ درصد از پاسخگويانى كه لباس آماده خريدارى مى كنند راحتى و صرفه اقتصادى آن است. ۴۶ درصد از پاسخگويان با وسواس زياد لباس خود را انتخاب مى كنند، ۴۳درصد از پاسخگويان در انتخاب لباس خود اصلاً ًبه نظر ديگران اهميت نمى دهند. از ميان پاسخگويانى كه به نظر ديگران در انتخاب لباس خود اهميت مى دهند ۴۲ درصد نظر همسرشان را در اين زمينه مهم مى دانند.
جنس پاسخگويان از ميان ۱۱۷۷ نفر پاسخگو ۶۴ درصد زن و۳۶ درصد مرد هستند. سن پاسخگويان از ميان ۱۱۷۷نفر پاسخگو ۱۷درصد بين ۲۱ تا ۲۵ سال و ۵ درصد بين ۴۶ تا ۵۰ سال سن دارند. ميزان تحصيلات پاسخگويان از ميان ۱۱۷۷ نفر پاسخگو ۴۳ درصد داراى مدرك تحصيلى ديپلم و ۳درصد بى سوادند. ويژگى لباس مناسب از نظر پاسخگويان از ميان ۱۱۷۷ نفر پاسخگو ۴۹ درصد پوشيدگى، ۱۶درصد زيبايى و تناسب، ۱۳ درصد راحتى، ۱۱درصد سادگى، ۷ درصد مطابق با عرف جامعه بودن، ۲درصد رنگ مناسب داشتن و۲درصد مطابق مد روز بودن را به عنوان مهم ترين ويژگى لباس مناسب بيان كرده اند.
براساس آمار، مهم ترين مواردى كه پاسخگويان در انتخاب لباس به آن توجه مى كنند ، از ميان ۱۱۷۷ نفر پاسخگو، ۱۶درصد كيفيت و جنس را از مهم ترين موارد مورد توجه خود در انتخاب لباس بيان كرده اند، ديگر مواردى كه پاسخگويان در انتخاب لباس به آنها توجه مى كنند به ترتيب اولويت عبارت است از: پوشيدگى (۱۵درصد)، سادگى و راحتى (۱۴درصد)، رنگ مناسب داشتن (۱۴درصد)، زيبا و شيك بودن (۱۴درصد)، قيمت (۱۰درصد)، تناسب با اندام و رنگ چهره داشتن (۸درصد)، متناسب با عرف جامعه بودن (۵درصد)، انطباق با مد جديد ( ۳ درصد) و مارك داربودن (يك درصد).
بر اساس آمار ارائه شده، از ميان ۱۱۷۷ نفر پاسخگو، ۸۴ درصد لباس خود را به صورت حاضرى خريدارى مى كنند، ۱۵ درصد لباس خود را مى دوزند و فقط يك درصد از پاسخگويان لباس هاى خود را كادو مى گيرند.
همچنين دلايل پاسخگويان براى شيوه تهيه لباس بر اساس آمار، از ميان ۱۱۶۸ نفر پاسخگويى كه براى تهيه لباس خود هزينه مى كنند، ۷۰درصد پاسخگويان به دليل سهولت و راحتى در خريد و صرفه جويى در وقت و صرفه اقتصادى، ۱۱درصد به دليل تنوع بازار لباس هاى آماده و ۲درصد به دليل خريد از فروشگاهى خاص تمايل به خريد لباس آماده دارند و در مقابل ۸درصد از پاسخگويان به دليل دوخت لباس متناسب با اندام خود، ۷درصد تهيه لباسى مطابق با سليقه خود و ۲ درصد به دليل ارزان تر تمام شدن قيمت پارچه و دوخت لباس تمايل به خريد لباس آماده نداشته و هميشه لباس هاى خود را مى دوزند.

كاهش ميل به خريد لباس در نتيجه قيمت گذارى بالا

چنانچه متوسط قيمت فروش يك دست لباس (شامل شلوار و پيراهن يا مانتو و روسرى) را ۳۰هزار تومان در نظر بگيريم، هر خانواده در طول يك ماه بايد ۱۵درصد از درآمد خود را به خريد پوشاك اختصاص دهد.
اما واقعيت دخل و خرج خانواده هاى ايرانى فرضيه بالا را كاملاً مردود مى كند. در شرايطى كه گروه هاى مستاجرنشين بين ۶۰ تا ۹۰درصد از درآمدشان را براى اجاره مسكن هزينه مى كنند و حدود ۲۵درصد از كل هزينه ماهانه خانواده ها براى تامين خوراك و آشاميدن مصرف مى شود، هزينه خريد پوشاك جايى در سبد هزينه ندارد.
در واقع بر اساس آنچه فرض كرديم، بايد ۱۵درصد از درآمد ماهانه صرف خريد لباس شود؛ اما در سال ۸۵ بر اساس آمارگيرى بانك مركزى خانواده ها ۵درصد از مجموعه هزينه هاى خود را به خريد پوشاك اختصاص دادند. ترويج نظام قيمت گذارى در صنف پوشاك باعث مى شود قيمت مصرف كننده بر اساس كيفيت و مواد به كار رفته در لباس تعيين شود و در نتيجه گران فروشى با هدف كسب سود سرشار از محل فروش نيز به طرز چشمگيرى كاهش يابد.
در ميان توليدات و منسوجات ايرانى بيشتر پارچه هايى كه وجود دارد اصطلاحاً ملحفه اى، روتختى، جلودار، چيت و تريگال خوانده مى شوند كه هيچكدام مناسب دوخت لباس نمى باشند و از ديگر توليدات داخلى فاستونى مى باشد كه براى كت و شلوار مردانه مصرف دارد و كمتر خانمى تمايل به استفاده از اين پارچه براى دوخت لباس دارد. همچنين بيان اين نكته ضرورى به نظر مى رسد كه توليد اين فاستونى نيز در رنگ ها و طرح هاى محدود است.
همچنين كمبود توليدات داخلى در بازار نشانگر بى توجهى به صنعت منسوجات در ايران است. پيش از اين نيز خاموشى، رئيس اتاق بازرگانى و صنايع و معادن ايران اعلام كردند: صنعت نساجى از قديمى ترين و عقب مانده ترين صنايع كشور به شمار مى آيد. با وجودى كه اولين كارخانه ايرانى كه به عنوان كارخانه صنعتى فعال شد در زمينه منسوجات بوده است، ولى نه تنها ايران حرفى براى گفتن در بازار منسوجات جهانى ندارد، بلكه توانايى رفع نياز داخلى را نيز ندارد.
با نگاهى آمارى به پارچه هاى موجود در بازارهاى داخلى ايران درمى يابيم كه بيشترين پارچه هاى موجود در فروشگاه ها مربوط به سه قدرت اقتصادى شرق آسيا يعنى ژاپن، چين و كره جنوبى است.
البته در ميان پارچه هاى اين سه كشور بعضاً توليدات كشورهايى چون ايتاليا، انگليس و تركيه نيز به چشم مى خورد، اما اين محصولات به علت قيمت بالايى كه دارد، مورد مصرف قشر محدودى از جامعه قرار مى گيرد و مصرف كننده عام ندارد.
همه مطالب بالا نشان از اوضاع بازار پارچه، وضعيت مالى خانواده ها براى خريد و دوخت لباس و عوامل مؤثر بر قيمت هاى پارچه و لباس دارد كه نشان مى دهد طى سال هاى اخير ميل به دوخت لباس نسبت به خريد لباس آماده در ميان مردم مناطق مختلف شهر تهران افزايش پيدا كرده است.

قيمت و كيفيت پارچه هاى موجود در بازار

در مورد پارچه هاى توليد ايران كه در بازار موجود است و مقايسه آنها با محصولات كشورهاى ديگر بايد اذعان كرد كه پارچه تترون ايرانى در برابر تترون كره اى و چينى، ارزان تر است. اين در حالى است كه كيفيت توليد كره نسبت به دو كشور ديگر بالاتر است كه گران تر بودن قيمت آن را توجيه مى كند، اما پارچه هاى چينى به رغم قيمت پايين تر نسبت به پارچه هاى ايرانى، كيفيت بهترى دارد. به گفته چند تن از فعالان بازار پارچه، به دليل تمايل نداشتن فعالان اين بخش به حضور محصولات چينى توليدات اين كشور رونق چندانى در بازارهاى ايران پيدا نكرده است اما با كمى دقت در محصولات موجود در بازار مى توان بسيارى از توليدات كشور چين را در بازار ديد.
پارچه كرپ از ديگر انواع پارچه هاى موجود در بازار است كه محصول سه كشور ژاپن، كره و اندونزى به شمار مى آيد.

ظهور لباس

لباس با مفهوم و شكل امروزى آن از مشرق زمين ظهور كرده است. البته در اين زمينه ترديدهايى نيز مطرح مى شود، ولى آنچه مسلم است وجود شواهدى است كه نشان دهنده پوشش اقوام ايلامى در ۱۳۵۰ قبل از ميلاد در ايران كهن ماست. بر اساس آثارى كه از تمدن ايلامى به دست آمده لباس بابلى ها و آشورى ها بسيار متنوع و گوناگون بوده است. آنان لباسى به نام «كنديس» مى پوشيدند كه از پشم، كتان و ابريشم تهيه مى شد. كنديس موجود در اين دوران لباسى با آستين هاى گشاد است كه به صورت پيلى هايى منظم، در پشت بازو قرار مى گرفت. دامن اين لباس در جلو شكم يا در زير پهلوها چين مى خورد و به شكل پيلى هايى منظم در مى آمد. در زير اين لباس، پيراهن و شلوار زير و جوراب مى پوشيدند.

لباس ايرانيان باستان

در ايران باستان اقوام ايرانى از اعصار باستان اعتقاد به پوشيدگى و مستورى لباس كامل داشتند. لباس كامل متشكل از يك دامن بلند و تن پوشى با آستين هاى بلند بود كه بر تن پيكره هاى پادشاهان و ملكه هاى ايلامى يافت مى شد. مردان بلند پايه اجازه داشتند كنديس بر تن كنند كه آن را نيز پادشاه هديه مى داد. بعدها كنديس جاى خود را به كتى داد كه روى شلوار پوشيده مى شد و به طور يقين منشاء كت و شلوار استاندارد امروزى مردان بوده است.
گفته مى شود بسيارى از طرح هاى كنونى پوشاك، از جمله لباس هاى مربوط به دوچرخه سوارى و اسب سوارى از لباس هاى ايران باستان الهام گرفته شده است و پوشاك قبايل «كرد» و «لر» در ايران نيز تا حد زيادى ملهم از لباس هاى هخامنشيان و پارت هاست.
منبع:www.javannewspaper.com
/خ