اهداي عضو اهداي زندگي

مورخ ها مي گويند پيوند عضو از انسان به انسان، تاريخچه اي طولاني دارد.گويا مهارت هاي چنين پيوندهايي حتي پيش از اختراع ابزار و ادوات مناسب جراحي نيز وجود داشته است. اسناد تاريخي هم نشان مي دهد که پس زدن پيوند از همان زمان هاي قديم به عنوان مشکل شايع پيوندها مطرح بوده است. با اين حال، هنوز هم براي بسياري از آنها که مايل اند عضوي از اعضاي بدنشان را اهدا کنند، اين سوال مطرح است که کدام عضو يا اعضاي بدن را مي شود اهدا کرد اما همچنان زنده ماند و بي مشکل زندگي کرد؟ اگر اين سوال، سوال شما هم هست، با ما همراه شويد.

پيوند و انواع مختلف آن

پيوند به انواع مختلفي دسته بندي مي شود. اين طبقه بندي بر اين اساس است که چه کسي دارد عضو را اهدا مي کند و چه کسي دارد عضو را مي پذيرد:
1-پيوند از نوع اتوگرافت: يعني پيوند از شخص به خودش. اين نوع پيوند بيشتر مربوط به بافت هاي اضافي بدن، يا بافت هايي است که قدرت بازسازي خودشان را دارند. مثل پيوندهاي پوستي يا مثلاً برداشتن سياهرگ از پاي بيمار براي بازسازي عروق مغذي قلب.
2-پيوند آلوگرافت: يعني پيوند عضو يا بافت بين دو جاندار از يک گونه واحد (مثلاً انسان به انسان) که از نظر ژنتيکي با هم يکسان نيستند. بيشتر پيوندها از همين نوع است.
3-پيوند ايزوگرافت: يک جور پيوند آلوگرافت است با اين فرق که دهنده وگيرنده از نظر ژنتيکي همسان هستند؛ مثلاً پيوند بين دوقلوهاي همسان. اين نوع پيوند از نظر پاسخ ايمني، مانند نوع پيوند اتوگرافت رفتار مي کند.
4-پيوند زينوگرافت: يعني پيوند عضو يا بافت بين دو جاندار از دو گونه متفاوت؛ مثلاً پيوند دريچه هاي قلب خوک به انسان.
5-پيوند دوباره: گاهي يک عضو (بخصوص کبد) را از يک متوفي مي گيرند و آن را بين دو گيرنده، اغلب يک بزرگسال و يک کودک، تقسيم مي کنند. اين نوع پيوند چندان رايج نيست و نتايج درخشاني هم نداشته و ندارد.
6-پيوند دو مينو: اين نوع پيوند مشخصاً در بيماري فيبروز سيستيک انجام مي شود. در اين حالت، بيمار به ريه هاي اهدايي نياز دارد ولي قلب خودش سالم است. اما چون پيوند يکجاي قلب و ريه راحت تر است، ريه ها و قلب همراه آن را از دهنده به گيرنده پيوند مي کنند و قلب سالم گيرنده را به گيرنده ديگري مي دهند. اين نوع پيوند در نوع خاصي از بيماري کبد و بر روي کبد هم ممکن است انجام شود.

مغز استخوان

اين بافت بعد از برداشتن از داخل استخوان که به مقدار زيادي در اين منطقه وجود دارد، ترميم مي شود بنابراين افراد زنده نيز مي توانند مغز استخوان اهدا کنند. اما به چه کساني؟ به مبتلايان به انواع بيماري هاي خوني (به ويژه از نوع بدخيم) که تحت شيمي درماني قرار گرفته اند و بافت مغز استخوان شان از بين رفته است.

پوست

تا مدت ها، احساس بودن پوست ديگري روي بدن آدم، احساس خوشايندي نبود اما امروزه به صورت روز افزوني از پيوند پوست به فرد ديگر استفاده مي شود. پزشکان از پوست اضافه افراد بسيارچاق که در مدت زمان کوتاهي لاغر مي شوند، براي پيوند به بيماران مبتلا به سوختگي هاي شديد که به پيوند تمام ضخامت نياز دارند، استفاده مي کنند. اين عضو هم بازار سياه دارد، البته در کشورهايي که بيشتراز اين عضو استفاده مي شود.

روده

پيوند روده امکان پذيراست اما آن قدر عوارض زيادي در بر دارد و آن قدر نياز به آن کم است که معمولاً از افراد فوت شده پيوند مي زنند. اکثريت قريب به اتفاق گيرنده هاي پيوند، کودکان مبتلا به بيماري هاي روده اي نادرهستند.

لوزالمعده

پيوند لوزالمعده يا همان پانکراس، براي افزايش کيفيت زندگي افرادي مانند مبتلايان به ديابت است که نياز به تزريق مداوم انسولين دارند. فعلاً از اجساد براي پيوند پانکراس استفاده مي کنند اما با پيشرفت فناوري پيوند، عده افراد زنده داوطلب اهداي پانکراس نيز بيشتر مي شود.

چشم

تمام چشم را نمي توان پيوند زد اما اعضاي آن را مانند قرنيه و عدسي مي توان پيوند زد. البته فقط از افراد فوت شده مي توان براي پيوند قرنيه و عدسي استفاده کرد ولي برخي از گروه هاي حقوق بشري، پيوند قرنيه و عدسي را از اشخاص زنده در برخي کشورهاي جهان گزارش کرده اند.

ريه

هر ريه 5 لوب دارد و شما مي توانيد يک لوب ريه تان را با آسودگي خاطر اهدا کنيد. اما گيرنده پيوند بايد يک لوب ديگر را هم از يک دهنده ديگر دريافت کند تا بتواند راحت زندگي کند.

کبد

شما فقط يک کبد داريد اما اگر برشي از آن را برداريد، دوباره رشد مي کند. اين عضو بعد ازکليه ها بيشترين عضو مورد تقاضا براي پيوند است.

کليه ها

شما دو تا کليه داريد و مي توانيد با يکي از آنها هم زندگي کنيد. پس مي توانيد در زمان زنده بودن خود يک کليه تان را اهدا کنيد. کليه، بيشترين عضو مورد درخواست در پيوند است.

خون

يک عضو که نه، اما يک بخش از بدن که راحت ترين، ايمن ترين و بيشترين مورد اهداست، خون است که طبيعتاً فقط افراد زنده مي توانند آن را اهدا کنند.
منبع:روزنامه سلامت، شماره 233
/خ