وقتي سايه خسته مي شود

همراه با طولاني ترين کسوف کلي قرن بيست و يکم از کرانه هاي شبه جزيره ي هند تا جزاير مرکزي اقيانوس آرام
 

بشتابيد ،بشتابيد. ابزارهاي رصدي خويش را آماده سازيد . يک خورشيد گرفتگي طولاني در پيش داريد . آن قدر طولاني که مي توانيد يک ليوان قهوه يا چاي را به آرامي بنوشيد. يا اين قدر از اين صحنه ي مبهوت کننده عکاسي کنيد تا حافظه ي دوربينتان تمام شود!
به راستي زمان زود سپري مي شود. گويا همين چند روز پيش بود که در تمام ايران غوغايي به پا شده بود. بسياري از علاقه مندان به خورشيد گرفتگي کلي خود را براي ديدن رويداد مهم کسوف کلي 20مرداد 1378آماده مي کردند . در ميان اين خيلي عظيم جمعيت در سراسر ايران همه نوع علاقه مند را مي توانستيم بيابيم . روزگاري که انسان ها از شر اين پديده در هراس و وحشت از خشم خدايان خويش گرفتار بودند، شايد کسي باور نداشت که روزي يک خورشيد گرفتگي کلي اين چنين مردم و نجوم را به راحتي با يکديگر پيوند بدهد . اين کسوف چنان تأثيري از خود به جاي گذاشت که ما حتي شاهد پيوستن ايرانيان به جمع شکارچيان سايه در دنيا بوديم و اکنون با گذشت 10سال، اين پديده کماکان با جديت بيشتر از سوي ستاره شناسان غير حرفه اي اين مرز و بوم دنبال مي شود.
حالا زمان آن خورشيد گرفتگي 2دقيقه اي کجا و اين کسوف کجا که بيش از 6دقيقه به طول مي انجامد . مسئله زماني جالب تر مي شود که بدانيم اين نهايت زمان رويداد خورشيد گرفتگي کلي در دنيا نخواهد بود. در قرن حاضر مي توان در بهترين حالت 7دقيقه و 32/3ثانيه شاهد بيشترين مقدار خورشيد گرفتگي کلي بود. البته در عمل تاکنون به اين مقدار نزديک نشده ايم و در قرن آينده ميلادي در سال 2186(1565هجري شمسي )طولاني ترين خورشيد گرفتگي کلي در طي چند هزار سال گذشته به مدت 7دقيقه و 29ثانيه در آب هاي اقيانوس اطلس رخ خواهد داد. البته به علت فاصله گرفتن تدريجي ماه از خورشيد ميزان بيشينه ي زمان خورشيد گرفتگي کلي در حال کاهش است.
در قرن حاضر خورشيد گرفتگي 31تير 1388با مدت زمان پوشيدگي 6دقيقه و 38/9ثانيه طولاني ترين کسوف اين قرن خواهد بود و آرزوي ديدن يک گرفت بيش از 7دقيقه را بر دل ها باقي خواهد گذاشت ! اگرچه اين خورشيد گرفتگي زير 7دقيقه رخ مي دهد همين که طولاني ترين کسوف قرن حاضر است ،خود اشتهاي شکارچيان کسوف را براي رصد آن در زير سايه بيشتر مي کند.
ولي چه اتفاقي روي مي دهد تا شاهد کسوفي اين چنين طولاني باشيم ؟حتما مي دانيد که زمين و ماه هر دو مداري بيضي شکل دارند. مدار ماه به دور زمين بيضي کشيده تري نسبت به مدار زمين به گرد خورشيد است. پس حضيض (نزديک ترين فاصله ي ماه از خورشيد )ماه نقشي اساسي در طولاني تر شدن هر کسوف ايفا مي کند . در کسوف کلي امسال ماه 357596کيلومتر با زمين فاصله دارد که تقريبا 11 ساعت از حضيض خود با زمين فاصله گرفته است. زمين نيز 151993296 کيلومتر از خورشيد فاصله دارد. در واقع به علت قرارگيري زمين در اوج مداري (در 31 تيرماه )قرص ظاهري خورشيد در کوچک ترين حالت خود قرار دارد . در حالي که حالت ماه در بزرگ ترين حالت ظاهري خود است . در اين بين وقتي مرکز گرفت از حوالي استواي زمين عبور کند، آنگاه بهترين شرايط براي رخداد يک خورشيد گرفتگي کلي بسيارعظيم آماده خواهد شد ؛لذا انحناي زمين نيز فاصله ي ماه و زمين را کاهش مي دهد؛ که کسوف فوق همين شرايط را تقريبا داراست. البته 6ماه بعد عکس اين حالت رخ مي دهد. يعني زمين در حضيض مداري و ماه در اوج (دورترين فاصله ي ماه از خورشيد)مداري واقع است که اگر شرايط مساعد باشد مي توانيم شاهد يک خورشيد گرفتگي حلقوي طولاني باشيم که در نهايت 12دقيقه و 25ثانيه مي تواند به طول انجامد . البته اين ميزان در کسوف 25دي سال جاري 11دقيقه و 8ثانيه خواهد بود و کماکان با آن حد فاصله دارد.
در فضا مسئله مقداري پيچيده تر خواهد بود و عبور از مرکز گرفت بر اساس مختصات دايرة البروجي محاسبه مي شود. براي نشان دادن کمترين فاصله ي ماه با دايرة البروج از واحدي به نام گاما استفاده مي شود. اگر گاما مثبت باشد مرکز کسوف در شمال دايرة البروج و اگر منفي باشد در جنوب آن واقع است . و اگر گاما بين صفر تا 1يا1-قرار داشت ،مخروط سايه درون زمين خواهد بود و ما حتما شاهد يک کسوف کلي يا حلقوي يا مخلوط اين دو (کلي -حلقوي )خواهيم بود . ولي اگر گاما بزرگ تر از 1يا1-بود، آنگاه سايه از زمين رخت بسته و اين نيم سايه است که روي زمين باقي مانده و حتما شاهد يک خورشيد گرفتگي جزئي خواهيم بود. در خورشيد گرفتگي 31تير ماه گاما برابر با 0/0698است. گاماي کسوف قبلي در اين دوره ي ساروسي برابر با 0/0041- بود و در نتيجه آن چه که مشخص است ماه در مرکز گرفت از جنوب دايرة البروج وارد شمال آن شده است ولي کماکان مرکز خورشيد گرفتگي تقريبا روي دايرة البروج قرار مي گيرد. بنابراين شما با بررسي عرض دايرة البروجي ماه خواهيد ديد که در زمان اوج خورشيد گرفتگي و حتي لحظه ي مقارنه ي ماه و خورشيد(لحظه اي که از ديد ناظري در مرکز زمين، مرکز ماه و خورشيد روي يک صفحه ي عمود بر دايرة البروج قرار گيرد) به صفر بسيار نزديک مي شود.
ولي اهميت اين خورشيد گرفتگي براي کشور ما بيش از اين خواهد بود .همان طور که مي دانيد گرفت هاي ماه و خورشيد در يک دوره ي معروف به نام ساروس هر 18سال و 10يا11روز و 8ساعت تقريبا به شکل قبل تکرار مي شود. البته لازم به ذکر است که دوره ي ديگري به نام اينکس وجود دارد و از دوره ي ساروس دقيق تر است . ولي به علت قدمت دوره ي ساروس، که به عصر بابل باز مي گردد و همچنين سهولت استفاده از آن بهتر قابل بررسي است.
در جداول دوره هاي ساروسي يک خانواده از گرفت هاي ماه و خورشيد شکل مي گيرد که طي 1200تا 1500سال به طول مي انجامد. در دوره ي ساروس بعد از سپري شدن 223ماه قمري و 242ماه گره اي، گره هاي ماه تقريبا در مکان سابق خود در فضا قرار مي گيرند.
روز 6585/357=212221×27/242ماه گره اي
روز 6585/321=530589×29/223ماه قمري
روز 0/036=6585/322-6585/357اختلاف روزها
درجه 0/478=035/27/212×0/360جا به جايي گره
در هر دوره ي ساروسي.
لذا در يک دروه ي ساروسي خط گره به علت پيشي گرفتن ماه گره اي از ماه هلالي با اختلاف 0/478درجه به سمت شرق جا به جا مي شود و درعوض با اختلاف 8ساعت سبب جا به جايي 120درجه اي مسير گرفت به سمت غرب بر روي زمين مي شود. در يک دوره ي ساروسي، اگر ماه در گره ي نزولي (گره اي که ماه از شمال دايرة البروج به جنوب آن جا به جا مي شود)باشد، ساروس از قطب جنوب زمين با چند کسوف جزئي کار خود را آغاز مي کند و بعد از گذشت 69تا83گرفت در قطب شمال کار خود را به پايان مي رساند و متعاقبا در گره ي نزولي عکس اين حالت رخ خواهد داد.
خورشيد گرفتگي 31تير 1388از خانواده ي ساروس 136است. گرفت قبلي از اين دوره ي ساروسي در 11ژوئيه 1991(20تير 1370)به وقوع پيوست که در قاره ي آمريکا و جزاير هاوايي قابل مشاهده بود. اکنون اين خورشيد گرفتگي با گذشت 18سال از شرق آسيا ديده مي شود و 18سال بعد نيز در تاريخ 2اوت 2027(11مرداد 1406)خاورميانه ميزبان آن خواهد بود. عظمت و زيبايي خورشيد گرفتگي سال 1406شمسي را زماني درخواهيم يافت که بدانيم مسير آن از کشور عربستان و از فراز شهر مکه و خانه ي کعبه عبور خواهد کرد و اين شهر شاهد يک کسوف طولاني به مدت 5دقيقه و 29ثانيه خواهد بود!
ولي داستان اين دوره ي ساروسي و کشورمان کماکان ادامه خواهد داشت و پس از سال 1406شمسي با گذشت 54سال و چرخش 3دوره ي ساروسي گرفت بعدي در سال 2081(1460شمسي)وارد خاک کشورمان خواهد شد تا يکي از گرفت هاي کلي در قرن آينده ي شمسي در ايران را شکل دهد؛ که جزيره ي فارسي در مسير سايه شاهد 5دقيقه و 29ثانيه کسوف کلي خواهد بود.
اگرچه اين دوره ي ساروسي به علت جنوبي بودن مسير خود تاکنون موجب رويداد يک يا چند کسوف تاريخي در ايران نشده است، طي قرن آينده و قرن هاي بعدي شمسي شاهد چند خورشيد گرفتگي از اين مجموعه در ايران يا اطراف آن خواهيم بود .طي سال هاي 2135،2243،2280(نخستين کسوف کلي بعد از سال 1494که آغاز مسير سايه از ايران است )و 2334ميلادي نيز سايه ي ماه از اين دوره ي ساروسي کشورمان را 4بار ديگر مي پيمايد.

مسير خورشيد گرفتگي 31تير 1388در دنيا
 

خورشيد گرفتگي 31تير 1388در ساعت 23:58:18/7به وقت جهاني 30تيرماه در سواحل شرقي هند با گرفت جزئي آغاز مي شود. سپس در ساعت 00:50:46به وقت جهاني 31تيرماه اولين برخورد سايه ي ماه با زمين در نزديکي سواحل غربي شبه قاره ي هند صورت خواهد گرفت که البته سايه بعد از حدود 10سال، پس از کسوف تاريخي 20مرداد 1378وارد اين کشور مي شود.در اين زمان عرض سايه 205کيلومتر و مدت زمان پوشيدگي 3دقيقه و 9ثانيه خواهد بود و سايه ي ماه با سرعت نزديک به 5کيلومتر بر ثانيه زمين را مي پيمايد. سپس مسير خورشيد گرفتگي به سمت مرکز و شمال شبه قاره ي هند رهسپار مي شود. «بونگور»اولين شهر بزرگ هند در شمال سايه است که در ساعت 00:52:14جهاني، در حالي که خورشيد فقط 2درجه از افق ارتفاع دارد تاريکي را به مدت 1دقيقه و58ثانيه تجربه مي کند. «ايندور»در مرکز هند و شمال مسير سايه ساعت 00:51:57جهاني به مدت 3دقيقه و 5ثانيه شاهد کسوف کلي خواهد بود. شهر «لوپال»در شمال مسير سايه نيز ساعت 00:52:14جهاني شاهد کسوف کلي به ميزان 3دقيقه و 9ثانيه خواهد بود. و شهر «واراناسي »(بنارس)در شمال شرقي هند و شمال مسير سايه ساعت 00:54:14جهاني در حالي که ارتفاع خورشيد به 13درجه رسيده و سرعت سايه نيز به 4/7کيلومتر بر ثانيه کاهش يافته، به مدت 3دقيقه و 1ثانيه به زير سايه خواهد رفت. شهر 14ميليون نفري «دهلي نو»پايتخت کشور هند در جنوب مسير نيم سايه، ساعت 00:56:38جهاني شاهد کسوف جزئي با قدر گرفت 85/2درصد خواهد بود. اين در حالي است که طبق پيش بيني ها احتمال ابري بودن هوا درزمان کسوف کلي در غرب هند 73درصد و در شمال هند 79درصد خواهد بود. با اضافه شدن رطوبت بسيار بالا در کنار ارتفاع بسيار کم خورشيد از افق، بخت ديدار خورشيد گرفتگي را به ظاهر در اين کشور کاهش مي دهد.
مسير کسوف با گذر از هند در ساعت 00:58جهاني به مرز نپال ،بوتان ،بنگلادش و قسمت کوچکي از دامنه هاي هيمالياي کشور چين مي رسد . در اين منطقه مدت گرفتگي در مرکز کسوف به 4دقيقه و ارتفاع خورشيد به 21درجه رسيده است و سرعت سايه نيز به حدود 2/5کيلومتر بر ثانيه کاهش يافته است. اين در حالي است که در مرز اين چند کشور احتمال ابري شدن هوا به 63درصد کاهش مي يابد و در واقع بهترين نقطه در اين کشور (هند)براي موضع گيري شکارچيان سايه خواهد بود. شهر 700هزار نفري «کاتماندو »پايتخت کشور نپال که خاطرات صعودهاي بسياري به رشته کوه هاي هيماليا و قله ي اورست را در اذهان زنده مي کند، در شمال نيم سايه ساعت 00:57:44جهاني شاهد کسوف جزئي با قدر 96/2درصد خواهد بود . و شهر 13ميليون نفري «داکا»پايتخت بنگلادش ،در ساعت 00:57:59جهاني شاهد کسوف جزئي با قدر 93درصد خواهد بود.
مسير کسوف، در حالي که نيمه ي شمالي آن در کشور بوتان و نيمه ي جنوبي کماکان در گوشه ي شمال شرقي هند واقع است، به مسير خود ادامه مي دهد . شهر 45هزار نفري «تيمپو»پايتخت کشور بوتان، در ساعت 00:58:01جهاني به مدت 2دقيقه و 52ثانيه به زير سايه مي رود . در اين مناطق، که تبت و دامنه هاي جنوبي رشته کوه هاي هيماليا را در بر مي گيرد، وضعيت جوي به بدترين حالت خود در طول مسير کسوف کلي مي رسد و طبق پيش بيني احتمال ابري شدن به ميزان 86درصد خواهد رسيد. در حالي که پوشيدگي خورشيد به 4دقيقه و 26ثانيه افزايش يافته است، سايه در ساعت 01:05به وقت جهاني به مرز سه کشور هند، ميانمار و چين مي رسد و از اين پس مسير بسيار طويلي را در اين کشور مي پيمايد.«چنگدو »در شمال مسير سايه، اولين شهر بزرگ چين خواهد بود که در ساعت 01:11:10جهاني به مدت 3دقيقه و 16ثانيه زير سايه مي رود. شهر «چونگ چينگ»در جنوب مسير سايه در ساعت 01:13:16جهاني به مدت 4دقيقه و 6ثانيه شاهد کسوف کلي خواهد بود . اين درحالي است که ميزان پوشيدگي ابر در اين منطقه به 53درصد کاهش يافته است . مسير کسوف بعد از عبور از مرکز چين به شرق اين کشور پهناور خواهد رسيد . شهر «ووهان»در مرکز سايه در ساعت 01:24:00جهاني به مدت 5دقيقه و 25ثانيه به زير سايه خواهد رفت. در اين هنگام ارتفاع خورشيد به 48درجه و عرض سايه به 243کيلومتر افزايش و سرعت سايه به 1کيلومتر بر ثانيه کاهش يافته است. شهر 7ميليون نفري «پکن»پايتخت کشور پهناور چين در شمال مسير نيم سايه، ساعت 01:32:21جهاني شاهد کسوف جزئي با قدر 73درصد خواهد بود.
سايه رفته رفته به سواحل شرقي چين نزديک مي شود و در ساعت 01:34:17جهاني شهر «هانگ چو»را به مدت 5دقيقه و 19ثانيه به زير سايه مي برد. شهر بندري معروف «شانگهاي» در شمال مسير سايه که پذيراي مسافران بسياري براي رصد يک گرفت طولاني خواهد بود، در ساعت 01:36:48جهاني به مدت 5دقيقه کسوف کلي را تجربه خواهد کرد. اين در صورتي است که فقط با پيمودن 100کيلومتر به جنوب چين مي توان بر زمان پوشيدگي تا 55ثانيه نيز افزود. اين در حالي است که بهترين وضعيت جوي تا اين قسمت از مسير، در حدود 52درصد به شانگهاي تعلق دارد.
مسير سايه ساعت 01:40جهاني سواحل چين را در حالي ترک مي کند که زمان پوشيدگي به 5دقيقه و 57ثانيه، ارتفاع خورشيد به 57درجه و عرض سايه به 297کيلومتر افزايش يافته است. از اين به بعد سايه مسير خود را در آب هاي اقيانوس مي پيمايد و گه گاه جزايري را به زير سايه مي برد . سايه در ساعت 1:55دقيقه جهاني به مجمع الجزاير جنوب ژاپن مي رسد و 14جزيره را در تاريکي فرو مي برد. بهترين جزيره در مرکز سايه «آکوسکي شيما »نام دارد که به مدت 6دقيقه و 21ثانيه به زير سايه مي رود. در اين جزاير وضعيت جوي مقداري نامساعدتر خواهد شد و احتمال ابري شدن هوا به 55درصد افزايش خواهد يافت. ولي کماکان از لحاظ رصدي براي مشاهده ي گرفتگي بالاي 6دقيقه بسيار مناسب است. شهر 8ميليون نفري «توکيو»پايتخت کشور ژاپن در شمال مسير نيم سايه، ساعت 02:13جهاني شاهد کسوف جزئي 74/7درصد خواهد بود.
سايه پس از ورود به اقيانوس آرام رفته رفته به مرکز گرفت نزديک مي شود. جزيره ي کوهستاني «کيتاياجيما»در دل اقيانوس آرام با وسعت بسيار کم در مرکز سايه و نزديک به مرکز خورشيد گرفتگي در ساعت 02:23:51جهاني به مدت 6دقيقه و 36ثانيه شاهد کسوف کلي بسيار طولاني خواهد بود. رصد کسوف بسيار طولاني در اين جزيره زماني اهميت مي يابد که بدانيم طبق پيش بيني ها تاکنون در طول حرکت سايه، وضعيت جوي اين جزيره بهترين احتمال پوشيدگي ابر به ميزان 48درصد را از آن خود کرده است.
سايه در ساعت 02:36:24/4جهاني به بيشينه ي کسوف مي رسد. در اين زمان پوشيدگي به بيشترين حد يعني 6دقيقه و 38/8ثانيه، ارتفاع خورشيد به 85/9درجه و عرض سايه به 258/4کيلومتر افزايش مي يابد و سرعت سايه به کند ترين حالت خود يعني 0/6کيلومتر بر ثانيه مي رسد . پس از آن مدام از مدت زمان پوشيدگي، ارتفاع خورشيد و عرض سايه کاسته و بر سرعت آن افزورده خواهد شد.
سايه در ادامه ي مسير مدت بسياري را در آب هاي آزاد مي گذراند تا سرانجام در ساعت 03:30جهاني به جزاير مارشال مي رسد و تعدادي از جزاير جنوبي اين مجمع الجزاير را در تاريکي فرو مي برد. «اينيويتک آدوول »بهترين جزيره ي اين منطقه در ساعت 03:28:25جهاني به مدت 5دقيقه و 38ثانيه به زير سايه مي رود . احتمال ابري شدن هوا در جزاير شمالي تر به مراتب بهتر و زير 58درصد است . ولي در جزاير جنوبي اين امکان حتي به 63درصد نيز افزايش مي يابد.
سپس سايه در ساعت 03:50جهاني به مجمع الجزاير «گيلبرت»مي رسد . جزيره ي «بوتيتاري »در بهترين نقطه ي اين جزاير، ساعت 03:53:17جهاني به مدت 4دقيقه و 49ثانيه به زير سايه مي رود . البته احتمال ابري شدن در اين منطقه به 58درصد کاهش يافته است. ولي کماکان رصد کسوف کلي در اين جزاير دشوار به نظر مي رسد. لازم به ذکر است که سايه در ادامه ي مسير خود در طول جغرافيايي 177درجه ي شرقي به بهترين وضعيت جوي طول مسير مي رسد و احتمال ابري شدن به ميزان 47درصد کاهش مي يابد
سايه در ساعت 04:03جهاني رسما وارد نيمکره ي جنوبي و ساعت 04:06نيز وارد نيمکره ي غربي زمين مي شود تا در انتهاي مسير، مناطقي از مرکز اقيانوس آرام را به زير سايه ببرد. آخرين جزيره اي که سايه را تجربه مي کند «گاردنر»نام دارد که از مجمع الجزاير «فونيکس »در مرکز اقيانوس آرام است . اين جزيره در ساعت 04:09:34جهاني به مدت 3دقيقه و 39ثانيه به زير سايه مي رود . احتمال ابري شدن نيز در اين منطقه مقداري بد خواهد شد و به 52درصد مي رسد.
سايه به حرکت سريع خود ادامه مي دهد و بعد از گذشت 3ساعت و 38دقيقه و 9/5ثانيه، بسيار خسته از طي اين مسير طولاني در ميان مجمع الجزاير «کوک»در ساعت 04:20:29/7جهاني از زمين رخ بر مي بندد. ولي کماکان کسوف جزئي ادامه خواهد داشت تا سرانجام در ساعت 05:13:28/5جهاني در جزيره ي «آپال »در مرکز اقيانوس آرام، خورشيد گرفتگي به اتمام برسد تا سايه بار ديگر در 20تير 1389به زمين باز گردد.

خورشيد گرفتگي جزئي در ايران
 

همان طور که مي دانيد بعد از خورشيد گرفتگي کلي 20مرداد 1378کسوف کلي بعدي در ايران کمتر از 25سال ديگر در بعدازظهر 30اسفند 1412رخ خواهد داد . عبور سايه از بناي باستاني و ارزشمند تخت جمشيد و تقارن اين پديده ي طبيعي کم نظير ساعتي پيش از تحويل سال 1413، جلوه ي زيبايي را از عظمت گاهشماري ايراني به دنيا معرفي مي کند و اين خورشيد گرفتگي را به يکي از تاريخي ترين کسوف ها در ايران بدل خواهد کرد. اگرچه تا آن زمان از لذت ديدن سايه ي ماه و تاج بسيار زيباي خورشيد محروم خواهيم ماند، تا آن هنگام تعداد بسياري گرفت جزئي در پيش خواهيم داشت. و البته تعداد بسياري نيز طي چند سال گذشته در ايران به وقوع پيوسته است. در اين بين بعضي از گرفت هاي جزئي مي تواند بسيار جذاب و ديدني باشند. اگر به هر علتي از سفر به زير سايه باز مانده ايد نگران نباشيد . اگر چه از زيبايي تاج خورشيد و يک کسوف طولاني خبري نخواهد بود ولي فرصت ديداري نادر با طلوع خورشيد گرفته را نصيب خويش خواهيد ساخت. اگر به ياد داشته باشيد در صبحگا ه 28اسفند 1385در شمال شرقي ايران، طلوع خورشيد گرفته را شاهد بوديم و اکنون با خوش اقبالي اين پديده را با گذشت 52ماه بار ديگر مي توانيم مشاهده کنيم. اين پديده به قدري نادر است که گرفت جزئي بعدي مقارن با طلوع خورشيد در 10/5سال آينده يعني 5دي 1398رخ خواهد داد (البته لازم به ذکر است در 12آبان 1392بعد ازمدت ها شاهد غروب خورشيد گرفته در ايران نيز خواهيم بود).
تقريبا در دوسوم از ايران مي توان شاهد گرفت جزئي بود. هر چه به سمت جنوب شرقي ايران و روستاي مرزي کوهک در مرز ايران و پاکستان نزديک تر شويد ،گرفت جزئي بيشتري را در هنگام طلوع مشاهده خواهيد کرد . خورشيد گرفتگي جزئي در اين روستاي مرزي مقارن با طلوع خورشيد در ساعت 05:37:22ثانيه قابل مشاهده خواهد بود. در اين زمان قدر گرفت به 68/3درصد رسيده است و ماه به سرعت در عرض 41دقيقه و 14ثانيه پس از طلوع سطح خورشيد را ترک مي کند. اگر نمي توانيد به اين منطقه از کشور رهسپار شويد بسته به ميزان فاصله با مرزهاي شرقي ايران، شاهد گرفت جزئي خواهيد بود. جدول گرفتگي که براي مراکز استان هاي کشور تهيه شده است، مي تواند راهنماي مناسبي براي استقرار شما در رصد اين گرفت جزئي باشد.
چون قسمت گرفته ي خورشيد پس از طلوع تقريبا نيمي از قرص آن قابل مشاهده است، لذا در جدول فوق قدر گرفت در لحظه ي رسيدن مرکز خورشيد به افق محاسبه شده است . در اين زمان با در اختيار داشتن يک افق بدون مانع (صفر درجه ) با احتساب شکست نور، مي توانيد ميزان قدر گرفت اشاره شده در جدول را شاهد باشيد. زاويه ي PA همان محل جدا شدن (مماس شدن )ماه از خورشيد (برخورد چهارم)است که در جهت خلاف عقربه هاي ساعت از شمال استواي آسمان محاسبه مي شود . در تصوير تهيه شده از ميزان مشاهده ي کسوف جزئي در ايران، مناطقي از شمال شرقي ايران که در استان خراسان رضوي قرار دارد، ماه پس از طلوع خورشيد، ابتدا به کمترين فاصله ي ممکن از مرکز خورشيد (قدر گرفت) در زمان اوج کسوف مي رسد. به همين علت ميزان زمان بيشتري از خورشيد گرفتگي جزئي را شاهد خواهند بود. ولي به علت دوري بيش از حد از مرکز سايه، کماکان در حدود 20درصد قدر گرفت اين مناطق در قياس با جنوب شرق ايران کمتر است.
با توجه به قرار گيري خورشيد گرفتگي در فصل تابستان و آخرين روز تيرماه، شرايط جوي در ايران بسيار مناسب خواهد بود. به طوري که در بدترين شرايط پيش بيني، احتمال ابري بودن هوا به بيش از 50درصد نمي رسد لذا انتظار مي رود که در هنگام طلوع خورشيد گرفته، شرايط آرام جوي و البته همراه با غبار محلي اين موقع از سال در اکثر کشور حکمفرما باشد. پس بشتابيد تا اين صحنه ي زيباي طبيعت را از دست ندهيد و شاهد طلوع خورشيدي متفاوت باشيد. خورشيد گرفتگي جزئي بعدي در ايران 25دي سال جاري رخ خواهد داد که اين بار چابهار بهترين نقطه براي مشاهده ي آن خواهد بود.
منبع:نجوم،شماره 186.