حتما با شنیدن نام کرفس به یاد همان کرفس‌های معمولی خودمان که در هر سبزی فروشی بفروش می‌رسد می‌افتید، اما کرفس کوهی با کمی تفاوت با این گیاه خواصی فراوان در طب سنتی دارد.

این گیاه وحشی معمولا به عنوان ضد درد و آرامبخش استفاده می‌شود، حتی بذر آن نیز در مهار رشد تومور‌های معده و افزایش اشتها اسم در کرده است.

در همین راستا قصد داریم تا امروز شما را با خواص حیرت انگیز این گیاه وحشی و بذر آن آشنا نماییم ، پس با ما همراه باشید.

کرفس کوهی چیست؟

کرفس کوهی ،گیاهی بومی از خانواده چتریان است که به صورت وحشی در ایران رشد می‌کند، اندام هوایی این گیاه در طب سنتی برای درمان فشارخون، زخم و التهاب استفاده می‌شود.

از سالیان دراز کرفس کوهی به علت اثرات ضد درد، ضد التهاب، آرام‌بخش و ضد سرفه مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین این گیاه بااثرات ضد ویروس، ضد دیابت، ضد سرطان به عنوان عامل پیشگیری کننده از زخم معده مطرح می‌شود.

کرفس کوهی در مداوای اضطراب، استرس، انواع اختلالات گوارشی بالاخص بیماری‌های التهابی روده از قبیل: کرون و کولیت و بیماری‌های روماتیسمی موثر است.

بذر کرفس کوهی اشتها آور است و در مهار رشد تومور معده و محافظت از کبد تأثیر مفیدی دارد. ضمن اینکه استفاده از آن و نیز جوشانده ریشه گیاه کرفس برای درمان علائم آنفلوانزا، سرماخوردگی، سرفه‌های شدید و تنگی نفس نافع می‌باشد.

از اندام‌های گیاه برای رفع معده درد، درمان التهاب مفاصل و روماتیسم و تصفیه خون استفاده می‌شود. همچنین کرفس کوهی در درمان چربی خون بالا، پرفشاری خون، انواع اختلالات قلبی عروقی و کمردرد کاربرد خوبی دارد.

علاوه بر اثرات دارویی، اسانس موجود در بذور و ریشه گیاه باعث جذب حشرات و تسهیل عمل گرده‌افشانی، دور نمودن بعضی حیوانات و آفات گیاهی و محافظت در برابر آسیب‌های ناشی از افزایش گرما می‌شود.

برگ، ساقه و گل کرفس جهت تهیه فرآورده‌هایی از قبیل: ترشی و شور کرفس کوهی و یا استفاده در پخت برخی از غذا‌ها مثل سوپ و یا همراه با ماست و نیز به صورت پودر خشک برای معطر کردن دوغ قابل استفاده است.

متاسفانه برخی از عشایر یا بومیان مناطق دامنه‌های زاگرس که رستنگاه اصلی این گیاه معطر است، به منظور استفاده از قسمت‌های مختلف ریشه غده مانند آن، زمینه ریشه‌کنی این گیاه پرخاصیت را فراهم کرده اند که این شیوه تهدیدکننده حیات و بقای این گونه منحصربه فرد گیاهی شده و باید به شدت از آن پرهیز شود.1

سرشار از مواد مغذی، خصوصا آنتی اکسیدان

کرفس کوهی محافظی برای آنتی اکسیدان و ضد التهاب است. کرفس کوهی یک منبع غذایی مهم برای آنتیاکسیدانهای معمول، از جمله ویتامین C، بتا کاروتن و منگنز است؛ اما “ادعای شهرتش ” از لحاظ آنتی اکسیدان ممکن است مواد مغذی خیلی خوبی باشد که دارد. بسیاری از این مواد مغذی در دسته آنتی اکسیدانهای فنولیک قرار می گیرند و نشان داده شده است که فایدهی ضد التهابی دارد. لیستی که بیانگر آنتی اکسیدان فنولیک در کرفس میباشد در زیر عنوان شده است:

اسیدهای فنولیک

اسید کافئین

اسید کافئولیکینیک

اسید سینامیک

اسید کوماریک

اسید فورولیک

فلاوون

اپیگنین

لووتولین

فلاونول ها

کورستین

کاامفئورال

دی هیدروستیلبنویدها

لانلارین

فیتوسترولها

بتا سیتوستورول

فنروکومارینها

برگابتن

پسورالن

درمطالعات که روی حیوانات انجام شد، عصاره کرفس کوهی در لیست بالا جزء مواد مغذی قرار گرفت چرا که باعث کاهش خطر اکسیده شدن چربیهای بدن در دیواره ی رگهای خونی میشود.

یکی از جنبه های جالب مواد غذایی آنتی اکسیدان کرفس کوهی، فورنوکومارینهای آن است. پیش از برداشت – وقتی کرفس کوهی هنوز در زمین رشد می کند، برای تولید فورانوکومارین ها بیشتر، با فشار واکنش نشان می دهد. این مواد به حفظ کرفس برای زندگی طبیعیش کمک می کند. با این وجود حتی پس از چیدن کرفس کوهی، با ریز ریز کردن آن در آشپزخانه تان، همچنان تولید فورانوکومارین در حال افزایش است و به همین دلیل مقدار بیشتری از این مواد طبیعی را دریافت خواهید کرد.

محافظت کننده دستگاه گوارش

مطالعات جدید نشان داده که عصاره کرفس کوهی به حفاظت از دستگاه گوارش و کبد پس از مصرف آکریل آمید کمک میکند. (اکریلدها مواد سمی هستند که از طریق واکنش قندها و اسیدهای آمینه تشکیل می شوند، معمولا با خوردن غذاهای سرخ کرده ایجاد میشود.)

کرفس کوهی حاوی پلی ساکاریدها بر پایه پکتین است که فوایدی خاص برای معده دارد. همیشه فکر میکنیم پلی ساکاریدها مولکولهای نشاسته ای هستند که با کمک سلولها قند را ذخیره و نگهداری میکنند؛ اما نوع دیگر پلی ساکارید بر پایه پکتین در گیاهان وجود دارد که غیر نشاسته ای هستند، (پکتین مولکولی مربوط به قند است که عمدتا از ماده ای به نام اسید گلوکورونیک تشکیل شده است.) پلی ساکارید مبتنی بر پکتین موجود در کرفس کوهی – از جمله apiuman – به نظر می رسد که اهمیت خاصی در تولید منابع ضد التهابی دارند.

در مطالعات جدید نشان داده شده که عصاره کرفس کوهی حاوی apiuman میباشد که بطور یکپارچه معده را پوشش میدهد وسبب کاهش خطر زخم معده و کنترل سطح ترشحات معده میشود.

مفید برای قلب و عروق

فشار اکسیدی شدن و التهاب در جریان خون، مشکلات وخیمی ایجاد میکند و سبب گسترش بسیاری از بیماریهای قلبی عروقی، به خصوص تصلب شریان میشود. فتالیدها دسته ای از مواد مغذی موجود در کرفس هستند که برای قلب و عروق ضروری باشند. مواد فنولیکی موجود در کرفس، فتالیدها که ازمهمترین موادی هستند که سبب عطر و طعم بینظیری در این گیاه میشوند.

محققان نشان داده اند که فتالیدهای کرفس می توانند به عنوان آرامبخشی برای نرم کردن عضلات، از طریق تاثیر بر جریان کلسیم و پتاسیم درون سلولها و فعالیت پیچیده سیستم عصبی عضلات به کار روند. البته، آرام سازی عضلات در اطراف رگهای خونی ما به آنها اجازه میدهد تا گسترش یابند و در نتیجه باعث کاهش فشار خون میشوند. (این فرآیند کلی واژینال یا گشادی عروق نامیده میشود.) فتالیدها در کرفس همچنین ممکن است به عنوان یک ادرار آور عمل کنند که به کاهش فشار داخل عروق خونی نیز کمک می کند.

فواید کرفس‌کوهی برای جلوگیری از فشارخون

در یک پروژه تحقیقاتی اثر عصاره هیدروالکلی کرفس کوهی بر میزان فشار خون مورد بررسی قرار گرفت که نشان داد سبب پیشگیری و کاهش پرفشاری خون می شود. اثرات ضد فشار خون و آنتی اکسیدانی عصاره هیدروالکلی کرفس کوهی بر فشار خون ناشی از دگزامتازون پیشنهاد می‌شود اما مطالعات بیشتری برای یافتن مکانیسم اثر دقیق این داروی گیاهی مورد نیاز است. در این تحقیق، برای القای فشار خون، دگزامتازون به صورت زیر جلدی به مدت 14 روز بر روی افراد مورد مطالعه تجویز شد که در گروه پیشگیری، تجویز خوراکی عصاره هیدروالکلی کرفس کوهی چهار روز قبل از تجویز دگزامتازون آغاز شد و تا پایان دوره (بین یک تا 18 روز) ادامه یافت و در گروه درمانی، عصاره هیدروالکلی کرفس کوهی از روز 8 تا 14 تجویز شد. دگزامتازون به طور معناداری فشار خون سیستولیک را افزایش داد. تجویز عصاره هیدروالکلی کرفس کوهی، سبب پیشگیری و کاهش پرفشاری خون ناشی از دگزامتازون در گروه های درمانی و پیشگیری شد.

اثر کرفس کوهی بر چربی خون بیماران مصرف کننده لواستاتین

فلاونوییدها یک گروه از ترکیبات پلی فنولیک می باشند و با کاهش خطر بیماری های قلبی رابطه دارند. کرفس کوهی یا همان کلوس، گیاهی حاوی فلاوونویید است. لذا در این تحقیق اثر کرفس کوهی بر فاکتورهای خونی مربوط به چربی به عنوان عامل آترواسکلروز و بیماری های قلبی عروقی در بیماران هایپرلیپیدمیک مصرف کننده لواستاتین مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه، تعداد 74 بیمار مبتلا به هایپرلیپیدمی به ترتیب مراجعه به کلینیک داخلی مرکز درمانی آموزشی هاجر(س) شهرکرد در یکی از دو گروه کنترل (لواستاتین mg/day 40) و مورد (لواستاتین mg/day 40 و پودر کرفس کوهی gr/day2) قرار گرفتند.

قبل از مطالعه، دو هفته و یکماه بعد از شروع مطالعه میزان کلسترول، تری گلیسیرید، لیپوپروتیین با دانسیته پایین (LDL)، لیپو پروتیین با دانسیته خیلی پایین (VLDL)، لیپوپروتیین با دانسیته بالا (HDL) و قند خون ناشتا (FBS) بیماران اندازه گیری گردید و با یکدیگر مقایسه شدند.3

پی نوشت:
1.www.yjc.ir
2.www.salemziba.com
3.www.beytoote.com