اثرات روزه داری بر سیستم بیماران قلبی عروقی

تاثیر روزه گرفتن بر قلب

روزه گرفتن به طور بالقوه می‌تواند در بهبود عوامل خطر برای سلامتی قلب، مفید باشد. نام بردن تاثیرات مستقیم روزه بر سلامت قلب دشوار است. در افراد سالم روزه به طور مستقیم بر قلب تاثیر نمی‌گذارد. بلکه از طریق کنترل فاکتورهای خطر قلبی، باعث کاهش احتمال ابتلا به بیماری قلبی می‌شود.

روزه گرفتن به طور منظم باعث کاهش کلسترول، فشار خون و قند خون می‌شود. همچنین روزه باعث کاهش میزان چربی در بدن می‌شود. با کاهش قند خون، خطر ابتلا به دیابت و اضافه وزن که جز عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی است کاهش می‌یابد.

همه بیماران قلبی مجاز به روزه گرفتن نیستند. در مورد تمام بیماران قلبی برای روزه‌داری نمی‌توان نسخه واحد و دستور عمل یکسانی تجویز کرد. چنین پروتکلی نیز وجود ندارد. هر بیمار قلبی بسته به نوع و شدت بیماری، علائم قلبی، داروهای مصرفی و دوز آن‌ها باید با پزشک معالج خود مشورت کند.

فقط بیماران قلبی مجاز به روزه گرفتن هستند که بیماری آنها خفیف و کنترل شده با درمان دارویی و بدون علامت باشد. قبل روزه‌داری حتما دوز داروهای مصرفی باید با مشورت پزشک به صورت دقیق تنظیم شود.

از تاثیرات روزه بر قلب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* کاهش چاقی
* کاهش قند خون‌
* کاهش فشار خون
* کاهش کلسترول خون
* کاهش استعمال دخانیات

کدام بیماران قلبی مجاز به روزه گرفتن هستند؟

نمی‌توان گفت روزه اثر منفی بر افرادی که بیماری قلبی پایدار و ثابت دارند و دچار نوسان نمی‌شوند (مثلا دچار افزایش و کاهش فشار خون، درد قفسه سینه و …نمی‌شوند) دارد.

در واقع روزه می‌تواند به دلیل مصرف کمتر غذا و ترک سیگار کشیدن سودمند باشد. به طور کلی روزه خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد و همچنین تاثیر مثبتی بر افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی دارد.

بیمارانی که بیماری متوسط قلبی بدون علامت و کنترل‌شده‌ای دارند و اصرار به روزه‌داری دارند؛ می‌توانند با نظر پزشک متخصص قلب معالج خود و با تنظیم داروهای قلبی به صورت آزمایشی چند روز روزه‌داری را امتحان کنند. در صورت تشدید علائم بیماری، حتما از ادامه روزه‌داری اجتناب کنند.

بیماران مبتلا به فشار خون بالا می‌توانند با مشورت پزشک معالج و رعایت دوز داروهای مصرفی روزه بگیرند.

کدام بیماران قلبی مجاز به روزه گرفتن نیستند؟

بیماران قلبی که مستعد تغییرات سریع در حجم خون یا کم آبی یا عدم تعادل آب و الکترولیت هستد. مثل نارسایی شدید قلبی، بیماری قلبی همراه با نارسایی کلیه یا بیماران قلبی تحت درمان با دیورتیک (مدر) باید از روزه‌داری اجتناب کنند.

بیمارانی که میزان داروهای مصرفی آن‌ها بیش از چند بار در طول شبانه‌روز است یا اینکه داروهای متعدد قلبی مصرف می‌کنند؛ نباید روزه بگیرند.

افراد مبتلا به مشکلات قلب باید هنگام روزه‌داری در طول ماه رمضان اقدامات احتیاطی بیشتری داشته باشند. بیماران قلبی به منظور جلوگیری از عوارض، مخصوصا در تعیین دوز داروها و زمان مناسب برای مصرف آن‌ها به پزشک معالج مراجعه کنند.

بیماران باید با متخصصان قلب و عروق خود در مورد نحوه مصرف دارو در ماه رمضان مشورت کنند. بیماران ممکن است مجاز به جایگزینی داروهای معمول با داروهای طولانی‌مدت باشند تا بتوانند روزانه چندین ساعت روزه‌داری را جبران کنند.

روزه گرفتن در کدام بیمارهای قلبی ممنوع است؟

روزه داری در بیماری های تنگی شریان های کرونر قلب:
اگر تنگی شریان قلب به تازگی بروز کرده مثل سکته قلبی حاد، حداقل تا ۶ هفته روزه داری مجاز نمی باشد و بعد آن منوط به شرایط بیمار و بیماری است. یا اگر شما به تازگی دچار درد قفسه سینه ویا تنگی نفس فعالیتی بوده‌ و با روش های تشخیصی مثل تست ورزش یا آنژیوگرافی متوجه شده اند که دچار بیماری های تنگی شریان قلب (ایسکمی قلب) هستید، تا زمان تثبیت وضعیت حاد بیماری ، بهتر است روزه نگیرید.

در انسداد های مزمن ، بسته به شدت انسداد و سن بیمار و نیاز به دارو ، موضوع متفاوت بوده و لازم است نظر پزشک معالج پرسیده شود.   اگر برای کنترل بیماری پزشک توصیه به استفاده منظم دارو در فواصل کوتاه مثلا هر ۶ ساعت می نماید، روزه داری مجاز نمی باشد.   ولی بیماران با انسداد های کم شریان کرونری قلب که تحت درمان با روزانه چند قرص طولانی اثر هستند و استطاعت بدنی نیز دارند می توانند با کسب اجازه از پزشک خود ، روزه داری داشته باشند. به هر حال در بیماران کرنری توصیه می شود از خوردن غذاهای پرحجم در یک وعده بویژه افطار بپرهیزند زیرا بار اضافی به قلب احتمال تکرار علائم یا بروز حمله قلبی را در این گونه بیماران افزایش می دهد. در این بیماران بهتر است بعد افطار مختصر و با کمی فاصله زمانی سپس شام میل شود.

بیماران قلبی که در سالهای گذشته به دلیل تنگی رگ‌های قلبی تحت عمل آنژیوپلاستی و تعبیه استنت Stent  قرار گرفتند و یا عمل جراحی باز قلبی ( بای پس قلب) موفق داشته ودر حال حاضر هیچ گونه عارضه قلبی از جمله تکرار درد یا علائم نارسایی قلب در آنها مشاهده نمی شود و تحت کنترل هستند نیز در صورت داشتن استطاعت بدنی ، با کسب اجازه از پزشک خود می توانند روزه بگیرند ولی توصیه‌های مصرف دارو یا رژیم خاص خود را در طول ماه مبارک رمضان جدی پیگیری نمایند. اما بیماران مبتلا به علائم نارسایی قلب یا تداوم درد سینه فعالیتی وابسته به دارو یا حتی بیماران بدون استطاعت بدنی که با روزه داری دچار علائم می شوند، منع روزه گرفتن دارند.

روزه داری در نارسایی قلبی :
توجه داشته باشید مصرف متعادل آب و داشتن رژیم غذایی مناسب در طول روز و استفاده منظم و به موقع از داروهای تجویز شده برای کمک به عملکرد بهتر قلبی در این بیماران الزامی است و معمولا برای مبتلایان به نارسایی قلب علامتدار که تحت درمان دارویی می باشند، روزه‌داری ممنوع است.

روزه داری در فشارخون بالا:
   د رموارد پیش پرفشاری خون که بیماران تحت درمان با عوامل غیرداروئی ازجمله کنترل وزن ، ورزش ، عدم استفاده از الکل و سیگار، کاهش مصرف نمک ، گوشت و محصولات حیوانی در رژیم غذائی و کاهش استرس های زندگی هستند ، کاملا مشخص است که روزه ماه رمضان اثر مثبت بر روی تمام عوامل فوق دارد . چون در بیشتر ساعات افراد روزه هستند در نتیجه در ماه رمضان وزن کاهش می یابد . مصرف الکل برای مسلمانان ممنوع است و ماه رمضان مجدداً این نکته را ثابت می کند که پرهیز از این مورد کیفیت زندگی را بهتر می کند . همچنین کاهش آشکار در مصرف سیگار و مصرف غذا وجود دارد . همچنین مومنین در ماه رمضان شادتر بوده کمتر عصبانی شده و استرس کمتری دارند .پس روزه ماه رمضان برای کنترل فشارخون خفیف که معمولاً از داروها برای کنترل آن استفاده نمی شود مفید است .

همچنین در موارد خفیف بیماری فشار خون بالا مثل مواردی که تحت درمان با یک دارو هستند و فشار خون در سطح مناسبی تحت کنترل است ( در صورت لزوم با اجازه پزشک معالج) روزه داری بلا مانع است.پس در فشار خون های خفیف و تحت درمان با داروهای طولانی اثر، روزه داری منعی ندارد .

اما گروهی از بیماران که فشارخون‌های کنترل نشده دارند نیز نباید روزه بگیرند. هرگونه تغییری در حجم خون و شرایط فیزیکی بدن موجب عدم تعادل آب و الکترولیت‌ها در خون و برهم خوردن فشارخون می‌شود و این بیماران منع روزه‌داری دارند. پس در موارد شدید فشار خون که با چند دارو کنترل می شوند و فواصل دارو ها مکرر بوده و استرس های جسمی مانند گرسنگی و تشنگی طولانی مدت موجب تغییر و افزایش فشار خون می شود با نظر پزشک معالج روزه داری مناسب نخواهد بود

روزه داری در بیماران آرتیمی (نامنظمی) قلب :
بسیاری از آریتمی ها و تپش قلب ها ( مثل PVC, PAC, PSVTو موارد مشابه…) مورد مهمی نبوده و می توانند روزه داری داشته باشند ولی برخی آریتمی ها بویژه در زمینه بیماری قلبی مهم مثل بیماران مبتلا به AF( نامنظم شدن شدید ضربان قلب) به دلیل تنگی در دیچه میترال، در معرض احتمال لخته شدن خون و در نتیجه سکته مغزی، یا آمبولی سایر مناطق بدن بوده و این بیماران حتماً باید تحت درمان دارویی منظم و رژیم غذایی کنترل شده زیر نظر پزشک بوده و داروهای خود ( از جمه وارفارین و کنترل کننده های ضربان قلب ) را به طور مرتب مصرف کرده ، کارهای سنگین انجام ندهند و روزه نگیرند .

روزه داری در بیماران دریچه ای:
کسانی که بیماری قلبی آنها پرولاپس میترال قلب بدون نارسایی تشخیص داده شده ، می توانند روزه بگیرند و حتی در صورت وجود علائم مثل طپش قلب و یا درد سینه ، روزه داری مشکلی بوجود نمی آورد.

ولی بیماران با نارسایی یا تنگی دریچه ای مهم باید با پزشک خود در مورد روزه داری مشورت کنند . در صورت وجود علائم نارسایی قلب بعلت تنگی یا نارسایی دریچه قلب، روزه داری مجاز نمی باشد.

روزه داری در بیماران قلبی مادرزادی:
بیماران قلبی مادرزادی که به نحوی دچار عارضهمهم و شدید در دریچه های قلبی یا افزایش فشار پولمونرهستند نیز نمی توانند روزه بگیرند از جمله بیمارانی که به دلیل وجود سوراخ در بین دو بطن ( VSD‌) و یا دهلیز قلب (ASD‌) دچار علائم نارسایی قلب یا افزایش فشار شریان ریوی هستند یا بیماران با تنگی و یا نارسایی علامتدار دریچه های قلب مخصوصا سمت چپ ( دریچه آئورت و میترال ) نمی توتنند روزه داری داشته باشند.

روزه به کدام بیماران قلبی آسیب می‌زند؟

بیماران مبتلا به نارسایی قلبی که خستگی یا کمبود انرژی و تنگی نفس را تجربه می‌کنند، به دلیل نیاز به مصرف دوزهای مکرر داروهای دیورتیک نمی‌توانند روزه بگیرند. بیماران مبتلا به نارسایی مزمن قلبی، کسانی که عملکرد ضعیف قلب دارند؛ به ویژه افرادی که دچار تنش در اعمال فشار هستند، باید از روزه‌داری بر اساس شرایط پزشکی اجتناب کنند.

بیماران مبتلا به حمله قلبی نباید طی شش هفته پس از حمله قلبی روزه بگیرند.

بیمارانی که جراحی قلب باز داشته‌اند در عرض شش هفته پس از جراحی نباید روزه بگیرند.

بیمارانی که در آن‌ها دریچه آئورت قلب تنگ شده (تنگی) یا ملتهب است

بیماران قلبی که مشکلات انعقاد خون دارند.

توصیه‌های لازم برای بیماران قلبی در هنگام روزه‌داری

* بیماران قلبی در ماه مبارک رمضان حتما به رژیم غدایی خود توجه ویژه داشته باشند؛
* از غذاهای چرب و شور و پرخوری اجتناب کنند؛
* از مقدار زیاد نوشیدنی (که می‌تواند منجر به تنگی نفس) شود، دوری کنند.
* حفظ تمرینات ورزشی، حتی با یک پیاده‌روی کوتاه
* همچنین توصیه می‌شود که مردم به جای دو وعده غذایی بزرگ در ماه رمضان؛ چهار وعده غذایی کوچک را مصرف کنند.

سخن آخر

با توجه به مطالب گفته شده، بیماران قلبی مجاز به روزه گرفتن نیستند مگر کسانی که با متخصص قلب خود مشورت کرده‌اند و روزه گرفتن آن‌ها مورد تایید پزشک قرار گرفته و دوز داروها تنظیم شده است.

بیماران مبتلا به پرفشاری خون که اغلب داروهای متعدد مصرف می‌کنند قبل از شروع ماه مقدس اطمینان حاصل کنند که فشار خونشان به اندازه کافی کنترل شده است. بیماران مبتلا به فشار خون بالای کنترل‌ نشده، نباید روزه بگیرند.

روزه‌ گرفتن و رعایت یک برنامه غذایی صحیح با کم‌کردن عوامل خطر مانند کاهش وزن، کاهش سطح چربی‌های خون و نکشیدن سیگار موجب پیشگیری از بیماری‌های قلبی در افراد سالم می‌شود.

اثرات مثبت روزه ماه رمضان بر روی سیستم قلبی عروقی افراد سالم به طور مستقیم و نیز با تاثیر بر سایر عوامل خطر بیماری‌های قلبی عروقی، نشان داده شده است. در حقیقت روزه برای قلب مفید است. روزه گرفتن اثرات کاهنده روی چند عامل خطر مهم بیماری عروق کرونر قلب دارد.

دکتر تابان با بیان اینکه به بیماران کرنری توصیه می شود از خوردن غذاهای پرحجم در یک وعده بویژه افطار بپرهیزند، ادامه داد: بار اضافی به قلب احتمال تکرار علائم یا بروز حمله قلبی را در این گونه بیماران افزایش می دهد و بهتر است بعد از افطار مختصر با فاصله زمانی شام بخورند.

وی اضافه کرد: بیماران قلبی که در سال های گذشته به دلیل تنگی رگ‌های قلبی تحت عمل آنژیوپلاستی و تعبیه استنت (Stent) قرار گرفتند و یا عمل جراحی باز قلبی ( بای پس قلب) موفق داشته و در حال حاضر هیچ گونه عارضه قلبی از جمله تکرار درد یا علائم نارسایی قلب در آنها مشاهده نشده و تحت کنترل هستند نیز در صورت داشتن استطاعت بدنی با تایید پزشک خود می توانند روزه بگیرند.

وی تاکید کرد: این بیماران بایستی توصیه‌های مصرف دارو یا رژیم خاص خود را در طول ماه مبارک رمضان جدی بگیرند.

این فوق تخصص قلب و عروق گفت: بیمارانی که نارسایی قلبی دارند باید در طول روز مصرف متعادل آب و رژیم غذایی مناسب داشته باشند و استفاده منظم و به موقع از داروهای تجویز شده برای کمک به عملکرد بهتر قلبی در این بیماران الزامی است و معمولا برای مبتلایان به نارسایی قلب علامت دار که تحت درمان دارویی می باشند، روزه‌ داری ممنوع است.

وی در خصوص بیماران مبتلا به فشارخون بالا اظهار کرد: برای بیمارانی که تحت درمان با عوامل غیرداروئی ازجمله کنترل وزن، ورزش، عدم استفاده از الکل و سیگار، کاهش مصرف نمک، گوشت و محصولات حیوانی در رژیم غذائی و کاهش استرس های زندگی هستند، روزه داری اثر مثبت بر روی تمام عوامل فوق دارد.
وی ادامه داد: در موارد خفیف بیماری فشار خون بالا که تحت درمان با یک دارو هستند و فشار خون در سطح مناسبی تحت کنترل است با تایید و مشورت پزشک معالج روزه داری بلامانع است.

دکتر تابان با تاکید بر اینکه بیمارانی که فشارخون‌های کنترل نشده دارند نباید روزه بگیرند، افزود: در موارد شدید فشار خون که با چند دارو کنترل می شوند و فواصل دارو ها مکرر بوده و استرس های جسمی مانند گرسنگی و تشنگی طولانی مدت موجب تغییر و افزایش فشار خون می شود با نظر پزشک معالج روزه داری مناسب نخواهد بود.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت علوم پزشکی کاشان
سایت خبر گزاری صداوسیما