اگر داروها، ایجاد تغییر در فعالیت‌های روزانه و استفاده از وسایل کمکی، کمکی به بهبود علایم نکند، شاید لازم باشد که فرد احتمال انجام جراحی تعویض مفصل ران را در برنامه قرار دهد. جراحی تعویض مفصل ران، یک جراحی بی خطر بوده که باعث کاهش درد، افزایش توان حرکتی و کمک به برگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزانه خواهد شد.
اولین جراحی تعویض مفصل ران در سال 1960 اجرا شد و تا کنون یکی از موفق‌ترین عمل‌های جراحی در دنیای پزشکی بوده است. از دهه شصت میلادی تا کنون پیشرفت‌های زیادی در نحوه‌ی انجام عمل جراحی اتفاق افتاده که تا حدود زیادی باعث موثرتر شدن این روش درمانی شده است. بر اساس آمار سالانه چیزی در حدود سیصد هزار عمل جراحی تعویض مفصل ران در کشور ایالات متحده‌ی آمریکا انجام میشود.
آناتومی مفصل ران
مفصل ران یکی از بزرگ‌ترین مفاصل بدن است. در واقع این مفصل از یک قسمت کروی و یک قسمت حفره‌ای تشکیل شده است. این حفره با در اصطلاح socket به وسیله‌ی استابولوم (acetabulum) تشکیل میشود که در واقع بخش بزرگی از استخوان لگن است. قسمت کروی و توپ مانند هم در واقع سر استخوان ران (femoral head) است. سر استخوان ران در واقع قسمت انتهایی بالای ران است.سطح استخوان سر ران و حفره‌ی استابولوم توسط غضروف ارتیکولار (articular cartilage) پوشیده شده است. غضروف بافت نرمی در سطح استخوان است که اجازه میدهد استخوان‌ها در کنار هم دیگر به آسانی حرکت کنند. بافت نازکی تحت عنوان غشای سینوویوم (synovial membrane) اطراف مفصل ران را در برگرفته است
در یک مفصل ران سالم، این غشای نازک مقدار حکمی مایع تولید میکند که مانع از ایجاد اصطکاک در هنگام حرکت مفصل ران خواهد شد. بافت‌هایی تحت عنوان لیگامان یا رباط (ligaments) قسمت کروی و حفره‌ای مفصل ران را به همدیگر متصل کرده و باعث ثبات مفصل می‌شوند.
.png "عمل جراحی تعویض مفصل لگن و ران چیست و چگونه انجام میشود")
چه عواملی باعث درد مفصل ران می‌شوند؟
شایع‌ترین علت درد مزمن مفصل ران و ناتوانی حرکتی ناشی از آن التهاب مفاصل است. آرتروز (Osteoarthritis)٬ روماتیسم مفصلی (rheumatoid arthritis) و التهاب‌های ناشی از جراحت (traumatic arthritis) از عمده‌ترین عوامل ایجاد کننده‌ی این بیماری هستند.آرتروز
این نوع از بیماری یک بیماری وابسته به سن است. این بیماری در افراد ۵۰ سال و بالاتر و افرادی که در خانواده‌ی آنها سابقه‌ی التهاب مفاصل وجود دارد دیده میشود. در این بیماری غضروف اطراف مفصل ران از بین میرود. زمانی که غضروف بین استخوان‌ها از بین برود، این استخوان‌ها به هم ساییده شده و درد و سختی مفصل ران ایجاد میشود. گاهی به دلیل رشد نامناسب مفصل ران در کودکی هم فرد دچار آرتروز خواهد شد.روماتیسم مفصلی
این بیماری یک بیماری خود ایمنی است. بر اثر این بیماری غشای مفاصل زلاله‌ای ملتهب و ضخیم خواهند شد. این التهاب مزمن معمولا منجر به ایجاد آسیب در غضروف‌ها میشود و در نهایت منجر به درد و گرفتگی عضلات خواهد شد. در واقع روماتیسم مفصلی یکی از شایع‌ترین انواع التهاب مفاصل است.التهاب پس از جراحت
این نوع از التهاب منجر به آسیب جدی به مفصل ران و حتی شکستگی آن خواهد شد. احتمال آسیب غضروف و در نهایت درد مفصل ران با گذشت زمان وجود دارد..png "عمل جراحی تعویض مفصل لگن و ران چیست و چگونه انجام میشود")
از بین رفتن بافت به دنبال کاهش خون‌رسانی (Avascular necrosis)
در نتیجه‌ی آسیب مفصل ران، احتمال کاهش خون رسانی به سر استخوان فمورال یا استخوان ران وجود دارد. این فقدان خون رسانی از طرف دیگر ممکن است باعث آسیب دیدن سطح استخوان و بیماری آرتروز هم شود.بیماری‌های مفصل ران در کودکی
برخی از کودکان و نوزادان دارای مشکلاتی در مفصل ران خود هستند. حتی اگر این مشکلات به خوبی در طی دوران کودکی فرد درمان شوند، ممکن است بعد‌ها و با گذشت زمان در فرد ایجاد آرتروز کنند. این اتفاق به این خاطر می‌افتد که ممکن است که مفصل ران ممکن است به خوبی رشد نکرده و سطح مفصل آسیب پذیر باشد..عمل جراحی تعویض مفصل لگن و ران در چه کسانی مورد نیاز است
به علل متفاوتی ممکن است مفصل ران در ناحیه لگن دچار تخریب شدید شود که معمول ترین آنها عبارتند از:* وقتی که مفصل ران سائیده شده و دچار آرتروز و خرابی میشود
* بد جوش خوردن شکستگی های لگن و استابولوم
* نکروز آوازکولر و خرابی سر استخوان ران به علت نرسیدن خون
* درگیر شدن مفصل ران به علت بیماری روماتیسم
* وقتی که مفصل ران دررفتگی مادرزادی داشته و به علت آن خراب میشود
آیا عمل جراحی تعویض مفصل لگن و ران یک بار برای همیشه است
همانطور که مفصل طبیعی انسان عمر ابدی ندارد مفصل مصنوعی لگن هم همینطور است. این مفاصل مصنوعی ممکن است بعد از مدتی در داخل استخوان شل شوند.ممکن است دچار خوردگی شوند و یا ممکن است استخوان بدن در اطراف آنها خورده شود. اینکه این اتفاق چه مدت بعد از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن میفتد در همه بیماران یکسان نیست.
در غالب افراد عمل شده، مفصل مصنوعی لگن تا آخر عمر وی کار کرده و عمل جراحی تعویض مفصل لگن فقط یک بار در تمام طول عمر وی انجام میشود.
البته در بعضی بیماران ممکن است به عللی نیاز باشد تا مفصل مصنوعی یک بار دیگر و یا حتی بیش از یک بار تعویض گردد.
مفاصل مصنوعی لگن در صورتیکه به درستی کارگذاشته شوند معمولا بیش از ۲۵-۲۰ سال عمر میکنند ولی این مدت میتواند بیشتر و یا گاهی کمتر از این هم بشود.
.png "عمل جراحی تعویض مفصل لگن و ران چیست و چگونه انجام میشود")
تعویض مفصل لگن چه فایده ای دارد
بیمارانی که تصمیم به عمل جراحی تعویض مفصل لگن میگیرند عمدتا کسانی هستند که به علت خراب شدن مفصل ران در این ناحیه درد دارند. این درد مانع از انجام کارهای روزانه شده و لذت یک زندگی خوب و سالم را از بیمار میگیرد.قبل از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن بسیاری از بیماران از خود میپرسند این نوع جراحی چه کمکی میتواند به من بکند و بعد ار جراحی چه تغییری در زندگی من رخ میدهد.
محدودیت حرکتی در مفصل
خراب شدن مفصل ران در ناحیه لگن موجب محدود شدن حرکات این مفصل میشود. سر استخوان ران دیگر نمیتواند به راحتی در داخل حفره استابولوم حرکت کند.البته مقداری از این محدودیت حرکت مربوط به سفت و غیر قابل انعطاف شدن رباط ها و تاندون های اطراف مفصل ران است.
بعد از جراحی تعویض مفصل لگن چون سر استخوان ران و کاسه استابولوم هر دو عوض شده اند حرکت مفصل به راحتی انجام میشود.
البته گاهی اوقات ممکن است به علت تغییرات شدیدی که در استخوان های لگن و در بیومکانیک مفصل ران ایجاد شده است و به علت کوتاه شدن شدید رباط ها و تاندون های اطراف مفصل، این محدودیت حرکت بعد از جراحی بطور کامل رفع نشود ولی میتوان گفت که تا حد زیادی بهبود میابد.
کوتاه بودن اندام
به علت تخریب سر استخوان ران و کاهش ارتفاع سر استخوان ران اندام تحتانی این بیماران کوتاه است. در مواردی این کوتاهی به علت جابجا شدن سر استخوان ران به سمت بالا است.این کوتاهی میتواند موجب لنگش بیمار شود. با تعویض مفصل لگن این کوتاهی بطور کامل و یا تا حد زیادی از بین میرود.
در صورتیکه کوتاهی در حد ۴-۳ سانتیمتر باشد تقریبا بطور کامل درمان میشود ولی در مواردی که میزان کوتاهی بیش از آن باشد ممکن است تصحیح کامل آن موجب بروز عوارضی مانند آسیب و فلج عصب سیاتیک شود.
در این موارد پزشک معالج با احتیاط عمل کرده و کوتاهی اندام را در حد قابل قبولی جبران میکند.
لنگش
در تخریب مفصل ران بیمار در حین راه رفتن دچار لنگیدن میشود. این لنگش به علت درد، محدودیت حرکتی و کوتاهی اندام و ضعف عضلات لگن ایجاد میشود.در مورد سه علت اول بحث شد. در تخریب مفصل ران، بیمار به علت درد، سال ها نتوانسته است خوب راه برود که نتیجه آن ضعیف شدن عضلات لگن است.
ضعف عضلات لگن موجب میشود بیمار نتواند خوب راه برود و به بیان دیگر در حین راه رفتن دچار لنگش میشود.
تعویض مفصل لگن به خودی خود نمیتواند عضلات لگن را قوی کند ولی با از بین رفتن درد، بیمار میتواند بعد از انجام جراحی، نرمش های خاصی را تحت نظر پزشک معالج انجام داده و به وسیله آنها عضلات ضعیف شده را قوی کند. قوی شدن این عضلات میتواند لنگش بیمار را بهبود داده یا کاملا از بین ببرد.
قبل از عمل تعویض کامل مفصل ران
پیش از عمل جراحی مفصل ران، بیمار با جراح ارتوپد ملاقات کرده و درباره عمل صحبت میکند. جراح عمل را برای فرد توضیح داده و برای اطمینان از سلامت کامل فرد آزمایشات و تست‌های مختلفی از او گرفته میشود. همچنین گزینه‌های مختلف پروتز برای فرد معرفی شده و در انتخاب بهترین گزینه به وی کمک میشود.سایر پیشنهادات پیش از این جراحی به شرح زیر است:
* اگر به دارویی حساسیت دارید به پزشک گزارش دهید.
* آزمایشات لازم را انجام دهید.
* حداقل 10 روز پیش از عمل بدون هماهنگی با پزشک هیچ دارویی از جمله آسپرین، داروهای مکمل گیاهی یا داروهای ضد التهاب مصرف نکنید.
* دو هفته پیش از جراحی سیگار نکشیدن و الکل مصرف نکنید
* در صورت لزوم پیش از جراحی وزن خود را کنترل کنید
* از 8 ساعت پیش از عمل چیزی نخورید.
* مطمئن شوید از شرایط و ریسک عمل کاملا آگاه هستید و اگر هر چیزی برایتان واضح نبود از پزشک خود سئوالات لازم را بپرسید.
شیوه عمل تعویض کامل مفصل ران
با توجه به شرایط بیمار، عمل جراحی تعویض مفصل ران یا با بیهوشی عمومی انجام میگیرد یا بیهوشی نخاعی (یا منطقه‌ای).جراح بروی ران برش ایجاد کرده و پس از کنار زدن ماهیچه‌های متصل به استخوان ران به مفصل ران می‌رسد. سپس مفصل و استخوان آسیب دیده از لگن جدا شده و قطعه فلزی نیم کره‌ای شکل در جای خالی قرار میگیرد که برای استحکام آن از سیمان یا پیچ مخصوص استخوان استفاده میشود. سپس یک لایه محافظ پلاستیکی داخل قلعه فلزی قرار میگیرد که موجب میشود سطح صافی برای حرکت آزادانه مفصل ایجاد شود.
در مرحله بعد جراح به روی ایمپلنت استخوان ران تمرکز میکند. یک قطعه میله‌ای شکل باریک داخل استخوان ران قرار میگیرد که سمت دیگر آن که توپی شکل است باید در سوکت یا قطعه فلزی قرار بگیرد. پس از انجام این کار، مفصل امتحان میشود تا جراح مطمئن شود حرکات مفصل به راحتی انجام میگیرد.
در نهایت جراح برش‌ها را بخیه زده یا با منگنه جراحی می‌بندد. برای جلوگیری از تجمع مایع زیر پوست در محل جراحی شده یک لوله قرار میگیرد که پس از چند روز برداشته خواهد شد. محل جراجی شده باندپیچی شده و بیمار پس از استراحت چند روزه از بیمارستان مرخص خواهد شد.
نوع بیهوشی
عمومی,آرامبخشیدر عمل تعویض مفصل ران، پروتز جایگزین مفصل آسیب دیده ران میشود.
ریکاوری
ناراحتی های احتمالیدرد، تورم و احساسس بی حسی در زانو پس از انجام عمل تعویض مفصل زانو طبیعی است. اما در صورتیکه علائمی نظیر درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی یا تب داشتید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
مراقبتهای لازم
عمل جراحی مفصل ران عملی دشوار و پردرد است بنابراین نباید انتظار داشته باشید بلافاصله پس از انجام این عمل شروع به راه رفتن کنید. معمولا پس از انجام عمل تا 5 روز در بیمارستان بستری خواهید بود. پس از ترخیض از بیمارستان نیز تا چند هفته (معمولا 4 الی 6 هفته) باید به کمک عصا با واکر راه بروید. سایر مراقبتهای پس از عمل جراحی مفصل ران به شرح زیر است:* جلسات فیزیوتراپی را به طور منظم بروید.
* برنامه ورزشی و تمریناتی که برای انجام دادن در خانه ارائه شده را انجام دهید
* محل جراحی را خشک و تمیز نگه دارید.
* ورزش‌های سنگینی که به پا فشار وارد می‌آورد انجام ندهید.
* در صورت داشتن درد، داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنید.
* تا دو هفته پس از جراحی سیگار نکشید.
* تا زمانی که پزشک تایید نکرده است رانندگی نکنید.
* برای حفظ تعادل و راحت تر راه رفتن از واکر یا عصا استفاده کنید.
* تا زمانیکه پزشک تایید نکرده است از پله بالا و پایین نشوید.
* از دستورات پزشک جهت مراقبت از محل جراحی پیروی کنید.
این عمل به چه کسانی توصیه نمیشود؟
* افرادی که چاق هستند یا اضافه وزن دارند.* افرادی که خیلی سیگار می‌کشند.
* بیمارانی که به دیابت یا فشار خون مبتلا هستند.
ریسکهای عمل
* عفونت* در رفتگی لگن
* شل شدن مفصل ران
* آسیب یا شکستگی پروتز
* خونریزی
* لخته شدن خون در پا یا ریه ها
* آسیب به استخوان و نیاز به جراحی مجدد
* آسیب به اعصاب پا
* شکستگی اطراف پروتز
* شکنندگی استخوان
* حساسیت به فلز
* مسمومیت ناشی از فلز
* درد مزمن
پارامترهای قیمت
- نوع بیهوشی- تکنیک جراحی
- جنس پروتز
- شرایط سلامتی بیمار، نظیر داشتن دیابت
- میزان تخصص و تجربه جراح
منبع: سایت دکتردکتر
سایت مدیریپ
سایت ایران ارتوپد
