عكاسي نجومي

ستارگان از ديرباز مورد توجه بشر بوده و براي او جذابيت خاصي داشته اند. به طوري كه بيش از هر چيز ديگري قوه تخيل بشر را به چالش كشيده و دهن او را همواره به تصويرسازي از دنياي ماوراء جو به خود مشغول داشته است. اسناد تاريخي چند هزار ساله كه درآن تصاوير صورت هاي فلكي و نيز نقشه هاي ستارگان ديده ميشود و
يکشنبه، 23 آبان 1389
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
عكاسي نجومي

عكاسي نجومي
عكاسي نجومي


 

نويسنده:داريوش هورا




 
ستارگان از ديرباز مورد توجه بشر بوده و براي او جذابيت خاصي داشته اند. به طوري كه بيش از هر چيز ديگري قوه تخيل بشر را به چالش كشيده و دهن او را همواره به تصويرسازي از دنياي ماوراء جو به خود مشغول داشته است. اسناد تاريخي چند هزار ساله كه درآن تصاوير صورت هاي فلكي و نيز نقشه هاي ستارگان ديده ميشود و داستان ها مصور نقش بسته روي ديواره غارها تا تصاويري كه امروزه روي پرده سينما نقش مي بندد، همگي گواه اين علاقه تاريخي است. عكاسي نجومي يا Astrophotography يكي از جذاب ترين شاخه هاي عكاسي طبيعت است كه عكاسي از اجرام آسماني مانند ماه و ستارگان را شامل ميشود.
البته عكاسي از آسمان شب تنها به بخشي از عكاسي نجومي است و عكاسي از خورشيد در روز نيز جزئي از اين شاخه به شمار مي ايد. حتي با وجود تلسكوپ هاي پيشرفته مي توان در نور روز نيز به رصد ستارگان پرداخت و از آنها عكس برداري كرد. شايد تصور كنيد براي وارد شدن به اين حيطه عكاسي ، نياز به دانش وسيع در زمينه نحوم و نيز در اختيار داشتن تلسكوپ وساير تجهيزات پيشرفته رصد خانه اي و عكاسي باشد. هم بلي و هم خير. در حقيقت عكاسي نجومي هم ساده است و هم سخت. به جرأت ميتوان گفت در هيچ يك از شاخه هاي ديگر عكاسي اختلاف بين عكس هاي آماتور و حرفه اي تا اين حد فاحش نيست. مسلماً تصاوير خيره كننده اي كه از اعماق فضا گرفته شده به راحتي به دست نيامده است.
به عنوان مثال، در عكاسي پرتره يا عكاسي منظره تشخيص اين كه عكش با تجهيزات آماتور گرفته شده يا حرفه اي، به راحتي امكان پذير نيست و تنها يك اهل فن ميتواند آن را تشخيص دهد. البته در اينجا منظور از آماتور به معناي ابتدايي نيست، عكاس آماتور به كسي گفته ميشود كه عكس هاي زيبايي را با تجهيزات غير حرفه اي مي گيرد. اما لازم نيست نگران باشيد. شما نيز به راحتي مي توانيد با نشانه گرفتن دوربين خود به سمت آسمان و فشردن دكمه شاتر، اولين عكس نجومي خود را بگيريد و از آن لذت ببريد فقط كافي است برخي از اصول اوليه را در خصوص نجوم و عكاسي نجومي بشناسيد و آن ها را به كارببريد. بنابراين پس از خواندن اين مقاله دوربين خود را برداريد و شروع كنيد. مطمئن باشيد كه فلاش دوربين تان خاموش باشد.
در ابتدا بهتر است مختصر آشنايي با اجرام آسماني پيدا كنيم.اجرام و پديده هاي نجومي از ديد ناظر زمين عبارتند از سيارات و ستارگان، ماه و خورشيد، شهاب سنگ ها و ستاره هاي دنباله دار، خوشه هاي ستاره اي و كهكشان ها، بارش شهابي، شفق هاي قطبي، خسوب وكسوف، برخي از آن ها با چشم غير مسلح، دوربين يا تلسكوپ هاي خانگي و برخي ديگر تنها با تلسكوپ هاي قوي قابل رويت هستند و ما هم انتظار نداريم در گام نخست به عكاسي از آن ها بپردازيم، اما شناخت اجرامي كه در ديدرس ماهستند در عكاسي از آن ها مؤثر است، عكاسي از خورشيد بدون فيلترهاي مخصوص كاهنده نور، مانند فيلتر ND، امكان پذير نيست، زيرا نور شديد خورشيد بدون استفاده از فيلتر قطعاً به سنسور دوربين آسيب مي رساند و بدتر از آن در دوربين هاي SLR و برخي از دوربين هاي COMPACT كه منظره ياب آن ها از نوع Optical است. نگاه كردن به خورشيد از درون منظره ياب بدون استفاده از فيلترع ممكن است به چشم صدبه برساند.
عكاسي از ساير پديده هاي نجومي مانند ماه گرفتگي، خورشيد گرفتگي، شفق قطبي و ستاره هاي دنباله دار و بارش هاي شهابي مستلزم شناخت زمان و مكان وقوع آنها است. معمولاً هر ساله چنيد ماه گرفتگي كلي و جزئي رخ ميدهد . اما در همه مناطق زمين قابل رويت نيستند. اما درمورد خورشيد گرفتگي معمولاً بازده زماني قدري طولاني تر است وبه چند سال مي رسد. بارش هاي شهابي معمولاً همه ساله در شبهاي آخر تابستان و اواليل پاييز رخ ميدهند و ميتوانيد شانس خودرا براي عكاسي از آنها در خارج از شهرها افزايش دهيد اما ممكن است شانس گرفتن عكس از ستاره هاي دنباله داري را نداشته باشيم.
به عنوان مثال معروفترين آن ها كه دنباله داري هالي است. آخرين بار در سال 1986 از نزديكي زمين عبور كرد و تا سال 2061 ديگر در ديدرس ما قرار نخواهد گرفت يا دنباله داري هال باب با دوره گردش 2380 ساله خود مجدداً درسال 4377 درمقابل دوربين ما قرار خواهد گرفت! براي عكاسي از شفق قطبي ، همان طور كه از نام آن مشخص است، بايد به قطب شمال سفر كرد.
اگر امكان استفاده از تلسكوپ هاي شخصي يا عمومي را داشته باشيد ميتوانيد با اتصال دوربين خود به تلسكوپ كه با آداپتور مخصوصي امكان پذير است، عكس هاي زيباتري از فضا بگيريد، اما در اينجا و براي شروع به عكاسي از ماه و ستارگان بسنده مي كنيم اما قواعد آن را ميتوان به راحتي براي عكاسي از ساير اجرام و پديده هاي نجومي تعميم داد.

از گذشته عكس بگيريد!
 

قبل از شروع كار توجه شما را به يك نكته ساده جلب مي كنم كه كشف آن ميتواند جذابيت عكاسي از ستارگان را دو چندان كند. مي دانيم كه واحد سنجش فاصله بين ستارگان، سال نوري است. اين واحد مدت زماني است كه نور با سرعت حدود سيصد هزار كيلومتر درثانيه اي خود در مدت يك سال طي مي كند و تقريباً معادل 9/000/000/000/000(9تريليون) كيلومتر است(خيلي زياد شد). ساده تر بگويم، وقتي مي گوييم ستاره اي پانصد سال نوري از زمين فاصله دارد. يعني نور آن ستاره پانصد سال طول ميكشد تا به زمين برسد. بنابراين وقتي ستاره اي در جلوي ديدگان ما سوسو ميزند در حقيقت ما در حال نگاه كردن به پانصد سال پيش آن ستاره هستيم! چرا راه دور برويم، همين نور خورشيد خودمان هشت دقيقه نوري با زمين فاصله دارد، يعني وقتي آخرين لحظات غروب آفتاب را عكاسي مي كنيم، در حقيقت خورشيد هشت دقيقه پيش كاملاً غروب كرده! (طول كيهام نيز تا اين لحظه حدودا 25 ميليارد سال نوري برآورد شده) بهتر است زياد وارد اعماق فضا نشويم.
زمين مركز جهان است و تمامي ستارگان به دور آن مي چرخند!
همه با اين داستان آشنايي داريم و مي دانيم كه واقعيت اين نيست، اما در عكاسي نجومي بهتر است با كمي اغماض به اين واقعيت نگاه كنيم. در حقيقت در داخل كهكشان ، ستارگان ثابت هستند و سيارات در حركت، اما به دليل اين كه سياره زمين خود در حركت است و اين حركت براي ما زميني ها محسوس نيست. بنابراين تمامي اجرام آسماني را در حركت مي بينيم. از اين رو هنگام عكاسي بايد اين حركت و جابه جايي ستارگان را در نظر داشته باشيم. از همين ويژگي براي اولين عكس خودمان استفاده مي كنيم .(تصويريك)
در تصوير يك، عكاسي با نوردهي طولاني رد حركت ستارگان را ثبت كرده است. براي ثبت چنين عكسي كافي است يك شب پرستاره با آسمان صاف و در غياب ماه را انتخاب كنيد. سعي كنيد تا حد امكان از آلودگي نوري شهر دور باشيد. تجهيزات مورد نياز عبارتند از دوربين عكاسي SLR و مجهز به كنترل از راه دور. سه پايه براي دوربين و چهارپايه براي خودتان! دوربين خود را روي سه پايه محكم كنيد تا وزش باد موجب لرزش دوربين نشود.
نقش سه پايده در عكاسي نجومي بسيار اهميت دارد. سه پايه بايد كاملاً بر جاي خود محكم شود و وزن دوربين را به خوبي تحمل كند، مانع لرزش آن شده و در عين حال به نرمي و راحتي در جهات مختلف تنظيم شود. پس از استقرار دوربين، كادر تصوير را انتخاب كنيد براي تنظيمات دوربين بهتراست از فواصل كانوني حد نرمال استفاده كنيد و زياد به سمت وايد يا تله پيش نرويد تا ضمن حفظ كيفيت عكس، فضاي كافي از آسمان را به تصوير بكشيد.
اگر مي خواهيد عناصر ديگري مانند كوه، درختان يا يك بنا را نيز در كادر تصوير قرار دهيد. دياگرام دوربين را روي مقادير بسته تر مانند F16 تنظيم كنيد تا عمق ميدان افزايش يابد. معمولاً سيستم فوكوس خودكار دوربين در اين شرايط خوب عمل نمي كند. زيرا هم شرايط نوري ضعيف است و هم سوژه اصلي يعني ستارگان. بسيار كوچك هستند. بنابراين در اين حالت بهتر است از فوكوس دستي استفاده كنيد و اما نكته اصلي، سرعت شاتر را بايد به گونه اي تنظيم كنيد كه حداقل به مدت چند دقيقه باز بماند تا دوربين فرصت كافي براي ثبت رد حركت ستارگان را داشته باشد. بيشتر دوربين هاي Compact حداكثر به مدت سي ثانيه ديافراگم را باز نگه مي دارند. اما دوربين هاي SLR داراي سرعت B نيز هستند كه با تنظيم دوربين روي اين سرعت، ديافراگم دوربين پس از فشردن شاتر تا زمان رها كردن آن باز مي ماند و اين يعني نوردهي به ميزان دلخواه. هرچه مدت زمان نگه داشتن دكمه شاتر بيشتر باشد. رد طولاني تري از حركت ستارگان روي عكس ثبت مي شود.
من پيشنهاد مي كنم حداقل 45دقيقه براي اين كار زمان بگذاريد. البته فراموش نكنيد، حتماً از كنترل ازراه دور دوربين استفاده كنيد. زيرا فشار انگشت دست شما روي دكمه شاتر هنگام فشردن آن، موجب لرزش خفيف دوربين ميشود كه اين لرزش به اندازه كافي باعث محو شدن تصوير ميشود و از طرفي نگه داشتن انگشت روي دكمه شاتر به مدت طولاني، بسيار خسته كننده است، اما مكانيزم دستگاه هاي كنترل از راه دور به گونه اي است كه با يك بار فشردن دكمه آن، شاتر دوربين فعال و با اشاره بعدي روي دكمه كنترل ، شاتر ازاد مي شود و دراين فاصله شما مي توانيد روي چهارپايه بنشينيد و يك چاي گرم ميل كنيد تا سدري هواي شبانگاه را بهتر تحمل كنيد مي توانيد با استفاده از افزايش ISO زمان نوردهي را كاهش دهيد. البته همان طور كه مي دانيد افزايش ISO به معناي افزايش نويز است. بنابراين در شرايط اجبار حداكثر از ISO 400 استفاده كنيد.
گنجاندن عناصر ديگر در كادر تصوير مي تواند به زيبايي و انتقال مفهوم تصوير كمك كند. بعنوان مثال، قرار دادن يك بناي تاريخي در چنين تصويري تداعي كننده كذر زمان و بقاي تاريخ خواهد بود. در تصوير يك، يك نكته وجود دارد كه همان نقطه مركزي است . همان طور كه به نظر مي رسد، تمامي ستارگان به دور يك ستاره در گردش هستند. اين ستاره همان ستاره قطبي (Polris) است كه روي قطب شمال قرار دارد و از ديد ناظر زميني بدون حركت است، زيرا زمين حول محور قطبي خود در چرخش است. بنابراين اگر دوربين را روي اين ستاره نشانه بگيريد به عكس مشابه اين عكس خواهيد رسيد. ستاره قطبي را مي توانيد با نگاه به سمت شمال در انتهاي دب اصغر پيدا كنيد(تصويردو)
البته در نيمكره جنوبي زمين، بايد به دنبال ستاره بسيار كم نور سيگما در صورت فلكي هشتك (Sigma Octantis) بگيرديد البته اين ستاره كاملا روي قطب جنوب قرار ندارد اما تنها ستاره اي است كه نزديك به قطب جنوب است و با چشم غير مسلح ميتوان آن را مشاهده كرد.(تصويرسه)

عكاسي از ماه
 

ماه با اشكال و موقعيت هاي مختلف خود جذاب ترين سوژه در آسمان براي عكاسي است. البته امكان گرفتن عكسي مشابه تصوير سه از ماه بسيار كم است. اما هنوز فرصت هاي بي شمار ديگري برايمان باقي است. از ماه مي توانيد به تنهاي عكس كلوزاپ بگيريد يا آن را در يك منظره كادر كنيد. فقط نكته اي كه بايد به آن دقت كنيد، اين است كه براي عكاسي از اين حالات مختلف به تنظيمات متفاوتي روي دوربين خود نياز داريد. زيرا ميزان روشنايي ماه در هاله مختلف آن متفاوت است. بنابراين ميزان نوردهي نيز بايد متفاوت باشد. در اين جا برخلاف عكاسي از ستارگان، نيازي به استفاده از دوربين SLR نيست. زيرا نيازي به نوردهي طولاني وجود ندارد. بنابراين از دوربين هاي Compact نيز به خوبي مي توانيد براي عكاسي از ماه استفاده كنيد البته اگر قصد داريد تصوير نزديك از ماه بگيريد، لازم است دوربين تان را به لنز زوم يا تله يا فاصله كانوني بلند مجهز كنيد كه براي اين منظور فاصله كانوي سيصد ميلي متر و بيشتر مناسب تر است. از ملزومات ديگر همچنان سه پايه و كنترل از راه دور نقش اساسي ايفا مي كنند.(تصوير چهار)
نكته مهم در عكاسي از ماه ايجاد كنتراست مناسب است. ديافراگم دوربين را روي مقادير متوسط تنظيم كنيد. بيشتر لنزها در ديافراگم f5.6 بهترين وضوح تصوير را ارائه مي دهند، ISO را روي صد قرار دهيد تا نويز كمتري در عكس ايجاد شود. اما رمز كار در تنظيم مد نورسنج دوربين است، اگر قصد عكاسي عكاسي گلوزآپ از ماه را دراريد بهتر است نورسنج دوربين را روي نورسنجي نقطه اي قرار دهيد و صرفا نورسنجي را از روي خود ماه انجام دهيد تا كنتراست بهتري در زمنيه سياه فضاي اطراف آن به وجود آيد. اما اگر قصد داريد عناصر ديگري را در كادر تصوير خود قرار دهيد ويك منظره را ثبت كنيد. نورسنج دوربين را روي مد تمام صفحه قرار دهيد تا دوربين بتواند نور را از تمام عناصر صحنه جمع آوري كند. تنظيم سرعت شاتر بسته به شكل ماه و فاصله كانوني انتخاب شده متفاوت است هرچه بيشتر زوم كنيد نور كمتري به سنسور دوربين مي رسد. بنابراين بايد از سرعت كمتري استفاده كرد. از طرفي همان طور كه پيش تر گفتيم ، قرص كامل ماه بسيار نوراني تر از هلال اول ماه است.
بنابراين براي عكاسي از آن بايد از سرعت شاتر سريع تري استفاده كرد، به راحتي و باكمي سعي و خطا مي توانيد ميزان مناسب سرعت را درشرايط موجود به دست آوريد، اما بعنوان يك معيار اوليه، براي عكاسي از ماه كامل در فاصله كانوني 350 ميلي متر و f5.6 سرعت مناسب 1/800 ثانيه است و براي هلال ماه باز هم در فاصله 350 ميلي متر و f5.6 سرعت شاتر 1/30 ثانيه را امتحان كنيد (تصاوير پنج و شش)
و اما قانون طلايي: بهترين زمان براي ثبت يك كلوزآپ از ماه زماني است كه ماه در بالاي اسمان قرار دارد، زيرا علاوه بر آن كه كنتراست بيشتري دارد، وضوح آن نيز بيشتر است. هنگامي كه ماه در افق قرار دارد، گرچه بزرگ تر به نظر مي رسد، اما بسيار رنگ پريده است. دليل آن نيز شكست نور در جو كروي زمين است (اين مسئله در مورد خورشيد نيز صدق مي كند).



 



نظرات کاربران
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.