دلیریوم یا روان آشفتگی
دلیریوم یک اختلال عصبی شناختی است که پس از تغییرات ناگهانی ناشی از عوامل مختلف در مغز، فرد دچار آشفتگی و سردرگمی می‌شود و هشیاری خود را تا حد زیادی از دست می‌دهد. دلیریوم ممکن است با توهم و هذیان همراه باشد. به طور کلی این بیماری یک اختلال گذرا و موقتی است و زمانی که علت اولیه حذف شود، فرد به سرعت بهبود پیدا می‌کند. طول این بیماری کوتاه است و از یک روز تا یک ماه طول می‌کشد.
نشانه ها و علائم دلیریوم
دلیریوم بر فرایندهای مغزی، احساسات، هیجانات و کنترل عضلات بدن تاثیر می‌گذارد. علائمی که در این بیماری دیده می‌شوند به شرح زیر می‌باشد.1- کاهش آگاهی نسبت به محیط اطراف (عدم تشخیص زمان و مکان)
2- عدم توجه و تمرکز
3- سردرگمی
4- هذیان و باورهای غیر منطقی
5- کاهش حافظه
6- اختلال در فرآیند تفکر
7- اختلال در خواب و بیداری
8- تحریک پذیری
9- اضطراب و خلق بالا
10- عدم وضوح در صحبت کردن
11- عدم کنترل عضلات (انجام بی اختیار حرکات بدنی)
12- اضطراب و نگرانی
13- افسردگی
14- خونسردی بیش از حد
15- خوشحالی بیش از حد
توجه: مهم ترین نشانه دلیریوم این است که این اختلال بیش از یک ماه طول نمی‌کشد و نشانه‌های بیماری تشابه زیادی با اختلالات هذیانی دارند. 1
انواع دلیریوم
متخصصان سه نوع دلیریوم را شناسایی کرده‌اند:
دلیریوم هایپراکتیو
احتمالا این نوع دلیریوم را راحت‌تر از انواع دیگر آن می‌توان تشخیص داد. ممکن است شامل بی‌قراری (برای مثال، قدم‌زدن با گام‌های آهسته و یکنواخت)، سراسیمگی، تغییرات سریع خلقی یا توهمات و نیز امتناع از مشارکت با دیگران در امری باشد.
دلیریوم هیپواکتیو
این نوع دلیریوم می‌تواند شامل بی‌تحرکی یا کاهش فعالیت حرکتی، کُندی، خواب‌آلودگی غیرطبیعی یا گیج به‌نظررسیدن باشد.
دلیریوم ترکیبی
همان‌طور که از نامش پیداست، شامل علائم و نشانه‌های هر دو نوعِ هایپراکتیو و هیپواکتیو است. فرد ممکن است به‌سرعت بین هایپراکتیو و هیپواکتیو تغییر حالت دهد.
علت دلیریوم
دلیریوم هنگامی بروز می‌کند که ارسال و دریافت سیگنال‌های عادی در مغز ضعیف شود. این اختلال به‌احتمال‌زیاد ناشی از عوامل متعددی است که مغز را آسیب‌پذیر می‌کنند و سبب عملکرد نادرست در فعالیت‌های مغزی می‌شوند.این بیماری ممکن است یک یا چند علت داشته باشد. به‌عنوان مثال گاهی احتمال دارد ترکیبی از یک وضعیت پزشکی و مسمومیت دارویی باشد، اما گاهی‌اوقات تشخیص علت آن ناممکن است. علل احتمالی ابتلا به این بیماری عبارت‌اند از:
داروهای خاص یا مسمومیت دارویی
مسمومیت دارویی، الکلی یا ترک اعتیاد
وضعیت پزشکی مانند سکتهٔ مغزی، حملهٔ قلبی، وخیم‌شدن بیماری ریه یا کبد یا آسیب ناشی از سقوط
عدم تعادل متابولیسمی مانند کمبود سدیم یا کلسیم
بیماری شدید، مزمن یا لاعلاج
تب و عفونت حاد، به‌ویژه در کودکان
عفونت دستگاه ادراری، ذات‌الریه یا آنفولانزا، به‌ویژه در افراد مسن
قرارگرفتن در معرض سمومی مانند مونوکسیدکربن، سیانور و نظایر آنها
سوءتغذیه یا کم‌آبی
محرومیت از خواب یا رنج‌های شدید عاطفی
درد
جراحی یا سایر شیوه‌های پزشکی که با بیهوشی انجام می‌شوند
برخی داروها (یا ترکیبی از آنها) نیز می‌توانند سبب ابتلا به دلیریوم شوند. به‌عنوان مثال:
داروهای مسکن
داروهای خواب‌آور
داروهایی برای اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی
داروهای ضدحساسیت (آنتی هیستامین‌ها)
داروهای آسم
داروهای استروئیدی به نام کورتیکواستروئیدها
داروهای بیماری پارکینسون
داروهای درمان اسپاسم یا تشنج
عوامل خطرآفرین دلیریوم
بیمارانی که در بیمارستان به‌ویژه در بخش مراقبت‌های ویژه یا بعد از جراحی بستری می‌شوند یا افرادی که در خانۀ سالمندان سکونت دارند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به دلیریوم قرار دارند. این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است.
برخی از بیماری‌هایی که خطر ابتلا به دلیریوم را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
اختلالات مغزی مانند زوال عقل، سکتهٔ مغزی یا بیماری پارکینسون
گذراندن دوره‌هایی از این بیماری در گذشته
آسیب‌های بینایی یا شنوایی
وجود مشکلات متعدد پزشکی.
پیامدهای بیماری
دلیریوم ممکن است تنها چند ساعت، چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد. اگر مسائلی که در این بیماری تأثیر دارند مورد توجه قرار گیرند، زمان بهبودی اغلب کوتاه‌تر می‌شود.میزان بهبودی تا حدی به وضعیت سلامتی و ذهنی قبل از شروع بیماری بستگی دارد. به‌عنوان مثال، افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است با کاهش قابل توجهی در مهارت‌های فکری و حافظه مواجه شوند. افرادی که وضعیت سلامتی بهتری دارند به‌احتمال زیاد کاملا بهبود می‌یابند.
افراد مبتلا به سایر بیماری‌های جدی، مزمن یا لاعلاج ممکن است مجددا به سطح مهارت‌های فکری یا عملکردی که قبلا داشته‌اند نرسند. در افرادی که بیماری وخیمی دارند احتمال بیشتری وجود دارد که دلیریوم به کاهش کلی سلامت، بهبودی ضعیف بعد از جراحی، نیاز به مراقبت در مراکز مراقبت‌های بهداشتی (مانند بیمارستان روانی) و افزایش خطر مرگ بینجامد.2
پیشگیری از دلیریوم
موفق‌ترین روش‌های پیشگیری از دلیریوم، عوامل خطری را هدف قرار می‌دهند که منجر به عود این بیماری می‌شوند. محیط‌های بیمارستانی این بیماری را تا حدودی تشدید می‌کنند؛ تغییر مکرر اتاق، شیوه‌های تهاجمی جراحی، صداهای بلند، روشنایی ضعیف و کمبود نور طبیعی و نیز مشکلات خواب این بیماری را فقط بدتر می‌کند.شواهد نشان می‌دهد که راهبردهای خاصی می‌تواند سبب جلوگیری یا کاهش شدت علائم دلیریوم شود، راهبردهایی مانند عادت به خواب خوب، نگه‌داشتن فرد در آرامش و دادن حس خوب به او و نیز کمک به پیشگیری از بروز مشکلات یا سایر عوارض پزشکی.
درمان بیماری دلیریوم
1) از استفاده از داروهای خواب آور یا آرام بخش احتراز کنید.2) درصورتی‌که استفاده از داروهای ضدروان‌پریشی برای کنترل برآشفتگی لازم باشد. می‌توان آنها را تجویز کرد (برای مثال هالو پریدول2-1میلی گرم خوراکی یا تزریقی تا سقف سه باردرروز )
3) به عوارض جانبی داروها (داروهای با خصوصیت آنتی کولینرژیک وداروهای ضدپارکینسون موجب ایجاد دلیریوم شده یا آن را تشدید می‌کند) وبه تداخلات دارویی توجه کنید. 3
پی نوشت:
1.www.honarehzendegi.com
2.www.chetor.com
3.www.beytoote.com
