هر انسانی برای آن که بتواند به هدف‌های ارزشمند زندگی خویش دست یابد، نیازمند جسم و روح سالم است. اسلام، حفظ سلامت جسم را بر هر مسلمانی لازم و ضروری می‌داند و آسیب رساندن به سلامت جسم را ممنوع کرده است.

به همین دلیل، خوردن هر آنچه که به سلامت انسان آسیب می‌رساند جایز نیست و از این رو خوردن گوشت حیوان مرده، غذای فاسد و مصرف مواد مخدر و نوشیدن شراب در اسلام ممنوع شده است.

روایات فراوانی که درباره‌ی انواع خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و آثار و خواص غذاها و میوه‌ها نقل شده است، نشان می‌دهد که اسلام به تغذیه‌ی صحیح، بهداشت جسم و درمان بیماری‌ها توجه زیادی دارد. احادیث طبی و بهداشتی‌ای که از پیشوایان دینی ما نقل شده است، همواره مورد توجه محققان و طبیبان مسلمان بوده است.(1)

در بُعد بهداشت و سلامت روان، دستورها و توصیه‌های اسلام به اندازه‌ای گسترده و فراوان است که می‌توان گفت بخش عظیمی از آیات قرآن و روایات معصومین (علیهم‌السلام) به مسائل روحی، روانی و اخلاقی انسان اختصاص یافته است.

بهداشت و سلامت جسم و روح تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند بدین معنا که سلامت و شادابی جسم، آثار مثبت روحی و روانی در انسان می‌گذارد. تحرّک و ورزش می‌تواند خستگی‌های روحی و روانی انسان را برطرف سازد و نیز آرامش روح و روان تأثیر فراوانی در سلامت جسمی دارد.

در بسیاری از موارد ناراحتی‌های روحی و روانی و فشارهای عصبی، عقده‌ها، کینه‌ها، حسدها و خودخواهی‌ها، آثار بسیار نامطلوبی بر سلامت جسمی انسان می‌گذارند. در سخنی از امام علی (علیه ‌السلام) نقل شده است که فرمودند: «غم و اندوه، بدن را از بین می‌برد.»(2)

در جوامع گذشته که کارها بدون کمک ماشین و صنعت و تکنولوژی انجام می‌گرفت، کار کردن خود به مهم‌ترین عامل تحرُک بدنی و سلامت اندام‌های بدن انسان بود اما امروزه که بسیاری از کارها با ماشین و ابزارهای پیشرفته و رایانه انجام می‌شود، بسیاری از افراد دچار فقر حرکتی شده‌اند و به همین علت است که تحرُک و ورزش به یکی از ضرورت‌های زندگی در عصر حاضر تبدیل شده است.

امروزه اهمیت ورزش، تحرُک و فعالیت بدنی در زنان هم‌چون مردان ضرورتی انکارناپذیر دارد. ورزش در دوران رشد آثار بسیار مثبتی بر رشد دختران برجای می‌گذارد. مسئله‌ی مهم در ورزش بانوان ایجاد امکانات و فرهنگ ورزش همگانی است. همگانی شدن ورزش بانوان نیازمند فرهنگ‌سازی، تبلیغ، تشویق و فراهم ساختن امکانات و مکان‌های سالم برای ورزش و تحرُک جسمی بانوان است.

ورزش زنان و دختران، افزون بر همه‌ی امکانات ورزشی، نیازمند محیطِ سالم و محفوظ است. زنان و دختران جوان کشور باید بتوانند با آرامش و بدون دغدغه‌ی پوشش بدن در مقابل نامحرم، در مکان‌های محفوظ از نگاه نامحرم و کاملاً زنانه به راحتی ورزش کنند. مسابقات ورزشی بانوان باید بدون حضور مردان و با مدیریت بانوان در شرایطی به دور از اختلاط زن و مرد برگزار شود.

شرکت زنان در مسابقات ورزشی پُرتحرُک که معمولاً حفظ حجاب و پوشش کامل در آن‌ها به سختی انجام می‌گیرد، نباید در حضور مردان انجام شود.

امروزه با آن که ورزش بانوان در کشور ما به دلیل حساسیت‌های دینی جامعه، تفاوت‌های بسیاری با دیگر کشورها دارد اما باید اعتراف کنیم که برگزاری بیشتر مسابقات ورزشی بانوان آن هم در سطح خارج از کشور که تفکیک جنسیتی در اماکن ورزشی وجود ندارد، با اختلاط زن و مرد و بدحجابی برخی از زنان همراه شده است و این آسیبی در ورزش بانوان مسلمان است.

کسانی که با احکام ساده و ابتدایی روابط زن و مرد در اسلام آشنا هستند به خوبی می‌دانند که بر زنان واجب است تمام بدن خود جز صورت و سر انگشتان دست تا مچ را در برابر نامحرم بپوشانند. پوشاندن بدن هم نباید به گونه‌ای باشد که برجستگی‌ها و زیبایی‌های زن را به نمایش بگذارد.

اگر انجام حرکات ورزشی پُرتحرُک و بالا و پایین پریدن و دویدن زنان در حضور مردان نامحرم حرام نباشد، حداقل برخلاف حیا و حفظ حریمِ زنان است؛ زیرا در آموزه‌های اسلامی علاوه بر پوشش بدن، درباره‌ی حفظ حریم میان زن و مرد، داشتن حیا و وقار برای زنان و همدوش و همراه نشدن با مردان تأکید شده است.(3)

در قرآن کریم خطاب به زنان مؤمن آمده است که نباید به گونه‌ای راه روند که صدای زینت پایشان به گوش نامحرم رسد(4) و نباید در برابر نامحرم تَبرُّج و خودنمایی داشته باشند.(5)

بنابراین می‌توان گفت انجام بسیاری از ورزش‌های پرتحرّک زنان در برابر مردان مصداق تَبرُّج بوده و جایز نیست.

همان‌طور که وظیفه‌ی بانوان حفظ حجاب و حیاست، مردان نیز نمی‌توانند نظاره‌گر تبرّج و بدن‌نمایی‌های زنان باشند. به عبارت دیگر نگاه مردان به بدن زنان ممنوع است، مگر صورت و انگشتان دست تا مچ. هم‌چنین باید توجه داشت حضور زنان در ورزشگاه‌های مردان و تماشای اندام نیمه برهنه‌ی مردان جایز نیست.

پی‌نوشت‌ها:

1- در این زمینه به کتاب «دانش‌نامه‌ی احادیث پزشکی» از انتشارات دارالحدیث مراجعه نمایید.
2- محمد محمدی ری شهری، میزان ‌الحکمه، ج 4، ص 393
3- سوره احزاب (33)، آیه 33 و سوره نور (24)، آیه 31
4- ناصر مکارم شیرازی و دیگران، تفسیر نمونه، ج 14، ص 454
5- همان ، ج 17، ص 290