مشعل‌گردانی، از آیین‌های سوگواری محرم در ایران و عراق. این آیین بیشتر در دهه محرم، در کشور عراق و مناطق مرکزی و جنوبی ایران برگزار می‌شود. در این آیین، آتش‌دان‌هایی را در خیابان‌ها و میدان‌ها و مکان‌های مقدس می‌گردانند. از میزان قدمت آیین مشعل‌گردانی، اطلاع دقیقی در دست نیست. برخی پیشینهٔ آن را به حدود پانصد سال پیش برمی‌گردانند. در برخی مناطق، از این آیین، با نام‌های دیگری یاد می‌شود؛ از جمله در اردکان یزد، به آن تکلیف گفته می‌شود(مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۴۵۰).
مراسم مشعل‌گردانی در نجف
آیین مشعل‌گردانی، در مناطق مختلف، به‌صورت متفاوت برگزار می‌شود. در شیوه نجفی، به‌وسیله آتش‌دان‌های کوچک چوبی یا فلزی، سازه‌ای ساخته می‌شود که به آن مَشاعل گفته می‌شود. هنگام عزاداری، آتش‌دان‌ها را روشن می‌کنند و مَشاعل را در معابر عمومی میدان‌های اصلی شهر و محوطهٔ بیرونی اماکن مقدس حرکت می‌دهند. به‌علت وزن بالای مشاعل، برای حمل آن، نیاز به توانایی و قدرت جسمانی بالایی است. مشاعل‌ها در اندازه و شکل، با هم تفاوت دارند(همان مأخذ پیشین).
مراسم مشعل‌گردانی در کربلا و ادرکان یزد
در برخی مناطق مثل کربلا و اَردَکان یزد، گاهی به‌جای سازهٔ چند مشعلیِ مذکور، از مشعل‌های جدا و آتش‌دان‌هایی با دسته‌های بلند، مشابه عَلَم، استفاده می‌شود. این مشعل‌ها توسط عزاداران و در برخی مناطق، اختصاصاً توسط سادات، همراه با خواندن اشعاری خاص، در معابر حرکت داده می‌شود. همراه مشعل‌گردانی، معمولاً طبل‌زنی و سنج‌زنی هم انجام می‌شود(مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۴۵۰).
مراسم مشعل‌گردانی در شهرهای مختلف
این آیین در برخی از شهرهای ایران و عراق برگزار می‌شود. در عراق غالباً در شهرهای نجف، کاظمین و کربلا مشعل‌گردانی می‌کنند. در ایران هم بیشتر، مناطق مرکزی و جنوبی و شهرهایی مثل قم و شهر ری و اردکان یزد، میزبان مراسم مشعل‌گردانی هستند و غالباً عرب‌ها آن را اجرا می‌کنند.
مراسم مشعل‌گردانی در زمان‌های مختلف
مشعل‌گردانی در مناطق مختلف، در روزهای متفاوتی از دهه محرم برگزار می‌شود. غالباً این مراسم در شب عاشورا اجرا می‌شود. نجفی‌ها در شب‌های هشتم، نهم و دهم مشعل‌گردانی دارند. در برخی از مناطق، مانند اردکان یزد، در اول محرم، مشعل‌گردانی می‌کنند تا آغاز محرم را اعلام و مردم را به عزاداری دعوت کنند. در مناطقی نیز از شب تاسوعا تا صبح روز عاشورا مشعل‌گردانی می‌کنند. در برخی جاها در شام غریبان هم این مراسم اجرا می‌شود(مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۴۵۰).
ثبت آیین‌های عاشورایی
سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری در ایران، متولی ثبت آیین‌های عاشورایی است. تا سال ۱۳۹۱ش، بیش از ۱۹۰ آیین عاشورایی به ثبت ملی رسیده بود. پیش از ثبت شدن یک آیین عاشورایی، علمای مسلمان درباره آن اظهار نظر کرده و پس از تایید آنان، آیین به ثبت ملی می‌رسد. یکی از اهداف این اقدام، جلوگیری از خرافه‌گرایی است.(«ثبت فرهنگ و آئین‌های عاشورایی مانع گسترش خرافه‌گرایی می‌شود»، ایرنا.)
© کلیه حقوق متعلق به پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.
.jpg)
.jpg)
