ریفلاکس اسید و یا ریفلاکس گوارشی (GERD)

برای زنان باردار داشتن ریفلاکس اسید معده کاملا رایج است. معمولا همانطور که بارداری پیش میرود، ریفلاکس اسید بدتر می شود. با این حال، هنگامی که نوزاد متولد می شود، به طور معمول از بین می رود. با این حال، اگر در دوران بارداری دچار ریفلاکس اسید شدید، احتمالا اگر دوباره باردار شوید باز هم دچار این مشکل خواهید شد.1

علائم ریفلاکس اسید

شایع ترین علائم ریفلاکس اسید در طول حاملگی عبارتند از:

طعم اسیدی در دهان و یا احساس سوزش در گلو

ترش کردن یا احساس سوزش در قفسه سینه

استفراغ یا حالت تهوع

درد قفسه سینه یا شکم

گلو درد یا صدای گوش خراش در گلو

دشواری در بلع

سرفه

احتمالا برای تعیین این که آیا شما دچار ریفلاکس اسید هستید یا نه، نیاز به انجام آزمایش خاصی ندارید. پرستار یا پزشک شما باید براساس معاینه و سوالاتی که از شما می پرسند قادر به تشخیص آن باشند.1

علل رفلاکس اسید در دوران بارداری

بر اساس یک مطالعه قدیمی در سال 2010 رفلاکس اسید معده یا بیماری رفلاکس معده- مری (GERD) در حدود 80% از موارد بارداری رخ می دهد.

سوزش سر دل می تواند در هر مرحله از دوران بارداری ایجاد شود اما این علامت در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری بیشتر خود را نشان می دهد.

محققان هنوز به طور دقیق نمی دانند که چرا رفلاکس اسید در دوران بارداری شروع می شود یا در ماه های بعدی بارداری بدتر می شود.

با این حال معتقدند که عوامل زیر در ایجاد این بیماری نقش دارند:

تغییرات هورمونی

در دوران بارداری، بدن یک زن هورمون پروژسترون بیشتری تولید می کند.

این هورمون وظیفه آرامش و ریلکس شدن بافت عضلات نرم بدن را بر عهده دارد. این ماده در شل کردن و آرامش رحم نقش مهمی ایفا می کند چرا که رحم می تواند همزمان با رشد جنین کشیده شده و بزرگ شود.

با این وجود، پروژسترون می تواند عضله اسفنکتر که مری را به معده وصل می کند شل کند.

اسفنکتر باعث ورود غذا به معده می شود و در عین حال از ورود غذا و اسیده معده به مری جلوگیری می کند.

پروژسترون، اسفنکتر را شل کرده و باعث می شود که اسید وارد مری شود.

افزایش فشار به معده

در مراحل بعدی بارداری رحم و جنین در حال رشد به معده فشار بیشتری وارد می کنند. این فشار باعث بیرون آمدن اسید از معده و مری می شود. ترشحات اسیدی بیشتر اوقات بعد از صرف غذا و هنگام پر شدن معده ایجاد می شود.3

برخی از دلایل تشدید ریفلاکس عبارتند از

• سیگار کشیدن

• با عجله غذا خوردن

• مصرف کردن غذاهای چرب و پرادویه

• پوشیدن لباس های تنگ

• مصرف غذاهای تحریک کننده اسید معده مانند :گوجه فرنگی، آب مرکبات، چای و قهوه، پیاز، سیر، نوشابه های گازدار

• درازکشیدن بعد از غذا

• نوشیدن مایعات

• عدم تحرک.2

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

زنان باردار در صورت داشتن سوزش سردل شدید یا مداوم که با داروهای بدون نسخه آنتی اسید و .. یا درمان های خانگی خوب نمی شوند باید به پزشک مراجعه کنند.

دردهای ناشی از سوزش سر دل در زیر دنده ها گاهی نشانه ابتلا به پره اکلامپسی است.

بدون نظارت منظم و درمان لازم، این بیماری می تواند زندگی زنان باردار و جنین را تهدید کند.4

چگونه سوزش سرمعده در دوران بارداری را متوقف کنیم؟

خلاصی از سوزش سرمعده در دوران بارداری همراه با آزمون و خطاست. تغییر عادات روزمره برای کاهش سوزش سرمعده یکی از سالم‌ترین روشها برای مادر و نوزاد است. برای مثال:

• وعده‌هایی غذایی کوچکتری بخورید و با غذا، مایعات نخورید. در عوض بین وعده‌های غذایی، آب بنوشید.

• آهسته غذا بخورید و هر لقمه را کاملاً بجوید.

• از غذا خوردن، درست پیش از خوابیدن، پرهیز کنید.

• از خوردن غذاهای محرکِ معده مانند شکلات، خوراکی‌های چرب و پرادویه، و غذاهای ترش و نوشیدنی‌های کافئینی پرهیز کنید.

• تا یک ساعت بعد از صرف غذا، در حالت خوابیده قرارنگیرید. در عوض به آهستگی قدم بزنید تا به هضم غذا کمک کنید.

• لباس‌های راحت بپوشید.

• وزن خود را در حد سلامتی حفظ کنید.

• هنگام خوابیدن بخش بالایی بدن‌تان را به کمک بالش بالاتر نگه دارید.

• به سمت چپ بخوابید – اگر به سمت راست بخوابید معده بالاتر از دریچه‌ی اسفنکتر قرارمی‌گیرد و ممکن است سبب برگشت اسید معده به مری شود.

• پس از غذا آدامس بدون شکر بجوید. افزایش بزاق دهان می‌تواند اسید برگشتی به اسفنکتر و مری را خنثی کند.

• هنگام احساس سوزش سرمعده، کمی ماست بخورید یا شیر بنوشید تا حالت سوزش از بین برود.

• کمی عسل به چای بابونه یا آب گرم بیافزایید و بنوشید.

درمان‌های دیگری نظیر طب سوزنی و مدتیشین نیز وجود دارند که قبل از استفاده از آنها باید با پزشکتان مشورت کنید.4

اصلاح رژیم و الگوی تغذیه در ریفلاکس معده

نوع غذای مصرفی در بروز و تشدید این بیماری نقش بسزایی دارد. ضروری است زنان به محض احساس ترش کردن معده، وجود ماده تلخی در دهان و سوزش سردل که به دنبال خوردن غذاهای پر چرب و حجیم به وجود می آید، نسبت به درمان این بیماری و پیشگیری از آن اقدام کنند.

استفاده ازغذاهای کم فیبر، پر چرب، غذاهای آماده، پر خوری، مصرف مایعات زیاد بین غذا، کم تحرکی و سریع خوردن غذا را از جمله علل مهم بروز و تشدید بیماری ریفلاکس معده می باشد که باید از آنها اجتناب کرد.

مصرف کاکائو، نوشابه، ترشیجات، قهوه، شکلات، ادویه و سیگار بر مشکل اضافه می کند. زیرا باعث شل شدن دریچه تحتانی مری می شود، از طرفی باید میزان استفاده از غذاهای حجیم را مانند نخود، لوبیا، عدس و ماش در این دوران کاهش داد. برخی از عادات مانند کار کردن، دراز کشیدن و خم شدن پس از خوردن غذا و یا محکم بستن کمر ، باعث بروز و یا تشدید ریفلاکس معده و برگشت اسید به مری می شود.

تا دو ساعت پس از خوردن غذا دراز نکشند و هنگام استراحت نیز ناحیه سر و سینه را بالاتر از سطح بدن قرار دهند بطوری که زاویه ای ۳۰ درجه با افق داشته باشند.

باور غلط زنان این است که برای کاهش بروز این عارضه، هنگام خواب سرشان باید بالاتر از گردن قرار بگیرد در حالی که این عادت غلط باعث آرتروز زودهنگام گردن خواهد شد.

زنان باردار بجز مصرف آب، از خوردن غذا و دیگر مایعات نزدیک به ساعات خواب شب خودداری کنند، حجم وعده های غذایی خود را کاهش دهند و در مقابل، دفعات وعده را افزایش دهند.

مصرف دارو نیز در موارد شدید بیماری منعی ندارد و معمولاً از داروهای بی خطر برای جنین استفاده می شود لذا در صورت مصرف دارو قبل از بارداری نیز با پزشک خود برای ادامه درمان مشورت شود.

برخی مردم معتقدند ترش کردن معده و سوزش سردل در زنان باردار ناشی از شروع دوره رویش و رشد موها در جنین است.این فرضیه فقط در حد اعتقاد وافکارعمومی است و صحت ندارد و با توجه به این که ریفلاکس معده یک عارضه شایع در سه ماهه سوم بارداری است پس از زایمان و کاهش سطح هورمون های بدن به میزان نرمال، از بین خواهد رفت بنابراین توصیه می شود علاوه بر رعایت موارد گفته شده فوق، از مصرف غذاهای اسیدی یا محرک، نوشابه های گازدار، نوشیدنی های کافئین دار، قهوه، شکلات و غذاهای تند اجتناب شود و میوه های خانواده مرکبات، گوجه، پیاز و غذاهای چرب و سرخ شده را کمتر استفاده کنند.

از طرفی حمایت خانواده و همسر نقش مهمی در سلامت زن باردار دارد. دوری از محیط استرس زا، آرامش و استراحت کافی، شرایط کاری مناسب، کاهش اضافه وزن و در کل تغییر سبک زندگی در کاهش علائم این بیماری و یا جلوگیری از بروز آن مؤثر است.

ریفلاکس معده، پیامد خطرناکی برای بارداری نخواهد داشت ولی در موارد شدید آن باید به پزشک مراجعه شود تا در صورت وجود بیماری خاصی مانند زخم معده، درمان آغاز شود.1

پینوشتها
1.www.rastineh.com
2.www.oviro.com
3.www.namnak.com
4.www.parsiteb.com