انواع دو بینی چشم

اگر دو بینی در یک چشم به وجود بیاید به آن «دوبینی تک چشمی (Monocular)» گفته می‌شود.

اگر دوبینی در هر دو چشم به وجود بیاید به آن «دو بینی دو چشمی (Binocular)» گفته می‌شود.

درمان دو بینی به علت و نوع آن بستگی دارد، اما شامل تمرینات چشم و عمل جراحی می‌شود.

↑برخی اطلاعات ضروری در مورد دو بینی چشم

در اینجا برخی نکات کلیدی در مورد دوبینی چشم را ذکر می‌کنیم، می‌توانید برای جزئیات بیشتر ادامه متن را مطالعه کنید.

دو بینی چشم می‌تواند بر اثر برخی بیماری‌های زمینه‌ای به وجود بیاید.

دو بینی ممکن است در یک چشم یا هر دو چشم به وجود بیاید.

کودکان می‌توانند با چپ‌ چشمی یا درهم کشیدن چشم‌ ها باعث بروز یا عود دو بینی شوند.

دو بینی موقتی می‌تواند بر اثر مصرف الکل و سایر مواد مخدر به وجود بیاید.

درمان‌های دو بینی شامل عمل جراحی، تمرینات مخصوص چشم و لنزهای چشمی است.

↑علل دو بینی چیست؟

آسیب به عصب یا عضله‌ ی چشم ممکن است که باعث ایجاد دو بینی در چشم شود.

هر چشم تصویر مختص به خود از محیط را پدید می‌آورد. مغز نیز تصاویر هر دو چشم را در هم ترکیب کرده و یک تصویر واحد را به وجود می‌آورد.

جراحت یکی از ماهیچه‌ هایی که چشم‌ ها را حرکت داده یا اعصابی که حرکت چشم را کنترل می‌ کند، می‌تواند موجب بروز دو بینی چشم شود.

چشم‌ها باید با هم عمق میدان را به وجود بیاورند.

برخی بیماری‌ها می‌توانند موجب تضعیف عضلاتی شوند که چشم‌ها را حرکت می‌دهد و همین نیز موجب بروز دو بینی می‌شود.

یکی از علل شایع دو بینی چشم، «انحراف چشم» یا «استرابیسم» است.

این حالت هنگامی به وجود می‌آید که چشم‌ها به صورت صحیح با هم هم تراز نیستند.

استرابیسم در کودکان نسبتا شایع است. با این حال، این بیماری همیشه منجر به دو بینی نمی‌شود.

استرابیسم باعث می‌شود که چشمان فرد در جهت‌های مختلفی قرار بگیرند.

این مشکل ممکن است به این دلیل باشد که عضلات چشم بر اثر دلایلی از جمله این موارد آسیب دیده باشند که عبارتند از:

عضلات فلج یا تضعیف شده‌اند.

دارای حرکات محدودی هستند.

این عضلات بسیار قوی یا بیش از حد فعال هستند.

اعصابی که عضلات چشم را کنترل می‌کند، ناهنجاری دارد. برخی مواقع، در کسانی که در سنین کودکی چپ چشمی داشته‌اند، این مشکل عود می‌کند.

در برخی موارد، درمان چپ چشمی می‌تواند موجب دو بینی چشم شود، این امر می‌تواند صرف‌ نظر این باشد که بینایی فرد قبل از درمان دو بینی، کاملا عادی بوده است. دلیل این امر آن است که مغز سعی دارد برای حفظ بینایی طبیعی، سیگنال‌های یکی از چشم‌ها را سرکوب کند.

سایر عللی که می‌تواند موجب دوبینی چشم شود

اختلال در عملکرد تیروئید

غده تیروئید در گردن قرار دارد و هورمونی به نام تیروکسین تولید می‌کند. تغییر در عملکرد تیروئید می‌تواند بر روی عضلات خارجی که چشم را کنترل می‌کنند تاثیر بگذارد. این موارد شامل «افتالموپاتی گریوز» است که در این عارضه به علت تجمع چربی و بافت پشت چشم، چشم‌ها دارای برآمدگی‌هایی خواهند بود.

حمله ایسکمی گذرا

در سکته مغزی، خون به دلیل انسداد عروق خونی نمی‌تواند به مغز برسد.

این می‌تواند بر رگ‌های خونی تامین‌کننده مغز یا اعصاب کنترل کننده عضلات چشم تأثیر گذاشته و باعث ایجاد دو بینی چشم شود.

آنوریسم

آنوریسم برآمدگی در رگ خونی است که می‌تواند بر روی عصب عضله چشم فشار وارد کند.

نارسایی همگرایی

عارضه‌ای است که به موجب آن چشم‌ها نمی‌توانند در هنگام نگاه کردن به شیء از نزدیک با یکدیگر هم تراز باشند.

علت این عارضه به درستی دانسته نمی‌شود، اما تصور بر این است که این مشکل به دلیل ناهنجاری عضلانی به وجود می‌آید که همترازی چشم‌ها را کنترل می‌کند.

دیابت

این عارضه می‌تواند بر عروق خونی تأمین‌کننده شبکیه چشم اثر بگذارد. این عارضه می‌تواند بر اعصاب کنترل کننده حرکات عضلات چشم نیز اثر بگذارد.

میاستنی گراویس

می‌تواند موجب ضعف در عضلات از جمله عضلاتی شود که وظیفه کنترل چشم را برعهده دارند.

تومورها و سرطان‌ های مغزی

یک تومور یا رشد پشت چشم می‌تواند حرکت آزاد چشم را مختل کرده یا به عصب بینایی آسیب وارد کند.

اسکلروز متعدد یا ام‌ اس

ام‌ اس بیماری است که موجب تشکیل ضایعاتی در سیستم اعصاب مرکزی از جمله اعصاب چشم می‌شود.

چشم کَبود

جراحتی است که موجب تجمع خون و مایعات در اطراف چشم می‌شود. این مشکل می‌تواند روی خودِ چشم، عضلات یا اعصاب اطراف آن فشار وارد کند.

آسیب به سر

آسیب فیزیکی به مغز، اعصاب، عضلات و حدقه‌ی چشم می‌تواند موجب محدودیت حرکات چشم و عضلات آن شود.

↑علل دوبینی تک چشمی چشم

در صورتی که هنگام پوشاندن یک چشم، دو بینی چشم مشاهده شود، به آن «دو بینی تک چشمی» گفته می‌شود.

دو بینی تک چشمی کمتر از دوبینی دو چشمی شایع است. بیماری‌ها و مشکلات زیر ممکن است باعث ایجاد دو بینی تک چشمی شوند که عبارتند از:

آستیگماتیسم

علت این عارضه نامنظمی شکل انحنای قرنیه یا لایه‌‌ی شفاف جلوی چشم است. قرنیه به صورت طبیعی کاملا کروی و صاف شبیه توپ بسکتبال است؛ اما زمانی که فرد آستیگمات دارد، قرنیه در یک جهت نسبت به سایر جهات انحنای بیشتری دارد و بیشتر شکلی شبیه به توپ راگبی خواهد داشت.

خشکی چشم

در این عارضه چشم اشک کافی تولید نمی‌کند یا اینکه اشک به سرعت خشک می‌شود.

قوز قرنیه

یک بیماری تخریبی پس‌رونده چشم است که موجب نازک شدن و تغییر حالت قرنیه از کروی به مخروطی می‌شود.

ناهنجاری‌های شبکیه

به عنوان مثال، در تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا، ممکن است به آرامی موجب تاری یا از دست دادن بینایی در مرکز دید شده و گاهی اوقات وَرم می‌تواند باعث دوبینی در یک چشم می‌شود.

آب مروارید

آب مروارید در بیش از نیمی از افراد بالای ۸۰ سال بروز پیدا می‌کند و گاهی اوقات می‌تواند موجب دوبینی تک چشمی شود.

↑دوبینی موقتی چیست؟

دوبینی گاهی اوقات می‌تواند موقتی باشد. گاهی اوقات مسمومیت با الکل، بنزودیازپین‌ها (داروهای ضد اضطراب)، مواد افیونی یا برخی داروهای ضد تشنج و صرع موجب بروز این مشکل می‌شوند. آسیب به سر مانند ضربه‌ی مغزی نیز می‌تواند باعث ایجاد دوبینی موقت شود. خستگی شدید یا اَستِنوپیا (فشار چشم) می‌تواند موجب دوبینی باشد. اگر بینایی طبیعی به سرعت برنگردد، لازم است فرد در اسرع وقت به پزشک مراجعه شود. 1

علائم

دوبینی ممکن است به خودی خود رخ دهد یا ممکن است با علائم دیگری همراه باشد.

علائم دوبینی عبارتند از:

درد در هنگام حرکات چشم، که بر روی یک یا هر دو چشم تاثیر می‌گذارد.

درد در اطراف چشم، مانند درد ابروها و شقیقه‌ها

سردرد

حالت تهوع

افتادگی پلک

ضعف چشم‌ها

ناهماهنگی چشم‌ها، که باعث سرگردانی چشم یا لوچی و انحراف چشم می‌شود.

سرگیجه

تشخیص

تشخیص دوبینی برای چشم پزشک (متخصص چشم) چالش برانگیز است زیرا دوبینی علل زیادی دارد.

اولین سوالی که متخصص می‌پرسد تا تعداد علل را کاهش دهد، این است که آیا دوبینی تک چشمی یا دوچشمی است.

اگر دوبینی تک چشمی باشد، به این معناست که مشکل بیشتر در داخل چشم وجود دارد، نه در اعصاب و در نتیجه مشکل خفیف‌تر است. 2

تشخیص در کودکان

کودکان همیشه نمی‌توانند آنچه را که می‌بینند، شرح دهند. از این رو، تشخیص دوبینی در کودکان می‌تواند کاری سخت باشد.

علائم فیزیکی دوبینی عبارتند از:

لوچی یا باریک کردن چشم برای دیدن

پوشاندن یک چشم با دست

چرخاندن سر به طرق غیرعادی

نگاه کردن به اشیاء از کنار و پهلو، به جای نگاه کردن مستقیم

حرکت چشم‌ها به چپ و راست

درمان دوبینی چشم

درمان دوبینی بستگی به علت آن دارد.

درمان دوبینی تک چشمی

درمان دوبینی تک چشمی بسته به علت آن متفاوت خواهد بود.

آستیگماتیسم

در این مورد، از عینک‌ها یا لنز‌های تصحیح کننده خطای دید و در برخی مواقع از جراحی لیزر استفاده می‌شود.

آب مروارید

جراحی معمولاً بهترین گزینه است. عوارض آن شامل عفونت، درد و احتمالاً ادامه داشتن تاری دید یا دوبینی است، اما با درمان سریع می‌توان این موارد را برطرف کرد.

خشکی چشم

اگر چشم به اندازه کافی اشک تولید نکند، این موضوع می‌تواند باعث التهاب، درد و دوبینی شود. در این شرایط معمولا اشک مصنوعی تجویز می‌شود.

درمان دوبینی دو چشمی

بسته به علت، درمان دوبینی دو چشمی متفاوت خواهد بود که برخی از آن‌ها عبارتند از:

استفاده از عینک

ورزش‌های مخصوص چشم

استفاده از لنز‌های مات

تزریق بوتاکس به عضلات چشم که سبب شل شدن عضلات می‌شود

استفاده از چشم بند

استفاده از منشور‌های پلاستیکی ثابت بر روی عینک

جراحی

ورزش‌های مخصوص چشم

حرکات اصلاحی چشم نمی‌توانند باعث بهبود بسیاری از بیماری‌هایی شوند که منجر به دوبینی شده‌اند؛ با این حال، برخی حرکات می‌توانند به نارسایی همگرایی کمک کنند.

تمرین اول

۱. بر روی جزئیات یک هدف، مثل یک متن کوتاه یا یک مداد تمرکز کنید.

۲. به اندازه بازوی خود، هدف را دور کرده و آن را در سطح چشمان خود نگه دارید.

۳. هدف این است که تا جای ممکن یک تصویر واحد را ببینید.

۴. هدف را به آرامی و ثابت به سمت بینی خود نزدیک کنید.

۵. زمانی که تصویر، دوتایی شد، بدین معناست که چشم‌ها دیگر با هم همکاری نمی‌کنند. با تمرکز شدید، تلاش کنید که تصاویر را یکی کنید. زمانی که موفق شدید، هدف را به بینی خود نزدیک‌تر کنید.

۶. اگر موفق به یکی کردن تصاویر نشدید، دست خود را به حالت اولیه برگردانده و تمرین را دوباره شروع کنید.

۷. محدوده همگرایی طبیعی، ۱۰ سانتی متر با بینی فاصله دارد. سعی کنید، تصویر را تا این محدوده به صورت واحد حفظ کنید.

تمرین دوم

۱. بر روی جزئیات یک هدف، مثل یک متن کوتاه یا یک مداد تمرکز کنید.

۲. هدف را در فاصله ۲۰ سانتی متری از بینی خود نگه دارید.

۳. بین ۵ الی ۶ ثانیه، به هدف خیره شوید.

۴. بعد، حدود ۲ الی ۳ ثانیه به جسمی ثابت در فاصله ۳ متری خود نگاه کنید.

۵. سپس در حالی که هدف را کمی به بینی خود نزدیک‌تر کرده‌اید، به آن نگاه کنید.

۶. این کار را تکرار کرده و به تدریج هدف را به بینی خود نزدیک‌تر کنید، تا زمانی که بتوانید بدون حالت دو بینی، به هدف در فاصله ۱۰ سانتی‌متری خود نگاه کنید. 3

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.dr-yadegari.ir
3.www.akharinkhabar.ir