شهر ملایر کجاست؟ از پیش شماره این شهر تا مناطق گردشگری و مشاهیر آن

ملایِر شهری تاریخی در غرب ایران است. این شهر مرکز شهرستان ملایر و در ۳۸۶ کیلومتری غرب پایتخت و در ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان واقع شده‌است. این شهر از نظر جمعیت دومین شهر بزرگ استان همدان، به‌شمار می‌آید. ملایر شهری کوهستانی است و در میان رشته کوه زاگرس قرار گرفته‌است. بافت اصلی شهر در جلگه‌ای مسطح ساخته شده و آب هوایی معتدل کوهستانی دارد. ملایر در ۴۸ درجه و ۴۹ دقیقه و ۳۰ ثانیه از مبدأ گرینویچ و عرض ۳۴ درجه و ۱۷ دقیقه قرار دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۷۲۵ متر است. بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۲۸۸٬۶۸۵ نفر بوده‌است.

جمعه، 22 دی 1402

تخمین زمان مطالعه:

پدیدآورنده: ایوب شهبازی

موارد بیشتر برای شما

مشخصات

کشور	ایران
استان	همدان
شهرستان	ملایر
بخش	مرکزی
جمعیت	۲۸۸٬۶۸۵ نفر
مساحت	۳۴۱۰ کیلومتر مربع
زبان گفتار	فارسی (زبان رسمی)، لری (زبان قومی)
مذهب	اسلام و شیعه دوازده امامی
ارتفاع از سطح دریا	۱۷۴۶ متر
شرایط آب و هوا	معتدل کوهستانی
پیش شماره تلفن	۰۸۱۳
شناسه ملی خودرو	ایران ۲۸ج، ل، ن
ره آورد	ساخت سازهاس سنتی، مرواربافی، قلم زنی روی مس، فرش دستباف و گیوه‌بافی، انگور، شیره انگور، باسلق و کشمش و سایه‌ خشک و ...

ملایر بزرگترین شهرستان استان پس از همدان شامل 3 شهر :ملایر ،سامن و ازندریان و سه بخش : مرکزی : سامن و جوکار و 15 دهستان و 221 روستای دارای سکنه می باشد. این شهرستان از شمال به همدان از شرق به اراک از جنوب به بوجرد و از طرف غرب به شهرهای تویسرکان و نهاوند محدود شده است. ارتفاع این شهرستان از سطح دریا 1780 متر است.امتداد رشته کوه الوند از شمال و شمال شرق این شهرستان می گذرد و به کوههای سربند اراک متصل میشود .مرتفع ترین کوه این شهرستان قله لشکردر می باشدو کوه مروف یزدگرد با بقایای قلعه یزدگرد ساسانی در جنوب شهر قرار دارد.ازدیگر ارتفاعات مهم کوه گرمه با ارتفاع2206متروکوه سرده با ارتفاع 2277 متر است.مهمترین رودخانه ملایر رود حرم آباد است که آب آن فصلی است .پوشش گیاهی شهرستان ملایر از نوع استپ کوهپایه ای است.ملایر از نظر آب و هوائی در مرز آب و هوای معتدل کوهستانی و آب و هوای نیمه بیابانی ایران قرار گرفته است وخصوصیات هر دو نوع آب و هوا را دارا ست و متوسط بارندگی سالیانه آن به 2/242 میلیمتر میرسد .زبان اهالی این شهرستان آمیزه ای از لری ، کردی وفارسی بالهجه لری ولک می باشدو اکثر مردم این شهرستان در روستا زندگی می کنند و به کشاورزی اشتغال دارند واقتصاد این شهربر پایه کشاورزی استوار است ومهمترین محصولات کشاورزی آن شامل :انگور ،جو ، گندم ، حبوبات و علوفه می باشد .تجارت و بازرگانی نیز در ملایر دارای رونق نسبی است .سوغات وصادرات مهم ملایر شامل قالی ،صنایع منبت و نیز خشکبار ،شیره انگور ،عسل ،بادام ، گردو و بخصوص کشمش است که به علت مرغوبیت و وفور آن چند کارخانه به تولیدو بسته بندی کشمش مشغول می باشند ومحصول ان را به کشورهای اروپایی و کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می کنند. شهر ملایر دارای آب وهوای معتدل کوهستانی است. این شهر از زمستان‌های سرد و پربرف و تابستان‌های معتدل بهره‌مند است.همچنین میانگین بارش سالانه آن ۳۰۰ میلی‌متر است. جمعیت شهرستان ملایر بر اساس آخرین سرشماری عمومی بالغ بر 290 هزار نفر و جمعیت شهر ملایر حدود 160 هزار نفر است. بیشتر ملایری‌ها مسلمان و دارای مذهب شیعه هستند. نوع پوشش محلی مردم ملایر طبیعتا تحت‌تاثیر فرهنگ لری قرار می‌گیرد.

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌باشد:

بخش ها:

مرکزی، جوکار، سامن، زند

دهستان:

دهستان جوزان، دهستان حرم رودعلیا، دهستان موزاران، دهستان کوه سرده، دهستان ترک شرقی، دهستان المهدی، دهستان ترک غربی، دهستان آورزمان، دهستان سامن و دهستان کمازان علیا و ....

روستاها:

ارته بلاغ، الفاوت، بلرتو، پیهان، توسک علیا، چشمه ساران، حسن کوسج، دارچم، رضوانکده، زیرابیه و ....

جای‌ های دیدنی شهرستان ماسال

بام ملایر

مجموعه تفریحی و گردشگری بام ملایر در شمالی‌ترین نقطه ملایر، به عنوان یک کمربند سبز و دهکده توریستی، ساخته شده است. این مجموعه شامل امکانات متنوعی مانند شهربازی سرپوشیده، تله‌کابین، منوریل، دیوار صعود سنگی، پیست اسکیت، پیست دوچرخه‌سواری، آبشارهای مصنوعی، باغ موزه مشاهیر، رستوران و کافی‌شاپ است. این منطقه در نزدیکی پارک سیفیه ملایر قرار دارد و علاوه بر جذب مردم بومی، گردشگران را نیز به سوی خود جذب می‌کند.

پارک سیفیه

پارک سیفیه ملایر یکی از قدیمی‌ترین بوستان‌های ایرانی است که در سال ۱۳۰۴ خورشیدی توسط سیف‌الدوله، حاکم وقت شهر ملایر، ساخته شد. سیف‌الدوله مردی خیرخواه و نیکوکار بود و به عمران و آبادانی شهر خود اهمیت بسیاری می‌داد. پارک سیفیه ملایر با طراحی مهندسان ایتالیایی و با چهارچوب کلی ایرانی به شکل صلیبی و بیضی ساخته شده است. این باغ با کاشت نهال‌های متعدد و انتقال آب از چاه‌های عمیق اطراف، ساخته شده است. در این باغ، تعدادی عمارت قجری، مقبره نوه ناصرالدین شاه قاجار، دریاچه مصنوعی و سینمای ۴ بعدی نیز وجود دارد. این باغ در دامنه کوه‌های ملایر قرار گرفته و همواره مورد علاقه گردشگران بوده است.

بازار بزرگ ملایر

بازار ملایر یکی از بازارهای قدیمی و سنتی ایران است که به زمان شیخعلی میرزا شیخ‌الملوک و محمدعلی میرزا دولتشاه، فرزندان فتحعلی‌شاه و بانی شهر ملایر، برمی‌گردد. این بازار دارای چندین تیمچه و سرا در دو جهت است و بعضی از آنها مانند سرای خان و لحاف‌دوزها از ارزش بالایی برخوردارند. سبک معماری بازار ملایر اصیل و سنتی است و تحت تاثیر الگوهای بازار دوره صفویه و زندیه مانند بازار وکیل طراحی شده است. پوشش سقف تمامی قسمت‌های بازار، دارای طاق‌های ضربی و گنبدی آجری است و نورگیرهایی در سرتاسر آن و در دو طرف حجره‌ها تعبیه شده‌اند. بازار ملایر به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی و تاریخی شهر ملایر، همواره مورد توجه گردشگران و بازدیدکنندگان قرار گرفته است.

موزه ملایر

شهر ملایر دارای حدود 120 خانه تاریخی از دوران قاجار است که هر یک از آنها فوق‌العاده و می‌توانند به عنوان جاذبه گردشگری این شهر مطرح شوند. خانه و موزه لطفعلیان یک بنای آجری و دو طبقه است که در حدود 1200 متر زمین ساخته شده است. این مجموعه دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی، شاهنشین زیبایی با در و پنجره‌های اُرسی و شیشه‌های رنگی است. زیباترین بخش این خانه زیرزمینی است که حوض‌خانه نامیده می‌شود و دارای حوض سنگی همراه با جریان آب قنات است. این حوض‌خانه در تابستان مکان مناسبی برای گذراندن روزهای گرم است. خانه لطفعلیان در حال حاضر به موزه فرهنگ و تاریخ ملایر تبدیل شده است و به عنوان یکی از جاذبه‌های دیدنی ملایر شناخته می‌شود. در موزه ملایر، اشیاء تاریخی مفرغی، ظروف و پیکره‌های سفالی و ادوات کشاورزی دوره‌های مختلف تاریخی به نمایش گذاشته شده‌اند. تنها موزه شهر ملایر، موزه فرهنگ و تاریخ ملایر است که در بخش دیگری از آن، اشیا و لوازم مردم‌شناسی نیز به نمایش گذاشته شده‌اند. به دلیل هوای خنک ملایر در تابستان، بازدید از این موزه در فصل بهار و تابستان پیشنهاد می‌شود.

باغ و مقبره سیف‌الدوله

محمدمیرزا، ملقب به سیف‌الدوله، شاهزاده‌ای از دودمان قاجار بود که در سفری به ملایر، تصمیم به آبادانی شهر، گرفت. او ملایر را به نوعی از دولت خریداری کرد تا درآمد حاصل از آن را وقف ساخت بیمارستان، مدرسه و کمک به فقرا کند. او یک باغ شاهی به نام باغ سیف‌الدوله در ملایر ساخت که به تقلید از شیوه باغ‌سازی دوره صفویه در اصفهان (چهارباغ اصفهان) طراحی شده بود. پس از درگذشت سیف‌الدوله، وی را در باغ سیف‌الدوله بر فراز تپه مناجات دفن کردند. بر روی مزار وی، یک مقبره آجری با پلانی چهارضلعی و سقف گنبدی‌شکل ساخته شد که با تزئینات کاشی‌کاری فیروزه‌ای آراسته شد. در داخل مقبره، یک تابلوی بزرگ با آیاتی از قرآن و چند عکس از سیف‌الدوله و افراد خانواده‌اش نیز قرار دارد. این باغ و مقبره، به عنوان یکی از جاذبه‌های توریستی شهر ملایر شناخته می‌شود.

قلعه نوشیجان

نوشیجان، آتشکده و قلعه‌ای باستانی در شمال غرب ملایر است که باستان‌شناسان سه طبقه در آن شناسایی کرده‌اند. طبقه اول به مادها، طبقه دوم به هخامنشیان و طبقه سوم به اشکانیان نسبت داده شده است. در قلعه نوشیجان ملایر، نمونه‌هایی از نخستین پول‌های بشری پیدا شده که از جنس نقره بودند و قدمت آنها به دوره مادها بازمی‌گردد. این پول‌ها به شکل حلقه‌های توخالی یا حلقه‌هایی مارپیچ از مفتول‌های نقره‌ای بوده و گستره کاربردشان در جغرافیای محلی مادها بوده است. قلعه نوشیجان همچنین شامل دیوارهای سنگی با بُرج‌های دفاعی و انبارهای غذایی است. این قلعه به عنوان یکی از مناطق توریستی ملایر شناخته می‌شود.

یخچال میرفتاح

یخچال میرفتاح ملایر سازه‌ای تاریخی از دوره قاجار است که در زمان خود به عنوان یخچال طبیعی کاربرد داشته‌است. این بنا که به همت میرفتاح احداث شده‌است، به شکل گنبد بوده و از آجر برای ساخت آن استفاده شده‌است. دو ردیف آجرکاری به شکل کمربند بخش داخلی بنای یخچال را پوشانده‌است. یخچال دارای ۱۲ متر ارتفاع از سطح زمین تا گنبد است. دو درب ورودی دهلیز شکل، گنبد و پلکانی جهت رفتن به بخش انتهایی یخدان و برداشت یخ، بخش‌های مختلف این یخچال هستند. یخچال خشتی میبد و یخچال دوقلوی سیرجان از دیگر نمونه‌های این یخچال‌های طبیعی در ایران هستند.

مینی ورلد

مینی ورلد (جهان کوچک) پارکی فوق‌العاده در ملایر است که در آن المان‌های مختلفی از نمادهای ایرانی و جهانی مانند برج پیزا، حافظیه و تخت جمشید وجود دارد. به‌طورکلی مینی ورلد ها (پارک‌های مینیاتوری) نمونه‌ای از بناها و سازه‌های معروف دنیا را در ابعادی کوچک ارائه می‌دهند و در مدت زمان کوتاهی شما را به سفری دور دنیا می‌برند. پارک مینی‌ورلد که از جاذبه‌های گردشگری ملایر به حساب می‌آید، قرار است ۱۳۸ اثر تاریخی، ملی و جهانی را در مقیاس یک دهم در خود جای دهد. از سازه‌هایی که در حال حاضر در آن ساخته شده‌است می‌توان تخت‌جمشید، سربازان هخامنشی (سپاه جاویدان)، حافظیه شیراز، آرامگاه خیام، سی‌وسه‌پل اصفهان، برج ایفل پاریس و برج کج پیزا را نام برد. پل ورسک سوادکوه که یکی از شکوهمندترین پل‌های بین جاده‌ای در ایران است و معبد پارتنون یونان که نیایشگاه آتنا، خدای خرد و هنر است از دیگر سازه‌های مینیاتوری درون این پارک جذاب و دیدنی هستند.

تالاب آقگل ملایر

تالاب آقگل ملایر یکی از تالاب‌های طبیعی و بزرگ‌ترین تالاب فصلی استان همدان و جزء مناطق شکار ممنوع است. منابع آبی آن نزولات آسمانی، ذوب برف ارتفاعات اطراف، نهرهای فصلی و چشمه‌های حاشیه‌ای و طغیان رودخانه قره‌چای است. این منطقه محل گردآمدن هرزآب‌های فصلی منطقه است که با توجه به بافت و ضخامت تشکیلات زمین‌شناسی آن قدمتی چهل‌هزار ساله دارد. این تالاب یکی از زیستگاه‌های مهم پرندگان وحشی و مهاجر مانند فلامینگو، قو، غاز خاکستری، تنجه، اردک مرمری، اردک سرسبز، مرغ سقا، لک لک و حواصیل است.

آرامگاه باباحسین ملایر

در در دامنه باغات روستای سیاه کمر ملایر، بنای برج مانندی قرار دارد که به مقبره باباحسین معروف است. برخی معتقدند که آرامگاه باباحسین ملایر، در اصل محل دفن یکی از پیامبران بنی‌اسرائیل به اسم یوشع بن نوح بوده‌است. این برج تاریخی دارای طرحی به‌شکل ۱۲ ضلعی منتظم بوده و می‌توان آن را در گروه برج‌ مقبره‌هایی با گنبد مخروطی شکل یا «رک» قرار داد.

قلعه سلیمان خان بوربور ملایر

قلعه‌های سلیمان‌خان بوربور، از تعدادی قلعه تشکیل شده که همگی درون یک حصار قرار دارند. این سازه خشت و گلی که به جای مانده از دوره قاجار است، بزرگترین قلعه استان همدان است. قلعه که در روستای اسلام‌آباد ملایر واقع شده از چند بخش مجزا تشکیل شده‌است. برج‌های خشتی، هشتی زیر برج، دالان طویل کوچه مانند، قلعه عظام‌الملک، قلعه محمودخان، قلعه سلیمان‌خان و حمام اختصاصی همگی درون حصار اصلی قرار دارند. در جای جای قلعه آجرکاری‌های زیبا و تزئینات گچبری دیده می‌شود. این بنا در مجاورت تالاب فصلی آق‌گل ملایر قرار دارد.

افراد مشهور و مشاهیر شهرستان ملایر

پروفسور سعید شاملو

بنیان گذار روانشناسی بالینی ایران، در سال ۱۳۰۸ در ملایر چشم به جهان گشود. پس از طی دوران دبستان و دبیرستان برای ادامه ی تحصیل به کشور آمریکا رفت. در آنجا در دانشگاه جورج واشنگتن ، دانشگاه ایالتی واشنگتن و دانشگاه ایلی نویز به دریافت درجات کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکتری در روانشناسی بالینی و فوق دکتری در روان درمانی نایل آمد. سپس در آمریکا دو سال با سمت استادیاری به تدریس پرداخت و نیز در بخش روانپزشکی بیمارستان ایلی نویز به عنوان روانشناس بالینی بخش، به فعالیت پرداخت.

پرفسور محمد علی طوسی

در سال ۱۳۱۰ در شهرستان ملایر به دنیا آمد. او ابتدا از کالج مرکزی میشیگان در رشته مدیریت موفق به دریافت فوق لیسانس شد و سپس از دانشگاه‌ایالتی میشیگان دکترای خود را در رشته تعلیم و تربیت دریافت کرد. زنده یاد پرفسور طوسی پس از بازگشت به‌ایران، همواره جزو استادان پر تلاش دانشگاه‌ها بود و در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی سمتهایی در وزارت علوم و آموزش عالی داشت و مدتی نیز به ریاست دانشگاه اصفهان برگزیده شد.