اندازه گیری تب کودک

تب را در كودكان كم سن و سال، نبايد ناچيز شمرد. زمانى كه كودك شما احساس گرما مى‌كند و يا به نظر مى‌رسد دماى بدنش پايين آمده است، بايد دماى بدن وى را اندازه بگيريد. اين كار، ساده است اما اگر براى اولين بار آن را انجام مى‌دهيد، ممكن است سوالاتى در ذهن داشته باشيد.
از چه نوع دماسنجى بايد استفاده كنيم؟ آيا بايد دماى بدن يك كودك زير دو سال را با همان روشى اندازه گرفت كه دماى بدن كودك پنج ساله را اندازه مى‌گيريم؟ در دوران کودکي‌خودتان والدين شما احتمالا دماى بدن شما را با يك دماسنج شيشه‌اى- يك لوله باريك داراى يك نوك ظريف گرد حاوى جيوه- اندازه مى‌گرفته‌اند. امروزه بسيارى از انواع دماسنج وجود دارند كه مى‌توانيد از ميان آنها انتخاب كنيد. كاربرد دماسنج هاى جديدتر، آسان‌تر بوده و خواندن آنها نيز از دماسنج‌هاى شيشه‌اى راحت‌تر است و چيزى كه براى كودك شما بهتر است اين است كه نتيجه را به سرعت به شما نشان مى‌دهد.

تعريف تب

تب واکنش بدن به عفونت است. درجه حرارت بدن در حالت طبيعي ممکن است اندکي بالاتر يا پايين تر از درجه ميانگين 37 درجه باشد اما اگر درجه حرارت مقعدي يالاتر از 38 باشد، هميشه آن را تب محسوب مي کنيم. درجه حرارت مقعدي به‌طور معمول نيم درجه سانتي‌گراد بالاتر از درجه حرارت دهاني است.
براي نوزادان و کودکان کم سن حتي اندکي بالا رفتن درجه حرارت ممکن است بيانگر عفونتي جدي باشد. در کودک تازه به دنيا آمده درجه حرارت پايين‌تر از حد طبيعي نيز ممکن است علامتي از بيماري جدي باشد. تب‌هاي پايين‌تر از 9/38 درجه نيازي به درمان با تب‌بر ندارند، مگر اينکه پزشک توصيه کند. اما در تب‌هاي بالاتر از 9/38 درجه پزشک ممکن است داروهايي مانند استامينوفن يا ايبوپروفن را براي کاهش درجه حرارت بدن تجويز کند. گرچه در بزرگسالان براي قطع تب آسپيرين هم تجويز مي‌شود اما هيچ‌گاه به کودکان تب‌دار نبايد آسپيرين داد، چرا که ممکن است يک عارضه نادر و بالقوه مرگبار به نام «نشانگان راي» را باعث شود. همچنين به کودکان کمتر از شش ماه نبايد ايبوپروفن داد.

چگونه درجه حرارت بدن را اندازه بگيريم؟

انواع گوناگوني از دماسنج وجود دارد. امروزه اغلب آنها دما را به صورت ديجيتال نمايش مي‌دهند. دماسنج‌هاي ديجيتالي که دماي بدن را به سرعت از راه مجراي گوش اندازه مي‌گيرند، به خصوص براي کودکان کم‌سن يا افراد سالمند مناسب هستند.
دماسنج‌هاي گوناگون ديگري هم موجودند که دماي بدن را از راه دهان، مقعد يا زير بغل اندازه مي‌گيرند. اگر از يک دماسنج ديجيتال استفاده مي‌کنيد، بروشور آن را به دقت بخوانيد تا بدانيد که بوق‌زدن آن چه معنايي دارد و چه وقت بايد عدد دماسنج را خواند. در شرايط طبيعي درجه حرارت بدن در ساعت 4 بعدازظهر در بالاترين حد خود و در ساعت 4 صبح در پايين‌تر حد خود است. دماسنج‌هاي جيوه‌اي به علت خطرات ناشي از شکستن دماسنج و واردشدن جيوه به بدن براي استفاده پزشکي توصيه نمي‌شوند.

اندازه‌گيري درجه حرارت از راه دهان

براي اندازه‌گيري درجه حرارت بدن از راه دهان اين گونه عمل کنيد:
• سر دماسنج را زير زبان بگذاريد.
• دهان را براي مدت توصيه ‌شده (به‌طور معمول سه دقيقه) ببنديد.
• اگر از دماسنج غيرديجيتال استفاده مي‌کنيد، آن را به آرامي از دهان خارج کنيد و بچرخانيد تا با دقت عدد آن را بخوانيد.

اندازه گيري درجه حرارت از زير بغل

اندازه‌گيري درجه حرارت بدن از زير بغل خيلي دقيق نيست، بنابراين مي‌توانيد از يک دماسنج دهاني براي اين کار استفاده کنيد:
• دماسنج را در حالي که دست‌تان پايين قرار دارد؛ زير بغل قرار دهيد.
• بازوها‌يتان را نزديک سينه قرار دهيد.
• به‌طور معمول پنج دقيقه در انتظار بمانيد. بعد دماسنج را درآوريد و عدد آن را بخوانيد.
درجه حرارت زيربغلي به طور معمول نيم درجه پايين‌تر از درجه حرارت دهاني است.

اندازه ‌گيري دماي بدن در نوزادان از راه مقعد

براي اندازه‌گيري درجه حرارت مقعدي در کودک به اين شيوه عمل کنيد:
• با وازلين يا ماده نرم‌کننده ديگر سر دماسنج را چرب کنيد.
• کودک را روي شکم بخوابانيد.
• با دقت سر دماسنج را به اندازه يک تا دو سانتي‌متر درون مقعد فرو بريد.
• دماسنج را براي سه دقيقه در مقعد نگهداريد. براي جلوگيري از جراحت، در طول اين مدت دماسنج را در دست نگهداريد.
• دماسنج را خارج کنيد و بر حسب دستورات سازنده عدد آن را بخوانيد.
درجه حرارت مقعدي به طور معمول نيم‌درجه بالاتر از درجه حرارت دهاني است. اندازه‌گيري درجه حرارت مقعدي همچنين ممکن است در افراد سالمند و ناتوان که نمي‌توانند دماسنج را در دهان نگه دارند، به کار رود.

مواردي از تب که بايد کمک پزشکي خواست

اگر نوزاد کمتر از سه ماه دارد و درجه حرارت مقعدي او بالاتر از 38 درجه است. در اين نوزادان کم‌سن حتي اگر کودکتان علايم ديگري ندارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنيد.
اگر کودک بيشتر از سه ماه دارد و درجه حرارت بدن او 9/38 درجه يا بالاتر است.
اگر نوزاد درجه حرارت پايين‌تر از حد طبيعي دارد، درجه حرارت مقعدي کمتر از 1/38 درجه سانتي‌گراد است.
اگر کودک کمتر از دو سال دارد و تب او بيش از يک روز طول بکشد، يا کودک دوساله يا بيشتر است و تب او براي بيش از سه روز طول بکشد.
اگر کودکتان پس از باقي ماندن در ماشين داغ دچار تب شد، سريع به دکتر مراجعه کنيد.
اگر درجه حرارت بدن يک فرد بزرگسال بالاتر از 4/39 درجه سانتي‌گراد باشد و يا تب او بيش از سه روز طول بکشد.
اگر هر يک از اين علايم همراه تب بود، فوري به دکتر مراجعه کنيد:
• سردرد شديد
• تورم شديد گلو
• دانه‌هاي پوستي غيرمعمول
• حساسيت غيرمعمول چشم‌ها به نور درخشان
• سفتي و درد گردن هنگام خم کردن سر به جلو.
• اغتشاش ذهني
• استفراغ مداوم
• اشکال در تنفس يا درد قفسه سينه
• بي‌قراري و تحريک‌پذيري مفرط
• درد شکمي يا درد در هنگام ادرار
• هر علامت غيرقابل توضيح ديگر

انواع دماسنج‌هاي پزشکي بر حسب محل استفاده

دماسنج‌هاي دهاني

دماسنج‌هاي دهاني براي بيماراني قابل استفاده هستند که توانايي نگهداري درست و ايمن آن را در دهان داشته باشند و به اين ترتيب در افرادي مانند کودکان کم‌سن و آنهايي که دچار سرفه و استفراغ شديد هستند، کاربرد ندارند. اين مساله به خصوص در مورد دماسنج‌هاي جيوه‌اي که بايد چند دقيقه‌اي درون دهان باقي بمانند، مطرح است و براي دماسنج‌هاي ديجيتال که به سرعت دما را ثبت مي‌کنند کمتر مشکل‌آفرين است. همچنين اگر بيمار يک مايع داغ يا سرد نوشيده باشد، بايد مدتي صبر کرد يا از روش ديگري براي اندازه‌گيري دماي بدن استفاده کرد.

دماسنج مقعدي

براي استفاده از دماسنج‌هاي مقعدي بايد به سر آنها يک ماده نرم‌کننده ماليد. در گذشته براي اين مقصود از وازلين استفاده مي‌شد اما امروزه استفاده از ژل‌هاي نرم‌کننده داراي پايه آبي که انواع مختلف آن در بازار موجود است، توصيه ‌مي‌شود. گرچه اندازه‌گيري درجه حرارت از راه مقعد، دقيق‌ترين روش اندازه‌گيري درجه حرارت بدن است اما اين شيوه در برخي فرهنگ‌ها و به خصوص در مواردي به غير از نوزادان ممکن است براي افراد قابل‌قبول نباشد. استفاده از دماسنج‌هاي مقعدي روش معمول براي اندازه گيري دماي بدن نوزادان است.

دماسنج‌هاي گوشي

دماسنج‌هاي گوشي که در داخل مجراي گوش قرار داده مي‌شوند با استفاده از اندازه‌گيري پرتوهاي مادون‌قرمز منتشرشده از بدن دما را اندازه مي‌گيرند.

دماسنج‌هاي نواري

اين دماسنج‌ها روي پيشاني فرد بالاي ابرو قرار داده مي‌شوند و بر حسب تغيير رنگي که در آنها به وجود مي‌آيد و مقايسه آن با طيف رنگي که در بروشور وجود دارد، مي‌توان درجه حرارت را خواند. اين روش خيلي دقيق نيست.

درباره دماسنج‌هاي سنتي

دماسنج‌هاي پزشکي سنتي، دماسنج‌هاي شيشه‌اي حاوي جيوه هستند که درجه حرارت بدن را از راه مقعد، دهان و زير بغل با آنها مي‌توان اندازه گرفت. دماسنج‌هاي جيوه‌اي پزشکي به همان شيوه‌اي کار مي‌کنند که دماسنج‌هاي هواشناسي ماکزيمم کار مي‌کنند.
اين دماسنج‌‌ها شامل حبابي حاوي جيوه هستند که به يک لوله باريک متصل است. هنگامي که درجه حرارت بالا مي‌رود، جيوه منبسط مي‌شود و از لوله بالا مي‌رود. گردن لوله متصل به حباب داراي يک تنگي است که مانع بازگشت سريع جيوه به درون حباب مي‌شود تا فرصت کافي براي خواندن عدد به استفاده کننده داده شود. براي همين هنگام استفاده مجدد از دماسنج بايد آن را محکم تکان داد تا جيوه به درون حباب بازگردد. از دهه 1990 به بعد دماسنج‌هاي جيوه‌اي به خاطر خطرات ناشي از احتمال ورود جيوه به بدن به تدريج کنار گذاشته شدند و دماسنج‌هاي الکترونيک جاي آنها را گرفتند. اين دماسنج‌ها سرعت انواع جديد‌تر را ندارند و گرچه دقيق هستند، خواندن آنها مي‌تواند دشوار باشد. مهم‌تر اينكه در صورت شكستن شيشه آنها، جيوه آزاد مى‌شود كه محيط را آلوده کرده و ورود مقادير زياد آن به بدن موجب صدمات مغزى مي‌شود.
آكادمي‌طب اطفال آمريكا از سال 2001 استفاده از اين دماسنج‌ها را در مراكز خدمات بهداشتى درمانى و منازل ممنوع اعلام کرد.

دماسنج‌هاي ديجيتال

دماسنج‌هاى ديجيتال الكترونيك كه داراى باترى‌هاى دكمه‌اى هستند، از حس‌گرهاى حرارتى الكترونيك براى ثبت دماى بدن استفاده مى‌كنند. با اين دماسنج‌ها مي‌توان دماى بدن را از طريق مقعد يا زير بغل در مدت ?? ثانيه يا كمتر اندازه گيرى کرد. برخى از انواع دماسنج داراى جلدى يك بار مصرف هستند و پس از مصرف به دور افكنده مي‌شوند که از نظر بهداشتى مناسب‌‌تر هستند. بيشتر دماسنج‌هاى ديجيتال پس از اندازه گيرى درجه حرارت، بوق مى‌زنند. نتيجه به صورت عددى روى صفحه‌اى كه در قسمت بالايى دسته دماسنج قرار دارد، ظاهر مى‌شود. دماسنج‌هاى ديجيتالى بسيار سريع تر از انواع شيشه‌اى و به طور معمول دقيق‌تر هستند.

نوار درجه حرارت

اين نوارها حاوى كريستال مايع هستند كه با تغيير رنگ، درجه حرارت را نشان مى‌دهد. گرچه كاربرد آنها آسان است اما دقيق نيستند.
اين نوارها نشان مي‌دهند كه آيا كودك شما تب بالاى 9/38 درجه سانتي‌گراد يا بالاتر دارد يا خير. براى خواندن دقيق دماى بدن كودكتان، بايد از دماسنج ديجيتالى استفاده کنيد.

دماسنج ديجيتال پستانكى

دماسنج‌هاى ديجيتال پستانكى براى كودكان زير دو سال و نوپايان به ويژه کودکاني كه پستانك مى‌خورند، مناسب هستند.
اين دماسنج‌ها نيز مانند ساير دماسنج‌هاى ديجيتال، با باترى كار مى‌كنند و با يك حس‌گر الكترونيك درجه حرارت بدن را اندازه مى‌گيرند. درجه حرارت روى صفحه‌اى در جلوى دماسنج نمايش داده مي‌شود. براى كار با اين دماسنج، كودك بايد آن را بدون حركت به اطراف به مدت سه دقيقه در دهان نگاه دارد. البته ممكن است اين نوع دماسنج مدت زيادى به درد شما نخورد اما براى يك كودك، اين مدت مى‌تواند به اندازه يك عمر به طول انجامد. دماسنج‌هاى پستانكى دماى بدن را اندكى پايين‌تر نشان مى‌دهند، بنابراين پزشكان توصيه مي‌كنند كه سه دهم درجه سانتي‌گراد به دماى نمايش داده شده افزوده شود.

دماسنج ديجيتال گوشى

دماسنج ديجيتال گوشى، دماسنج تيمپانيك هم ناميده مى‌شود. اين دماسنج از اشعه مادون قرمز براى اندازه‌گيرى دماى بدن از طريق مجراي گوش استفاده مى‌كند. اين انواع از همان دقت دماسنج‌هاى مقعدى برخوردارند. دماسنج ديجيتال در كمتر از دو ثانيه حرارت بدن را اندازه مى‌گيرد و به طور معمول پس از پايان كار بوق مي‌زند. آكادمي‌طب اطفال آمريكا به والدين توصيه مي‌كند كه از به كار بردن اين دماسنج براى كودكان زير سه ماه خوددارى كنند چرا كه كانال گوش آنها كوچكتر از آن است كه مناسب قرار دادن اين دستگاه باشد. دماسنج گوشى را مي‌توان براى هركودك بالاى سه ماه تا زمانى كه به طور کامل درمجراي گوش كيپ مى‌شود، مورد استفاده قرار داد.

داروهاي ضدتب

داروهاي ضد تب داروهايي هستند که با کاهش دادن درجه حرارت بدن از حالت بالارفته آن تب را تسکين مي‌دهند. اما اين داروها در فردي که درجه حرات بدنش طبيعي است، تاثيري ندارند.
داروهاي ضد تب با تاثير روي هيپوتالاموس مغز افزايش درجه حرارت بدن را که ناشي از تاثير اينترلوکين‌ها – يک ماده موثر در روند التهاب –روي اين عضو است، مهار مي‌کنند.
به اين ترتيب بدن براي کاهش درجه حرارتش فعاليت مي‌کند که نتيجه آن کاهش در تب است. اغلب داروهاي تب‌بر براي مقاصد ديگري مورد استفاده هستند، براي مثال آسپيرين و استامينوفن دو تا از رايج‌ترين داروهاي تب‌بر عمدتا به عنوان مسکن و ضد درد به کار مي‌روند. داروهاي ضدالتهابي غيراستروئيدي مانند ايبوبروفن، ضد‌تب، ضدالتهاب و ضددرد هستند.

علل تب در کودکان

هر کدام از ما داراي يک ترموستات دروني در مغزمان هستيم که درجه حرارت بدن ما را بالا يا پايين مي‌برد.تب هنگامي ‌رخ مي‌دهد که درجه حرارت بدن به بالاي حد طبيعي آن برسد. از جمله علل شايع تب در کودکان مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:
• عفونت يا ناخوشي
• پوشيدن لباس بيش از حد، نوزاداني که بيش از حد لباس‌‌هاي گرم به آنها پوشانده‌اند يا محکم قنداق شده‌اند، نمي‌توانند درجه حرارت بدنشان را درست تنظيم کنند.
• واکنش نسبت به واکسيناسيون اخير
• دندان در آوردن (در اين مورد به ندرت تب به بالاي 38 درجه مي‌رسد)
کي بايد کودک را دکتر برد؟گرچه درجه حرارت بالاى بدن كودك شما اسباب نگرانى شما را فراهم مي‌كند اما بيشتر كودكان تب را به خوبى تحمل مي‌كنند. تب پايين مي‌تواند به بدن در خلاص شدن از عفونت‌هاى ويروسى كمك كند. اگر كودك شما واكنش‌هاي خوبى دارد، مايعات را به اندازه كافى مي‌نوشد و به بازى كردن ادامه مي‌دهد، دليلى براى نگرانى وجود ندارد.
از سوى ديگر، اگر کودک بى حال است و مرتب استفراغ مي‌كند، يا از سردرد يا دل درد شكايت دارد، بايد بلافاصله به پزشك يا بخش اورژانس مراجعه كنيد. همچنين در صورتى كه تب او به داروهاى معمول پاسخ نمي‌دهد و يا حمله تشنج به او دست داده است، بايد به پزشك مراجعه کنيد. اندازه گيري تب کودکان بهترين روش، به سن كودك بستگى دارد:
نوزادان: براى نوزادان كوچك تر از سه ماه، با درجه حرارت زير بغل شروع كنيد.اگر دما بالاتر از 2/37 درجه سانتى گراد بود، براى بار دوم درجه حرارت را از طريق مقعد كودك اندازه بگيريد.
درجه حرارت مقعد دقيق تر از درجه حرارت زير بغل است. درجه حرارت مقعدى بالاتر از ?? درجه سانتى گراد در نوزادان، نياز به مراجعه فورى به پزشك دارد.
از سه ماهگى تا چهار سالگى: براى اين گروه، پزشكان استفاده از يك دماسنج مقعدى يا دماسنج الكترونيك پستانكى را توصيه مى‌كنند. براى كودكان بزرگ‌تر از سه ماه مى‌توان از دماسنج گوشى استفاده كرد.
منبع:www.salamat.com
/ن