نیت، براساس روایات ما آمده است که ثمره هر اعمالی به نیت فرد است و به همین جهت مومنان باید در نیت خود پاک و خالص باشد. نیت روزه اولین باب فقهی می باشد از این رو در راستای آشنایی با احکام نیت روزه مقالاتی را ارایه می کنیم که قبلا نیت روزه از مراجع بزرگوار مثل نیت روزه آیت الله بهجت یا نیت روزه آیت الله شبیری را بررسی کرده ایم . این بار می خواهیم احکام نیت روزه را از نظر آیت الله صافی گلپایگانی بررسی کنیم .

1.چگونگی بیان نیت روزه :

آیا لازم است نیت روزه را به زبان بیاوریم و برای اینکه مطمئن شویم کل مدت را روزه بوده ایم چه باید بکنیم؟

پاسخ: لزومی ندارد که نیت روزه را به زبان بیاوریم یا حتی از قلب خود عبوردهیم که مثلا بگوید: نیت می کنم که فردا روزه بگیرم، بلکه همین اندازه که برای رضای خداوند بزرگ و انجام دستورش از موقع اذان صبح تا اذان مغرب هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام ندهیم کفایت می کند و برای اینکه مطمئن شویم که کل این مدت را روزه بوده ایم باید زمان کمی قبل از اذان صبح تا زمان کمی بعد از اذان مغرب هم از انجام مبطلات روزه خودداری کنیم.

2.زمان نیت روزه کل ماه مبارک رمضان:

بهترین زمان برای ماه مبارک رمضان چه وقت است؟

پاسخ: شخص می تواند برای هر شب ماه مبارک به طور جداگانه نیت کند یعنی هر شب برای فردای آن روز؛ اما بهتر آن است که در شب اول ماه مبارک رمضان نیت کل ماه را کند.

3. وقت نیت ماه رمضان:

برای نیت روزه ماه رمضان چه وقت به ترین زمان نیت است؟

پاسخ: زمان نیت ماه رمضان از ابتدای شب تا موقع اذان صبح است و فرد در این میان می تواند نیت روزه خود را به جای آورد.

4. وقت نیت روزه مستحبی:

چه زمانی برای روزه مستحبی با نیت کنیم؟

پاسخ: برای نیت روزه مستحبی از ابتدای شب تا قبل از مغرب البته تا مقدار زمانی که بتوانیم نیت کنیم فرصت است و همچنین تا این زمان هیچ کاری را که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد می تواند نیت کند و نیت روزه مستحبی او درست است.

5. خوابیدن بدون نبت در روزه واجب و مستحبی:

کسی شب بدون نیت خوابیده باشد و قبل از اذان ظهر بیدار شود و نیت کند یا اینکه بعد از ظهر بیدار شود روزه او در روزه مستحبی یا واجب چگونه است؟

پاسخ: شخصی که قبل از اذان صبح و بدون اینکه نیت روزه انجام داده باشد خوابیده باشد و اگر قبل از اذان صبح بیدار شود و همان لحظه نیت کند هم برای روزه واجب و هم برای روزه مستحبی درست است و چنانچه بعد از اذان ظهر از خواب بیدار شود دیگر نمی تواند برای روزه واجب نیت کند. اما در روزه واجبی که زمان آن کم باشد مثل روزه ماه رمضان بنا بر احتیاط واجب باید رجاء نیت کند و روزه آن روز را کامل کند و قضای این روز هم بر ذمه اوست که باید بعدا به جای آورد.

6. نیت روزه دیگری در ماه رمضان:

چنانچه شخصی در ماه رمضان با وجود دانستن ماه رمضان از روی عمد نیت روزه غیر ماه کند حکم روزه او چگونه است؟

پاسخ: اگر انسان بداند که ماه رمضان است و از روی عمد نیت روزه ای غیر از روزه ماه رمضان کند، روزه او نه جزء روزه ماه رمضان به حساب می آید نه روزه ای که نیت آن را کرده است.

7. مشخص بودن نیت روزه غیر روزه ماه رمضان:

شخصی هم روزه قضا بر ذمه دارد هم روزه کفاره ، اگر بخواهد روزه بگیرد چگونه باید نیت کند؟

پاسخ:شخصی که بخواهد در غیر از ماه مبارک رمضان روزه بگیرد باید نیت آن مشخص باشد مثلا فردی که هم روزه قضا دارد وهم روزه کفاره در نیت آن باید معلوم باشد که مثلا روزه کفاره می گیرم. اما برای روزه ماه رمضان لازم نیست بگوید روزه ماه رمضان می گیرم و در روزه مستحبی که وقت آن مشخص است مثل روزه، روز عید غدیر هم گفتن نیت لازم نیست.

8. فراموشی یا ندانستن ماه رمضان:

اگر شخصی نداند با فراموش کرد که ماه رمضان شده در حالی که به نیت دیگری روزه بوده، حکم روزه او چگونه است؟

پاسخ: کسی که نمی داند یا فراموش کرده که ماه رمضان بوده، چون عمدی در کار نبوده روزه او روزه ماه رمضان محسوب می شود هرچند اگر به نیت دیگری باشد.

9.جابجایی در نیت روزهای ماه رمضان:

آیا به جابجایی روزه اول ماه رمضان نیت دومین روز را به جای آوریم حکم روزه چگونه است؟

پاسخ: کسی که در روز اول ماه رمضان قرار دارد و نیت روز دوم یا سوم را کند و بعدا بفهمد که روز اول بوده، مشکلی در روزه او ایجاد نمی شود و روزه و درست است.

10. بی هوشی به همراه نیت روزه قبل اذان صبح:

چنانچه فردی قبل اذان صبح نیت کرده و بی هوش شود حکم روزه آن روز او چگونه است؟

پاسخ: اگر فرد قبل اذان صبح نیت کند و با نیتی که انجام داده بی هوش شود، و در میانه روز به هوش بیاید، احتیاط واجب آن است که باید آن روز، روزه باشد و اگر روزه اش را تمام نکرد قضا بر ذمه اوست که باید بعدا به جای آورد.

11. مست شدن به همراه نیت روزه قبل از اذان:

اگر فردی قبل اذان صبح نیت روزه کند و مست شود حکم روزه او چیست؟

پاسخ: چنین فردی که نیت روزه قبل از اذان صبح داشته و مست شود و در میانه روز به هوش بیاید احتیاطا باید امساک کند و قضای آن نیز بر ذمه اوست.

12. خواب کل روز با نیت روزه:

حکم روزه شخصی که با نیت قبل از اذان صبح کل روز را خوابیده چگونه است؟

اگر شخصی کل روز را خوابیده باشد با فرض اینکه قبل اذان صبح نیت کرده و خوابیده و تا بعد اذان مغرب ازخواب بیدارشود، روزه او درست است.

13.متوجه شدن ماه رمضان قبل اذان ظهر :

اگر شخصی نداند که ماه رمضان شده و قبل از اذان ظهر متوجه شود وظیفه او چیست؟

پاسخ: شخصی که نمی داند یا فراموش کرده و قبل از اذان ظهر متوجه شود که ماه رمضان بوده ، و هیچ کدام از مبطلات روزه را انجام نداده وظیفه او این است که نیت روزه کند و روزه او درست است. اگر مبطل روزه را انجام داد یا بعد اذان ظهر متوجه شد روزه او درست نیست و باطل می شود اما نباید هیچ کدام از مبطلات روزه را تا اذان مغرب انجام ندهد وقضای این روز هم بر ذمه اوست که باید بعدا به جا آورد.

14. بالغ شدن کودک در ماه رمضان:

وظیفه کودکی که قبل از اذان صبح در ماه مبارک رمضان به بلوغ برسد چیست و اگر قبل اذان ظهر باشد چه طور؟

اگر کودک قبل از اذان صبح در ماه مبارک رمضان به بلوغ برسد وظیفه او این است که روزه بگیرد و بنابر احتیاط واجب اگر کودک قبل از ظهر به بلوغ برسد و چیزی نخورده باشد می تواند نیت روزه کند و روز اش را کامل کند.

15. گرفتن روزه مستحبی با وجود داشتن روزه استیجاری:

آیا شخصی که روزه میتی را بر عهده بگیرد می تواند روزه مستحبی بگیرد؟

پاسخ : کسی که روزه میتی را بر عهده گرفته می تواند روزه نیت روزه مستحبی کند و روزه مستحبی بگیرد.

16. گرفتن روزه مستحبی با وجود داشتن روزه واجب:

آیا شخصی که روزه واجب مثل روزه کفاره برذمه دارد می تواند روزه مستحبی بگیرد؟

پاسخ: کسی که روزه واجب مثل روزه قضا یا کفاره بر عهده داشته باشد اجازه ندارد روزه مستحبی بگیرد و نباید این کار را انجام دهد، و چنانچه فراموش کرد یا ندانست که روزه واجب بر ذمه دارد و نیت روزه مستحبی مرد و قبل اذان ظهر متوجه شد روزه مستحبی او خراب می شود و می تواند نیت روزه را به روزه واجب برگرداند و چنانچه بعد اذان ظهر متوجه شد روزه او درست نیست و باطل است و اگر بعد اذان مغرب به یادش آمد شخص نیست روزه او درست باشد.

17.نیت نکردن روزه واجب معین غیراز ماه رمضان تا اذان صبح:

اگر انسان روزه واجب معینی -البته روزه ماه رمضان نباشد- بر عهده داشته باشد، وعمدا تا اذان صبح نیت نکند روزه او چگونه می شود؟

پاسخ: چنانچه شخصی روزه واجبی که وقت آن مشخص باشد غیر از روزه ماه رمضان مثل روزه نذربر ذمه داشته باشد و از روی عمد تا اذان صبح نیت نکرده باشد، روزه او درست نیست و باطل می شود و اگر غفلت کند یا ندانست که آن روز زوزه بر او واجب است و قبل اذان ظهر به خاطرش آمد و همچنین هیچ مبطل روزه ای را انجام نداده باشد باید فورا نیت روزه کند و الا روزه او باطل می شود.

18.نیت نکردن روزه واجب غیر معین تا اذان ظهر:

شخصی که روزه واجب غیر معین مثل روزه کفاره بر ذمه داشته باشد و عمدا تا اذان ظهر نیت نکند روزه او چگونه می شود؟

پاسخ:این چنین شخصی که روزه واجب غیر معین -یعنی وقت انجام آن مشخص نیست – مثل روزه کفاره از روی عمد تا اذان ظهر نیت نکند مشکلی در روزه او ایجاد نمی شود چنانچه قبل از اینکه نیت کند قصد کرده بوده که روزه نگیرد یا شک داشته که روزه بگیرد یا نگیرد، و در صورتیکه مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد و قبل اذان ظهر نیت کند روزه او درست است.

19. مسلمان شدن کافر در ماه مبارک رمضان:

کافری که در ماه رمضان قبل اذان ظهر مسلمان شود وظیفه او د رروزه آن روز چیست؟

پاسخ: چنانچه کافر در ماه مبارک رمضان و قبل اذان ظهر مسلمان شود روزه آن روز بر او واجب نبوده ، حتی اگر تا آن لحظه هیچ مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد وبهتر است بعد از مسلمان شدن، درآن روز تا غروب آفتاب مثل روزه داران باشد و از چیز هایی که روزه را باطل می کند دوری کند.

20. سالم شدن مریض قبل از اذان ظهر در ماه مبارک رمضان:

آیا مریضی که در ماه بارک رمضان قبل از اذان ظهر سالم شود باید نیت روزه کند؟

پاسخ: چنانچه فرد بیمار در ماه رمضان قبل اذان ظهر سالم شود، روزه آن روز بر او واجب نیست حتی اگر از اذان صبح تا آن زمان هیچ مبطلی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد.

21. روزه در روز یوم الشک :

وظیفه انسان روزه آخر ماه شعبان چیست؟

پاسخ: روزی که انسان مردد است که روز آخر ماه شعبان است یا اول ماه مبارک رمضان، روزه در این روز واجب نیست؛ و اگر کسی بخواهد روزه بگیرد نباید نیت روزه ماه رمضان کند و احتیاطا نیت روزه دیگری مثل روزه قضا کند و اگر بعدا مشخص شد که ماه رمضان بوده روزه او هم جزء روزه ماه رمضان به حساب می آید.

22. مشخص شدن اول ماه رمضان در میانه رمضان:

اگر در میانه روز در روز یوم الشک متوجه شویم که ماه رومضان بوده وظیفه ما چیست؟

پاسخ: در روز آخر ماه شعبان که انسان شک دارد که ماه رمضان شده یا نه، باید نیت غیر ماه رمضان مثل روزه قضا یا روزه مستحبی بنماید و چنانچه در میانه روز بفهمد که ماه رمضان بوده، وظیفه اش این است که نیت روزه ماه رمضان کند.

23. مردد شدن درباطل کردن روزه واجب معین:

کسی که روزه واجب معینی بر عهده دارد مردد شود که روزه خود را افطار کند یا نه روزه او چگونه است؟

پاسخ: شخصی که در روزه واجبی که وقت آن معین باشد مانند روزه ماه رمضان تردید کند که روزه اش را باطل کند یا نکند یا اینکه تصمیم بگیرد که روزه را باطل کند روزه او نادرست است و باطل می شود حتی اگر از تصمیم خود توبه کند و مبطل روزه را هم انجام ندهد.

24.مردد شدن در روزه مستحی یا واجب غیر معین:

کسی که نیت روزه واجبی که وقت آن معین نیست یا روزه مستحبی بنماید چنانچه تصمیم بگیرد که روزه را افطار کند روزه او چگونه می شود؟

پاسخ: در روزه ای که نیت روزه مستحبی یا روزه واجب معین است اگر تصمیم بگیردکه کاری انجام دهد که روزه را باطل کند یا تردید کند که ادامه روزه را به جای آورد یا نه، اگر روزه روزه اش را باطل نکرد در روزه ای که واجب است قبل از اذان ظهر و در روزه مستحبی تا قبل مغرب باید دوباره نیت روزه بنماید.

منابع:

خبرگزاری تسنیم
سایت شهید آوینی