نام گل	پامچال
نام انگلیسی	Primula polyantha
نام علمی	Primula
زادگاه	اتیوپی، اندونزی، گینه نو، هیمالیا، ژاپن، جنوب آمریکا

گیاه پامچال از خانواده پریمولاسه است که در ایران بخاطر مصارف زینتی به گل نوروزی نیز شهرت دارد و این گیاه بیش از 500 گونه ی مختلف دارد . گل های این گیاه زیبا در اوایل فصل بهار شکوفا می شود و گلدهی این گیاه نیز در طول تابستان هم ادامه دارد.

گیاه پامچال بخاطر زیبایی و تنوعی که در رنگ و شکلش دارد از آن برای حاشیه های باغ ها و بسترها و طبیعی سازی مناطق چمن استفاده می کنند. اکثر گونه هایی که از گل پامچال دیده می شود از نوع پیوندی و هیبریدی هستند که بیشتر به صورت تزئینی در گلدان و باغچه ها استفاده می شوند. گیاه پامچال گیاهی است که به صورت چند ساله ویا دو ساله کاشته می شود اما بخاطر اینکه کیفیت گلش را از دست ندهد به صورت یک ساله هم کاشته می شود.

از نظر ظاهری گیاه پامچال برگ هایی به رنگ سبز تیره دارد که برگ های ساقه دار آن به صورت بلند و باریک یا گرد و در هم فشرده می باشند و در قسمت میانی به شکل برجسته دیده می شوند، و با گلهایی رنگارنگ و زیبا که روی یک شاخه می رویند ، البته در گونه های مختلف روش گلدهی متفاوت است به این شکل که بعضی از گونه ها به صورت خوشه ای و بعضی دیگر به صورت تک گل و منفرد گل می دهند. گل های گیاه پامچال لوله ای با 5 تاج پهن دارند که ممکن است به رنگ های صورتی، بنفش، قرمز، آبی، سفید یا زرد دیده شود که شرایط آب و هوایی مرطوب مثل جنگل را ترجیح می دهند.

بعضی از گونه های گل پامچال بین 25 تا 50 سانتی متر رشد می کنند اما هستند گونه هایی که از 5 سانتی متر تا 1.2 متر نیز قد دارند. اکثر گونه های گل پامچال به صورت چندساله هستند که اگر در شرایط رشدی مناسبی قرار داشته باشند ، می توانند همیشه سبز بمانند ، اما روش گلدهی در گونه های مختلف متفاوت است.

زادگاه گیاه پامچال مناطق خنک یا کوهستانی نیمکره شمالی و از جنوب به کوه های گرمسیری در اتیوپی، اندونزی و گینه نو و مناطق معتدل در جنوب آمریکا است. گل پامچال به طور خودرو در مناطق کوهستانی و مرطوب و نقاط صخره ای رشد می کند به همین خاطر بهتر است این گیاه را در باغچه هایی بکاریم که با سنگ تزیین شده باشند.

گیاه پامچال از جمله گیاهانی است که نشائی است و در برابر سرما از خود مقاومت نشان می دهد بنابراین در گلخانه های سرد که درجه حرارت آنجا معادل ده درجه سانتی گراد باشد نگهداری می شود و برای انتقال نشاء به باغچه باید پامچال هایی را انتخاب کنید که 3 یا 4 سانتی متر رشد کرده باشند و یا حدود 1 ماه از عمرش گذشته باشد. جالب است بدانید که هر چقدر هوا گرمتر شود غنچه ها زودتر باز، و گل های زیبا نمایان می شوند .

انواع گل پامچال

گیاه پامچال انواع مختلفی دارد ، که با هیبریدی کردن این گل ها باعث پدید آمدن گونه های بیشتری از این گیاه شده است . از جمله گیاهان بومی ایران می توان گل های پامچال هفت رنگ و پامچال لرستانی را نام برد.

گونه های مختلف دیگر گیاه پامچال: پامچال گوشتی، پامچال گل درشت، پامچال چینی، پامچال سرمادوست، پامچال زرد، پامچال هفت رنگ و پامچال باغی نیز هستند ، و انواع دیگر آن عبارتند از:

1) پریمولا پولی‌آنتا یا Primula x polyantha

پریمولا پولی‌آنتا یکی از گونه های مدرن و پیوندی است که رشد و نگهداری بسیار آسانی دارد و به خاطر رنگ های زیبا و درخشانی که دارد بیشتر مورد توجه است و در فروشگاه ها و باغچه ها بیشتر از این نوع استفاده می شود.

2) پامچال معمولی یا Primula vulgaris

پامچال معمولی یا vulgaris از جمله گیاهانی است که در فصل بهار به گلدهی می رسد و گل های زیبایی به رنگ زرد کمرنگ می دهد البته از این نوع بیشتر برای پیوند دادن گونه های دیگر استفاده می کنند . زادگاه این گیاه که یک گونه ی وحشی است، غرب و مرکز اروپا است.

3) پامچال دندانه‌دار یا Primula denticulata

گل های پامچال دندانه دار به شکل خوشه ای است و زادگاه این گیاه هیمالیا می باشد. گیاه پامچال دندانه دار را می توان به راحتی از طریق بذر تکثیر کرد ، ارتفاع این گیاه به 30 سانتی متر نیز می رسد.

4) پامچال گاوزبان یا Primula veris

یکی دیگر از گونه های گل پامچال که گل هایی به رنگ زرد می دهد گل پامچال گاوزبان است ، زادگاه این گل زیبا اروپا و آسیا و همچنین شمال شرقی آمریکا می باشد .

5) پامچال کیسونا یا Primula kisoana

گیاه پامچال کیسونا از جمله گیاهانی است که در فصل بهار گل‌هایی به رنگ صورتی و یاسی می دهد ، زادگاه این گیاه زیبا کشور ژاپن بوده است اما امروزه از این گیاه زیبا در طبیعت ژاپن یافت نمی شود.

6) پامچال ژاپنی یا Primula japonica

گیاه پامچال ژاپنی از جمله گیاهانی است که در اواخر فصل بهار و اوایل فصل تابستان گل هایی به رنگ صورتی، سفید، بنفش یا قرمز می دهد ، این گیاه زیبا و دوست داشتنی که نام ملکه ی پامچال ها را نیز به خود گرفته است می تواند تا حدود 60 سانتی متر رشد کند و حتی در کنار آبگیرها که خاک خیسی نیز دارد می تواند به راحتی به رشدش ادامه دهد.

نحوه کاشت و پرورش گل پامچال

گل پامچال از جمله گل هایی است که در هنگام کاشت باید به فاصله کاشت بذرها و محل کاشت توجه بسیاری کرد ، بهتر است این گیاه در فاصله های بین 30 تا 50 سانتی متری از هم کاشته شود و در محلی کاشته شود که از نور خورشید به انداره کافی برخوردار باشد و حواستان باشد که در معرض نور مستقیم قرار نگیرد.

گل های پامچال رنگ های مختلف زیادی دارد و همچنین برای تکثیر این گیاه بیشتر از روش کاشت بذر استفاده می شود زیرا بذرها تنوع بیشتری دارند.

روش کاشت بذر پامچال

در روش کاشت از طریق بذر باید در ابتدا ظرف هایی که مخصوص کاشت بذر است ، تهیه کنیم و بذرها را در عمق 12 تا 15 متری خاک بکاریم که این کار بهتر است در اوایل فصل پاییز انجام شود . بعد از جوانه زدن بذرها در اواخر اسفند ماه و اوایل فصل بهار می توان بوته ها را به خارج از گلخانه و در گلدان های جدا قرار داد .

شرایط گلدهی گل پامچال

گلدهی گل پامچال از اوایل فصل بهار شروع می شود ، البته در گونه های مختلف و شرایط مختلف کمی متفاوت است ، به طور کلی اگر گل ها در دمای 10 درجه و یا پایین تر در فضای گلخانه قرار داشته باشند زودتر جوانه زنی می کنند. به طور مثال برخی از گونه ها در شرایطی که روزها کوتاه هستند و دمای هوا خنک است زودتر به گلدهی می رسند ، اما بعضی از گونه ها در زمانی که روزها بلندتر است دیرتر به گلدهی می رسند ، و برخی دیگر نیاز به شرایط خاص یا دوره سرمایی و یا دوره نوری ندارند.

تعویض گلدان

معمولا گل پامچال چون عمر کوتاهی دارد نیاز به تعویض گلدان ندارد ، اما اگر بنا به دلایلی خواستید گلدان را تعویض کنید ، در ابتدا گلدانی مناسب با گل خود انتخاب کنید و آن را با خاکی که کاملا زهکشی شده باشد و دارای قدرت نگهداری آب باشد به مقدار کافی پر می کنیم ، سپس گلدان گل را بر می گردانیم و با چند ضربه گل را خارج می کنیم و در گلدان جدید می کاریم و اطراف گل را از خاک پر می کنیم.

آفات و بیماری در گل پامچال

بیماری و آفت هایی که گیاه پامچال را دچار مشکل می کند :
1) کنه و شته ها هستند که معمولا با آب و صابون برطرف می شوند.

2) مگس سفید و حلزون که برای از بین بردن آن ها می توان از مقدار کمی سم استفاده کرد.

3) قارچ ها که باعث لکه روی برگ ها می شود.

4) کمبود کود آهن که باعث زرد شدن برگ ها می شود ، و کمبود منیزیم و یا آبیاری بیش از حد باعث سوختگی در کناره های برگ می شود.

5) نیتروژن زیاد و یا افزایش دما باعث می شود عدم تناسب و بزرگ شدن برگ ها در گل پامچال بوجود بیاید.

نحوه تکثیر گل پامچال

گل پامچال را می توان به دو روش تکثیر کرد :

1)تقسیم ریشه
2)کاشت بذر
3)پاجوش

تقسیم ریشه:

بهتر است در فصل پاییز برای تکثیر گل زیبای پامچال اقدام کرد ، به این صورت که در ابتدا گیاهی سالم و بدون آفت را برای تکثیر انتخاب می کنیم و بعد خاک گیاه را کاملا مرطوب می کنیم تا گیاه به راحتی از گلدان خارج شود ، این کار را با احتیاط انجام دهید تا به ریشه ها آسیب نرسد ، بعد از در آوردن گیاه از گلدان با استفاده از دست و یا چاقو ریشه ها را به تعدادی که می خواهیم تقسیم می کنیم و آن ها را در گلدان های جداگانه که از قبل برای کاشت گیاه آماده کرده ایم می کاریم و سطح خاک را مرطوب می کنیم، سپس گلدان ها را در محلی قرار می دهیم که دمای آن خنک و به دور از نور مستقیم خورشید باشد.

تکثیراز طریق کاشت بذر:

در این روش برای تکثیر گل پامچال ابتدا باید بذری مرغوب با قوه نامیه بالا تهیه کنیم و بهترین زمان برای کاشت این بذر از اواسط فصل بهار تا اواسط فصل تابستان می باشد. بعد از اینکه بستر خاک را برای بذر با کودهای گیاهی مناسب آماده کردیم بذر را در عمق 15 سانتیمتری خاک می کاریم و گلدان را در محلی که دمای خنکی داشته باشد و به دور از نور مستقیم خورشید باشد قرار می دهیم وگیاه را سه بار در طول هفته آبیاری می کنیم. هنگامی که بذر پامچال را می کاریم احتمال سبز شدن آن کاهش می یابد زیرا بذرها بعد از کاشته شدن به خواب می روند ، بنابراین این روش تکثیر را برای کسانی که تجربه ندارند پیشنهاد نمی کنیم .

تکثیر از طریق پاجوش

در این روش پاجوش هایی که از کنار گیاه بیرون زده و سالم است را از گیاه مادر جدا می کنیم و در گلدانی دیگر می کاریم.

شرایط نگهداری

دما

گیاه پامچالاز جمله گیاهانی است که در ذمای پایین از خود مقاومت نشان می دهد به صورتی که در گلخانه ها این گیاه را زمانی که سه تا چهار جوتنه دارد در دمای 5 تا 7 درجه نگه می دارند و زمانی که جوانه هایی از گل مشاهده شد آن را به مکانی که دمای آن 12 تا 15 درجه باشد منتقل می کنند تا گیاه به رشد خود ادامه دهد و گلدهی گیاه افزایش پیدا کند . به این نکته توجه کنید که اگر دمای محیطی که گل در آن قرار دارد خیلی زیاد باشد باعث از بین رفتن گل های گیاهمان می شود.

نور

گیاه پامچال چه در تابستان و چه در زمستان به نور غیر مستقیم و فیلتر شده نیاز دارد . اگر این گیاه را در نور مستقیم قرار دهیم برگ هایش دچار سوختگی می شوند ، بنابراین گیاه را در جایی خنک و نور فیلتر شده و غیر مستقیم قرار دهید تا گلدهی آن نیز بیشتر و ماندگارتر شود.

آبیاری

گیاه پامچال از جمله گیاهانی است که آبیاری زیاد، منظم و غبار پاشی را دوست دارد ، به صورتی که می توان این گل را هر روز آبیاری و غبار پاشی کرد . به این نکته توجه کنید که خاک گیاه پامچال هرگز نباید خشک شود زیرا این گیاه در برابر خشکی از خود مقاومتی نشان نمی دهد و زود از بین می رود.

رطوبت

اگر بخواهیم گیاه ما ماندگاری و رشد بهتری داشته باشد باید محیط رطوبت تری برای گیاه فراهم کنیم.

خاک

خاکی که برای گیاه پامچال می توان استفاده کرد باید خاکی سبک با زهکشی مناسب و قدرت جذب رطوبت بالا باشد که بهتر است از ترکیب خاک ‌برگ، پیت ماس، کووپیت و پرلیت به نسبت مساوی استفاده شود .

کوددهی

گاهی اوقات لازم است برای رشد بهتر گیاه از کودهایی که دارای کود شیمیایی سوپرفسفات، پتاس و نیتروژن هستند استفاده کرد و برای جبران کمبود آهن گیاه از کود آهن ماهی یک بار استفاده کنیم. بهتر است در طول فصل زمستان پیاه را کوددهی نکنید زیرا گیاه در خواب است.

سخن آخر

گل پامچال با رنگ ها و تنوع زیادی که دارد می تواند یکی از بهترین انتخاب های شما برای دیزاین بیرونی و داخلی شما باشد. اگر این گل زیبا و زینتی را به خوبی نگهداری کنید در تمام طول سال می توانید از دیدن گل های ریز ودرشت آن لذت ببرید.

منبع: سایت خانه و خانواده راسخون