آشنایی با خواص و مضرات کنجد

ارزش غذایی کنجد

یک قاشق غذاخوری از دانه‌های کامل کنجد دارای:

۵۲ کالری؛

۴ گرم چربی؛

۱ گرم کربوهیدرات؛

۲ گرم پروتئین؛

۴ میلی‌گرم مس (۱۸ درصد از نیاز روزانه)؛

۲ میلی‌گرم منگنز (۱۱ درصد از نیاز روزانه)؛

۸۷ میلی‌گرم کلسیم (۹ درصد از نیاز روزانه)؛

۳۱ میلی‌گرم منیزیم (۸ درصد از نیاز روزانه)؛

۳ میلی‌گرم آهن (۷ درصد از نیاز روزانه)؛

۵۷ میلی‌گرم فسفر (۶ درصد از نیاز روزانه)؛

۷ میلی‌گرم روی (۵ درصد از نیاز روزانه)؛

و ۱ میلی‌گرم تیامین (۵ درصد از نیاز روزانه) است.

دانه‌های کنجد را چطور خریداری و مصرف کنیم؟

دانه‌های کنجد در اندازه‌های مختلف و در رنگ‌های سفید، قهوه‌ای طلایی، سیاه، زرد و بژ وجود دارند. دانه‌های کنجد سیاه‌رنگ که بیشتر در چین و آسیای جنوبی کشت می‌شوند، قوی‌ترین طعم و رایحه را دارند و دانه‌های سفید یا بژرنگ، متداول‌تر هستند و در بیشتر مناطق دنیا در دسترس‌اند.

در ملل توسعه یافته، معمولا دانه‌های کنجد غلاف‌گیری می‌شوند و سپس به فروش می‌رسند که به این فرایند، پوسته‌ زدایی (decortication) می‌گویند.

دانه‌ها را پس از برداشت، تمیز و سبوس‌شان را جدا می‌کنند. یک واقعیت جالب در مورد دانه‌های کنجد این است که معمولا دانه‌های کنجدی که رنگ یکنواختی دارند (مثلا همه سفید هستند)، در نظر مصرف‌کننده کیفیت بهتری دارند و ممکن است با قیمت بالاتری فروخته شوند، اما در حقیقت دانه‌های کنجدی که ترکیبی از چند رنگ هستند، به‌طور طبیعی برداشت می‌شوند، سپس برای جداسازی رنگ‌های مختلف از یک دستگاه عبور می‌کنند و دانه‌های بدرنگ یا بی‌رنگ آنها جدا می‌شود.

دانه‌های جداشده‌ و آنهایی که هنوز نرسیده‌اند، برای تولید روغن کنجد نگهداری می‌شوند. آردی که بعد از استخراج روغن باقی می‌ماند (به آن کنجاله‌ی کنجد می‌گویند) تقریبا ۳۵ تا ۵۰ درصد آن پروتئین است و مقداری هم کربوهیدرات دارد و به همین دلیل یکی از بهترین و مغذی‌ترین خوراک‌های ماکیان و سایر حیوانات اهلی به‌حساب می‌آید.

کره‌ی کنجد یا ارده (tahini) نیز یک شیوه‌ی بسیار خوب دیگر برای مصرف کنجد است. اگر به آجیل و مغزها حساسیت دارید، ارده می‌تواند جایگزین مناسبی برای انواع کره‌ی آجیل باشد.

ارده یا کره‌ی کنجد معمولا از دانه‌های برشته‌‌شده‌ی کامل کنجد تهیه می‌شود و به همین علت محصولی است که نسبت به دانه‌های خالص و کامل کنجد، فرآوری بیشتری روی آن انجام شده است که البته همچنان مفید و خوشمزه است.

ارده در بعضی از غذاهای کشورهای مدیترانه و خاورمیانه مانند هوموس و باباگانوش وجود دارد. در خیلی از غذاها یا پیش‌غذاهای آسیایی مانند بادمجان کبابی، خوراک کاری و انواع سس نیز از کره‌ی کنجد استفاده می‌شود.

اگر می‌خواهید در خانه از دانه‌های کامل کنجد استفاده کنید می‌توانید آنها را در یک ماهیتابه‌ با حرارت کم تا متوسط برشته کنید تا به رنگ طلایی یا قهوه‌ای درآیند و عطر و بوی آجیلی این دانه‌ها بیشتر شود.

فرایند برشته کردن دانه‌های کامل کنجد، تنها چند دقیقه زمان می‌خواهد، پس حواس‌تان باشد تا نسوزند و سیاه نشوند، چون در این صورت بوی ناخوشایندی از آنها بلند می‌شود! 1

فواید دارویی و درمانی دانه کنجد برای سلامتی

1. منبع خوب فیبر غذایی

دانه های کنجد یکی از بهترین منابع غذایی سرشار از فیبر هستند. مقادیر بالای فیبر موجود در دانه های کنجد به سلامت دستگاه گوارش کمک می کند و خطر ابتلا به بیماری های قلبی، برخی از سرطان ها، چاقی و دیابت نوع 2 را کاهش می دهد.

2. چربی خون

برخی مطالعات نشان می دهد که خوردن دانه های کنجد به طور منظم می تواند باعث کاهش چربی خون بالا (کلسترول و تری گلیسیرید بالای خون) شود.

همچنین دانه های کنجد شامل دو ترکیب گیاهی (لیگنان و فیتواسترول) هستند که ممکن است به کاهش کلسترول خون بالا کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را کاهش دهند.

یک تحقیق بر روی 38 فرد مبتلا به چربی خون بالا نشان داده که مصرف روزانه 5 قاشق غذا خوری (40 گرم) دانه کنجد به مدت 2 ماه باعث کاهش 10 درصدی کلسترول بد خون (LDL) و کاهش 8 درصدی تری گلیسیرید بالای خون می شود.

3. منبع پروتئین گیاهی

دانه های کنجد حاوی مقادیر بالای آمینو اسید ها هستند و به عنوان یکی از بهترین منابع پروتئین گیاهی برای گیاهخواران، افراد وگن و خام گیاهخواران شناخته می شوند.

4. فشار خون

مقادیر بالای منیزیم موجود در دانه های کنجد به کاهش فشار خون بالا کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری های قلبی را از بین می برد.

علاوه بر این مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها، ویتامین E و لیگنان های موجود در دانه کنجد از ایجاد پلاک در شریان ها جلوگیری کرده و خطر ابتلا به فشار خون بالا را کاهش می دهد.

5. پوکی استخوان

دانه های کنجد به صورت خام و بو داده حاوی مقادیر بالای کلسیم، منیزیم، منگنز و روی هستند که به تقویت استخوان ها کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان را کاهش می دهند.

6. ضد التهاب قوی

مطالعات نشان می دهد که روغن کنجد و دانه های کنجد به دلیل مقادیر بالای سسامین موجود در آن ها دارای خواص ضد التهاب طبیعی بوده و خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش می دهند.

7. منبع ویتامین های گروه B

دانه های کنجد منبع خوبی از ویتامین های گروه ب (ویتامین B1، ویتامین B3 و ویتامین B6) است که برای عملکرد سلولی مناسب و متابولیسم بدن ضروری هستند.

8. درمان کم خونی

مقادیر بالای آهن، مس و ویتامین B موجود در دانه کنجد به افزایش تولید هموگلوبین و گلبول های قرمز خون کمک کرده و باعث پیشگیری و درمان کم خونی می شوند.

9. قند خون و دیابت

دانه های کنجد کربوهیدرات کمی دارند در حالیکه سرشار از پروتئین و چربی بوده و می توانند به کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کنند.

علاوه بر این، مقادیر بالای پینورسینول موجود در دانه های کنجد با مهار فعالیت آنزیم مالتاز (آنزیمی که دی ساکارید مالتوز را به گلوکز تجزیه می کند) باعث کاهش قند خون می شود.

10. منبع غنی آنتی اکسیدان

دانه کنجد حاوی مقادیر بالای انواع آنتی اکسیدان هاست که به کاهش رادیکال های آزاد بدن کمک کرده و خطر ابتلا به استرس اکسیداتیو که عامل بیماری های قلبی، سرطان و دیابت است را کاهش می دهد.

11. تقویت سیستم ایمنی بدن

مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی موجود در دانه کنجد به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده و خطر ابتلا به بیماری ها را کاهش می دهند.

12. درمان آرتروز

دانه کنجد به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان ها و خواص ضد التهاب قوی که دارد، می تواند غضروف ها را از آسیب محافظت کرده و خطر ابتلا به آرتروز (استئو آرتریت) را کاهش دهد.

در یک مطالعه 2 ماهه بر روی افراد مبتلا به آرتروز زانو مشخص شد که مصرف روزانه 5 قاشق غذا خوری (40 گرم) پودر دانه کنجد، درد زانو را تا 63 درصد کاهش می دهد.

13. تیروئید

دانه های کنجد منبع خوبی از سلنیوم هستند که نقش مهمی در ساخت هورمون های تیروئید دارد.

علاوه بر این، دانه های کنجد منبع خوبی از آهن، مس، روی و ویتامین B6 هستند که از تولید هورمون های تیروئید حمایت کرده و باعث سلامت آن می شود.

14. دوران یائسگی

دانه های کنجد حاوی فیتواستروژن ها، ترکیبات گیاهی مشابه هورمون استروژن هستند که به کاهش علائم یائسگی مانند گر گرفتگی کمک کرده و خطر ابتلا به سرطان سینه را در زنان یائسه کاهش می دهد.

15. سرطان

دانه کنجد به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدان هایی که دارد به کاهش رادیکال های آزاد بدن کمک کرده و خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد.

تحقیقات نشان داده که مقادیر بالای ترکیب فیتیک اسید موجود در دانه کنجد به کاهش تومور های کولورکتال کمک می کند.

16. استرس و افسردگی

تیامین (ویتامین B1) موجود در دانه کنجد دارای خواص آرام بخش طبیعی است که به درمان خستگی و افسردگی کمک می کند.

تریپتوفان موجود در دانه کنجد با افزایش تولید سروتونین به بهبود خلق و خو کمک کرده و برای درمان استرس، اضطراب و افسردگی مفید می باشد.

17. لاغری و کاهش وزن

مقادیر بالای فیبر موجود در دانه کنجد به کاهش اشتها کمک کرده و با جلوگیری از پرخوری باعث لاغری و کاهش وزن می شود.

همچنین مطالعات نشان داده که برخی ترکیبات موجود در دانه کنجد سیاه به افزایش چربی سوزی بدن کمک کرده و باعث کاهش چربی شکم می شود. 2

مضرات کنجد

1. مضرات کنجد برای افراد مبتلا به اضافه وزن

افراد مبتلا به اضافه وزن و دیابت باید در مصرف کنجد و فراورده‌های آن احتیاط کنند.

این دانه‌های سبک، دارای کالری و چربی اشباع بالایی هستند.

۱۰۰ گرم دانه کنجد که فقط یک مشت دانه سالم یا پودر آن است، ۵۹۰ کالری دارد.

همین مقدار کنجد، ۸ گرم چربی اشباع دارد که حدود ۴۰ درصد مصرف مجاز روزانه را تشکیل‌ می‌دهد.

بنابراین، گنجاندن دانه کنجد در رژیم غذایی می‌تواند باعث افزایش وزن ناسالم شود.

2. مصرف کنجد و خطر ابتلا به سرطان روده

یکی دیگر از مضرات ناشی از مصرف زیاد این دانه روغنی، التهاب و آسیب روده بزرگ و احتمال بروز سرطان روده می باشد.

مصرف منظم کنجد در مقادیر زیاد می‌تواند به روده بزرگ آسیب‌ برساند.

محققان دریافتند که خوردن ۱۵ نانوگرم کنجد در روز می‌تواند باعث التهاب روده بزرگ شود که به بیماری‌های کشنده‌ای مانند سرطان روده بزرگ می‌ انجامد.

این یکی از خطرناک‌ ترین مضرات کنجد است زیرا می‌تواند باعث مرگ شود.

3. استفاده بیش از حد کنجد و ابتلا به دیورتیکولیت

کنجد می‌تواند با ایجاد دیورتیکولیت، بر سلامت روده بزرگ تاثیر بگذارد.

این یک مشکل خاص پزشکی است که باعث ایجاد کیسه‌‌های دردناکی در دیواره داخلی روده بزرگ می‌شود.

این باعث انقباض، درد شکمی، یبوست و غیره می‌شود. بنابراین، مصرف کنجد خود را منظم کنید تا نیازی به جراحی نباشد که باعث انقباض، درد شکمی، یبوست و غیره می‌شود. بنابراین، مصرف کنجد خود را منظم کنید تا نیازی به جراحی نباشد.

4. استفاده از کنجد و ایجاد واکنش‌ های حساسیتی

حساسیت، یکی دیگر از مضرات مصرف کنجد است.

اگر به کنجد حساسیت داشته‌باشید، چه با مصرف دانه کنجد کامل چه روغن آن، احتمال زیادی دارد که به حساسیت‌های مختلف دچار شوید (مانند مشکلات گوارشی، التهاب چشم، آبریزش بینی، آسم و غیره). بنابراین، در چنین موقعیتی، از مصرف کنجد خودداری‌ کنید.

5. ابتلا به آلرژی آنافیلاکسی

آنافیلاکسی، یک آلرژی شدید است که به‌دلیل مصرف کنجد به‌وجود می‌آید.

تمام بدن تحث تاثیر این واکنش حساسیتی شدید و سریع قرارمی‌گیرد.

این باعث خس‌خس، افت فشار خون، گرفتگی سینه و غیره می‌شود و گلو و مجاری تنفسی فرد را مسدود می‌کند.

در نتیجه، شخص دچار خفگی می‌شود که ممکن است به مرگ بینجامد.

6. عفونت آپاندیس در اثر استفاده از کنجد

عفونت آپاندیس هم در اثر مصرف زیاد کنجد رخ می دهد، البته عفونت آپاندیس مشکل شایعی نیست و به شکل خفیف یا شدید است.

خوب، این خیلی مشکل شایعی نیست اما ممکن است برخی افراد با خوردن بیش از حد کنجد، دچار عفونت آپاندیس شوند.

گاهی وقت‌ها، ممکن است چند عدد از دانه‌های کنجد، به عضوی بچسبند که ممکن است باعث عفونت‌های خفیف تا شدید شود.

7. ایجاد اسهال در اثر خوردن کنجد

به گفته دانشمندان، کنجد دارای خواص ملین است.

به این معنا که مصرف بیش از مقدار مجاز روزانه کنجد می‌تواند باعث شل‌شدن مدفوع و گاهی اوقات اسهال شود.

بنابراین، هنگامی که کنجد را در رژیم غذایی خود دارید، آن را در مقدار مناسب مصرف‌کنید.

همچنین استفاده از آن برای افراد مبتلا به اسهال ممنوع است.

8. تاثیر کنجد بر پوست و ایجاد دانه های پوستی

کنجد می‌تواند بر پوست نیز تاثیر بگذارد. اگر مقدار زیادی کنجد را در غذا استفاده‌ کنید یا محصولاتی که حاوی روغن کنجد هستند بخورید، ممکن است به دانه‌های پوستی همراه با خارش و قرمزی دچار شوید.

9. مصرف بیش از حد کنجد دلیل ریزش مو

خیلی از ما برای سلامت موهای‌مان از کنجد سیاه استفاده‌ می‌کنیم.

اما استفاده بیش‌ از حد از این دانه می‌تواند نتایج معکوسی داشته‌ باشد.

این می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود که پوست سر را چرب و فولیکول‌های مو را خشک‌ می‌کند.

درنتیجه، سرعت ریزش مو، به میزان زیادی افزایش‌ می‌یابد. این ممکن است باعث طاسی کامل شود.

10. سقط جنین به دلیل خوردن کنجد

گفته‌ می‌شود خوردن کنجد در سه ماهه اول بارداری، برای سلامتی مضر است. گاهی وقت‌ها باعث سقط جنین می‌شود.

همچین با افزایش تولید هورمون ها باعث انقباض رحم شده و خطر ابتلا به سقط جنین و زایمان زودرس در زنان باردار را افزایش می دهد.

زنان باردار باید در مصرف کنجد احتیاط نمایند.

11. مضرات کنجد برای معده ضعیف

کنجد ماده ای دیر هضم است و مصرف زیاد آن برای افرادی که معده ضعیف دارند مناسب نیست؛ همچنین ممکن است مصرف زیاد آن باعث ایجاد دانه‌های پوستی همراه با خارش و قرمزی و بوی بد دهان شود. البته مصرف کنجد به همراه عسل برخی از این آثار نامطلوب را برطرف می کند.

با وجود گسترده بودن خواص کنجد، مصرف کنجد برای افرادی که معده ضعیف دارند مناسب نیست زیرا هضم آن سنگین و مشکل است، چنین افرادی باید آن را با عسل و سرکه بخورند.

12. خطر ابتلا به بیماری ویلسون با مصرف کنجد

نوعی ناهنجاری ژنتیکی است سبب تجمع مس در کبد می شود، با توجه به میزان زیاد مس در دانه کنجد مصرف زیاد این دانه برای این بیماران مضر خواهد بود.

13. مصرف زیاد کنجد و تشدید نقرس

اگزالات موجود در پوست کنجد در اثر مصرف زیاد برخی بیماری ها مانند بیماری نقرس را تشدید می کند.

14. عوارض کنجد برای کودکان

یکی از مضرات روغن کنجد برای کودکان در صورت مصرف بیش از اندازه، چاقی و مشکلات قلبی و عروقی است.

15. تشدید بیماری های داخلی بدن با مصرف کنجد

افرادی که به فشار خون _ ناراحتی های کبدی و معده می باشند باید در مصرف کنجد احتیاط کنند.

زیاده روی و مصرف بی رویه کنجد موجب بدبویی دهان _ استفراغ _ سر درد _ خارش جلدی _ سوء هاضمه می شود. 3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.coca.ir
3.www.delgarm.com