دندانم درد می‌کند: حالا چکار کنم؟

همه ما می‌دانیم که برای رسیدگی به دندان‌درد باید به دندانپزشک مراجعه کنیم، اما بعضی وقت‌ها دندان ‌درد گاهی یا جایی به سراغ‌مان می‌آید که به دندانپزشک دسترسی نداریم. در این نوشتار می‌خوانیم که چگونه در چنین موقعیتی دندان‌درد را مدیریت کنیم. پوسیدگی دندان، علت اولیه دندان ‌درد در بیشتر کودکان و بزرگسالان است. باکتری‌هایی که در دهان ما وجود دارند از نشاسته و قند موجود در غذاهایی که می‌خوریم، تغذیه می‌نمایند. این باکتری‌ها یک پلاک چسبنده به‌وجود می‌آورند که این پلاک به سطح دندان می‌چسبد. باکتری‌های موجود در این پلاک، اسید تولید می‌کنند. این اسید قدرت آن را دارد که سطح سفید و سخت بیرونی دندان را (که به آن مینای دندان می‌گوییم) بخورد و حفره‌ای در آن ایجاد کند. به این حالت، پوسیدگی دندان گفته می‌شود. نخستین علامت پوسیدگی دندان ممکن است احساس درد باشد. در زمانی که چیزی شیرین، بسیار سرد یا بسیار داغ می‌خوریم یا می‌نوشیم.

اگر پوسیدگی یا حساسیت دندان‌ها به آن‌ها آسیب بزند دندان‌درد به‌وجود می‌آید. بروز این درد به ‌صورت تیز یا مبهم است و فرد را هنگام جویدن غذا دچار مشکل می‌کند. همچنین موجب عدم تمرکز در طول روز یا اختلال در خواب می‌شود. بهترین راه در هنگام دندان درد، مراجعه به دندان‌پزشک است.

دلایل ایجاد درد دندان کدامند؟

* آبسه دندان: هنگامی که ذرات غذا بین دندان‌ها گیر کنند و شما به جویدن ادامه دهید، غذا را بیش‌تر به درون لثه می‌رانید. با گذشت زمان، این موضوع باعث ایجاد التهاب و درد می‌شود. حتی می‌تواند باعث ایجاد آبسه در امتداد خط لثه شود. خط لثه جایی است که مواد غذایی برای مدت طولانی در آن به دام می‌افتند و باعث پوسیدگی و عفونت می‌شوند. ممکن است در محل آبسه، تورم و حتی چرک مشاهده شود. هرچه زودتر آبسه تحت درمان قرار بگیرد بهتر است، زیرا اگر آبسه درمان نشود، می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلف لثه شود. به عنوان یک راهکار موثر، فراموش نکنید که روزانه از نخ دندان استفاده کنید.

* شکستگی دندان: دندان درد ممکن است در اثر ترک خوردن یا شکستگی دندان رخ دهد. این شکستگی معمولا در کل دندان نیست و در یک قطعه از دندان ایجاد می‌شود. بیش‌تر اوقات، گاز گرفتن مواد غذایی سفت باعث شکستگی دندان می‌شود.

* عفونت یا التهاب لثه: عفونت لثه دقیقا باعث درد در دندان نمی‌شود. در واقع، ممکن است در تشخیص درد دندان از درد لثه دچار مشکل شوید. در نوع خفیف بیماری‌های لثه مثل التهاب لثه، لثه‌ها قرمز و متورم شده و باعث ایجاد درد می‌شوند. معمولا مسواک زدن و استفاده‌ی منظم از نخ دندان می‌تواند این نوع درد دندان را از بین ببرد.

در صورت عدم درمان، التهاب لثه می‌تواند منجر به پریودنتیت شود که نوع جدی‌تری از بیماری لثه است. برای کاهش درد می‌توانید از مسکن‌ یا داروهای ضد التهاب استفاده کنید. برای درمان عفونت نیز به آنتی بیوتیک نیاز دارید.

* نمایان‌شدن ریشه‌ی دندان به‌ دلیل تحلیل لثه : برخی از افراد با دندان‌های حساس دچار فرسودگی لثه می‌شوند که همین امر باعث عقب رفتن لثه از روی مینای دندان می‌شود. عقب رفتن لثه، مثل این می‌ماند که دندان لباس نداشته باشد، بنابراین در معرض آسیب قرار می‌گیرد. هر بار که دندان با غذاهای گرم یا سرد یا ظروف برخورد می‌کند، درد ظاهر می‌شود.

بیش‌تر دندانپزشکان مسواک زدن با خمیر دندان‌های مخصوص دندان‌های حساس را توصیه می‌کنند. این نوع خمیردندان، می‌تواند به تقویت مینای دندان کمک کند، اما نباید استفاده از آن را متوقف کنید. بنابراین حتی در مسافرت نیز آن را با خود همراه داشته باشید. در برخی بیماران، عقب نشینی شدید لثه‌ها با کمک پیوند لثه قابل درمان است.

* دندان قروچه
* سینوزیت
* کمبود فضا برای رشد دندان عقل
* درگیری اعصاب صورت

علائم درد دندان و راه‌حل‌هایی برای بهبود آن

دندان حساس به غذای داغ یا سرد:

معمولاً نشانه‌ی مشکلی جدی نیست مگر اینکه طول کشیده باشد. این حساسیت به‌ علت پوسیدگی جزئی، مشکل در پُر‌شدگی قبلی یا پس‌رفتن اندک لثه ایجاد می‌شود.

راه حل این نوع دندان درد:
می‌توانید از خمیردندان مخصوص دندان حساس و مسواک نرم یا خیلی نرم استفاده کنید. هنگام مسواک زدن به‌ جای حرکت جلو-عقب مسواک که باعث سایش ریشه بیرون زده دندان می‌شود فقط از حرکت بالا-پایین استفاده کنید. اگر مشکل برطرف نشد، به دندان‌پزشک مراجعه کنید.

دندان حساس به غذای داغ یا سرد پس از ترمیم دندان:

پس از پر کردن، به علت التهاب پالپ (هسته دندان) ممکن است دندان به غذای سرد یا گرم حساس باشد.

راه حل این نوع دندان درد:
۲ تا ۴ هفته صبر کنید و در طول این مدت از مسواک نرم و خمیردندان مخصوص دندان حساس استفاده کنید. در صورت ادامه‌ی درد یا بدتر شدن آن به دندان‌پزشک مراجعه کنید.

درد تیز و تیرکشنده دندان هنگام جویدن :

علت این درد، پوسیدگی، شکستگی و ترک در دندان یا لق شدنِ پرشدگیِ قبلی است. همچنین ممکن است به دلیل آسیب بافت داخل هسته‌ی دندان نیز درد ایجاد شود.

راه حل این نوع دندان درد:
برای بررسی به دندان‌پزشک خود مراجعه کنید.

دردی که بیش از ۳۰ ثانیه پس از خوردن غذای داغ یا سرد طول بکشد:

احتمالاً به علت آسیب برگشت ناپذیر پالپ دندان بوده و به‌دنبال پوسیدگی شدید یا شکستگی ایجاد می‌شود.

راه حل این نوع دندان درد:
مراجعه به دندان‌پزشک جهت روت کانال (درمان ریشه دندان) و حفظ دندان

درد ثابت و شدید همراه احساس فشار و تورم لثه :

احتمال آبسه‌ی دندان و عفونت بافت اطراف و استخوان فک

راه حل این نوع دندان درد:
مراجعه به دندان‌پزشک و کنترل موقتی درد با داروهای مسکن

درد گنگ و احساس فشار در دندان‌های فوقانی و فک بالا:

بیشتر به علت سردرد ناشی از سینوزیت است که درد به نواحی صورت، فک و دندان‌های فوقانی انتشار می‌یابد.

راه حل این نوع دندان درد:
مراجعه به پزشک یا دندان‌پزشک جهت بررسی بیشتر و تسکین موقت درد با داروهای مسکن

در صورت وجود دندان درد هنگام بارداری برای مهار آن، می‌توان ضمن مشورت با دکتر داروساز، «استامینوفن» مصرف کرد که نسبت به «داروهای ضد التهابی غیرکورتونی» مثل آسپرین گزینه‌ی بهتری هستند.

چگونه از دندان درد پیشگیری کنیم؟

بهترین راه برای پیشگیری از درد دندان این است که در حفظ بهداشت و سلامت دندان‌ها و لثه تا حد امکان بکوشیم. برای این که به درد دندان دچار نشویم موارد زیر را جدی بگیریم:

به طور مرتب برای معاینه و بررسی دوره‌ای به دندان‌پزشک مراجعه کنیم. مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین را کم کنیم به عنوان نمونه هر روز نوشابه نخوریم بلکه گاهی در موارد خاص از این نوشیدنی‌ها مصرف کنیم. روزی دو بار و هر بار در حدود دو دقیقه با خمیر دندان دارای فلوراید دندان‌ها را مسواک بزنیم. هر روز بین دندان‌های خود را با نخ دندان یا با مسواک بین دندانی پاک کنیم تا بقایای غذاها و پلاک‌های میکروبی میان دندان‌ها از بین برود.

خودمان برای تسکین دندان درد چکار کنیم؟

تا زمانی که به یک دندانپزشک دسترسی یابیم، خودمان می‌توانیم با انجام کارهای زیر به کاهش درد دندان کمک کنیم:

* دهان خود را با آب گرم بشوییم.
* با استفاده از نخ دندان، باقیمانده غذای موجود بین دندان‌ها را خارج سازیم.
* با مشورت دکتر داروساز در داروخانه‌های معتبر، از داروهای ضددرد غیرنسخه‌ای استفاده کنیم.
* از گذاشتن آسپیرین یا داروی مسکن به صورت مستقیم روی دندان یا لثه دردناک بپرهیزیم؛ زیرا ممکن است به بافت لثه آسیب برساند و حالتی مانند سوختگی به‌وجود آورد.

* اگر درد دندان به دنبال ضربه به دندان آغاز شده است، کمپرس سرد مثلاً با یخ از بیرون دهان و روی صورت می‌تواند درد را کاهش دهد.

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

همیشه درد دندان یک وضعیت غیر اضطراری نیست. گاهی لازم می‌شود برای درد دندان بلافاصله به یک مرکز دندانپزشکی مراجعه کنیم. اگر علاوه بر درد دندان، علائم زیر نیز، همزمان وجود داشت بهتر است در اولین فرصت خود را به مرکز پزشکی یا دندانپزشکی برسانیم:

* درد یکی دو روز باقی مانده و همچنان ادامه دارد
* تب
* علائم عفونت مانند ورم، درد در هنگام جویدن، لثه‌های قرمز و ملتهب یا ترشحات بدبو
* مشکلات در تنفس یا بلع
* تشخیص و درمان نهایی درد دندان را دندانپزشک بهتر از هر شخص دیگری می‌داند.
* گاهی اوقات پوسیدگی دندان را به صورت یک نقطه سفید یا قهوه‌ای روی دندان می‌توانیم ببینیم.

آزمایش‌ها و تست‌هایی برای تشخیص درد دندان

بررسی سابقه پزشکی و معاینه دهان و دندان معمولاً منجر به تشخیص دقیق می شود.

برخی اوقات نوع خاصی از عکس رادیولوژی موسوم به پری آپیکال و پانورکس (periapical and Panorex views) (تصاویر اشعه ایکس به صورت پانوراما از دهان و فک ) گرفته می‌شود. در موارد نادر هم ارزیابی آزمایشگاهی و یا نوار قلب گرفته خواهد شد. اگر دلیل درد دندان فراتر از مشکلات دهان و دندان باشد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند که به صورت مستقیم به آن مشکل مرتبط باشد. اگر مشکل شدیدتر باشد، پزشک بیمار را در بیمارستان بررسی خواهد کرد تا اقدامات درمانی بیش‌تری روی آن انجام شود. همچنین فرد برای درمان‌های بیش‌تر و مناسب‌تر به دندانپزشک ارجاع خواهد شد.

سایر علل دندان‌درد بجز پوسیدگی دندان، به شرح زیر هستند:

* جمع شدن باقیمانده غذا بین دندان‌ها
* التهاب یا عفونت در ریشه دندان یا لثه
* ضربه به دندان
* ترک برداشتن ناگهانی دندان یا ریشه دندان
* ترک افتادن تدریجی دندان در طول زمان
* دندان در آوردن مانند در آمدن دندان‌های شیری یا دندان عقل (در صورتی که فضای کافی برای بیرون آمدن نداشته باشد)
* سینوزیت عفونی (ممکن است به صورت درد دندان احساس شود)
* یادمان باشد درمان نهایی دندان‌درد به عهده دندانپزشک است.

درمان‌های پزشکی برای درد دندان

در بیش‌تر موارد درد فک و دندان توسط دندانپزشک درمان می‌شود. بعد از طی مراحل درمان هم برای بررسی‌های بیش‌تر بیمار به نزد دندانپزشک فرستاده می‌شود. در بسیاری از موارد پزشک برای کنترل درد، به اطراف دندان ماده‎ی خاصی را تزریق می‌کند. اگر لثه یا صورت متورم باشد و یا فرد تب داشته باشد، آنتی بیوتیک هم تجویز می‌شود.

در مطب دندان پزشک، دندان پر شده و سایر اقدامات درمانی انجام می‌شود. اگر دندان شیری کودکان مشکل داشته باشد، در بسیاری از موارد دندان کشیده می‌شود. در مورد دندان‌های دائمی اگر مشکل شدید باشد، درمان ریشه انجام شده و در طی آن اعصاب و رگ‌های خونی تمیز شده و ریشه‌ی دندان توسط مواد خاصی بسته می‌شود. بعد از عصب کشی معمولاً روکش دندانی جدیدی روی دندان گذاشته می‌شود.

در صورتی که بیمار تب داشته باشد و یا فک متورم شده باشد، آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. این روش درمانی زمانی اجرا می‌شود که لازم است درد و عفونت فوراً برطرف شده و فرایند اصلاح مشکل دندانی هفته‌ها تا ماه‌ها بعد انجام شود. فرد بعد از طی فرایند ریکاوری بدون مشکل می‌تواند به سر کار یا مدرسه بازگردد.

انجام درمان‌های تکمیلی توسط دندانپزشک و یا جراح فک و صورت به زمان دیگری موکول می‌شود. اگر عوامل دیگری موجب درد دندان و فک شده باشد، باید آن مشکل را برطرف کرد.

مراحل پس از درمان درد دندان

بعد از درمان درد دندان، فرد باید برای معاینه و بررسی وضعیت دهان و دندان دوباره به صورت مرتب به مطب مراجعه کند. مراجعه منظم به مطب دندانپزشکی و معاینه وضعیت دندان‌ها به پزشک این فرصت را می‌دهد که هر چه سریع‌تر مشکلات را برطرف کند.

بعد از اتمام فرایند درمان، باید داروهای تجویزی به صورت کامل مصرف شوند و اگر علائم و نشانه‌ها ادامه پیدا کنند، باید فوراً با پزشک تماس گرفت.

ترک سیگار به بهبود برخی مشکلات دهان و دندان کمک می‌کند. اگر در ترک سیگار مشکل دارید، حتماً با پزشک مشورت کنید.

پیشگیری از دندان درد

با انجام کارهای معمولی و ساده‌ی مراقبتی می‌توان از درد دندان پیشگیری کرد. برای موارد ضروری حتماً شماره تلفن دندانپزشک خود را یادداشت کنید.

داشتن رژیم غذایی مناسب و سالم: باکتری‌ها برای رشد به شکر و نشاسته نیاز دارند و بعد از آن از این دو ماده برای پنهان شدن روی مینای دندان استفاده می‌کنند. به مواد غذایی که میخورید دقت کرده و اجازه ندهید تا مواد غذایی به دندان چسبیده و یا بین آن‌ها باقی بمانند. بعد از غذا خوردن حتماً دندان‌های خود را مسواک بزنید.

دندان‌ها را به خوبی تمیز کرده و ذرات غذایی بین دندان‌ها را خارج کنید: بعد از غذا خوردن به دقت دندان‌ها و لثه‌ها را مسواک بزنید. از مسواک‌های نرم و خمیزدندان‌‌های حاوی فلوراید استفاده کنید. هر روز از نخ دندان استفاده کنید. اگر نخ دندان کشیدن به درستی انجام شود تا حدود زیادی ذرات غذایی گیر افتاده بین دندان‌ها را خارج خواهد کرد. روزانه دندان‌های خود را به کمک دهان شویه بشویید، دهان شویه‌های آنتی باکتریال باعث از بین رفتن باکتری‌ها خواهد شد که عامل اصلی پلاک‌های دندانی و بیماری‌های لثه است.

جلوگیری از پوسیدگی دندان با کمک فلوراید: فلوراید از پوسیدگی دندان در کودکان جلوگیری می‌کند. فلوراید یک ماده طبیعی است و در بسیاری از منابع آبی و یا سبزیجات یافت می‌شود. اگر آب مصرفی فاقد فلوراید باشد، پزشک برای کودکان زیر ده سال مکمل‌های فلوراید و یا قرص فلوراید را تجویز می‌کند.

تمیز نگه داشتن روکش‌های موقت و یا دندان‌های مصنوعی: حتی در صورت نداشتن تمام دندان‌های اصلی با انجام نکات پیشگیرانه می‌توان از بروز مشکلات جدید دندانی جلوگیری کرد.

پوشیدن گارد دندانی و کلاه مخصوص در هنگام ورزش کردن از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری می‌کند.

سیگار نکشیدن و استفاده نکردن از فراورده‌های تنباکو از بدتر شدن بسیاری از بیماری‌های دهان و دندان جلوگیری می‌کند.

منبع: سایت دکترعبیدی
سایت دکتردکتر
سایت دکترتو