در شرایط جنگ و هنگام وقوع حملات مختلف، رنگ دود حاصل از انفجار می تواند اطلاعاتی درباره نوع مواد منفجره و شدت حمله ارائه دهد. آگاهی از این رنگ ها اهمیت بالایی برای حفظ ایمنی دارد، چرا که هر رنگ بیانگر شرایط خاص و متفاوتی است.
پس از وقوع جنگ بین ایران و اسرائیل و دخالت آمریکا در هدف قرار دادن تاسیسات هسته ای در نطنز، اصفهان و فردو، داشتن اطلاعات درباره رنگ دود ناشی از این انفجارها اهمیت فراوانی پیدا کرده است. رنگ دود می تواند در تشخیص شدت حملات و نوع ماده استفاده شده در انفجار مؤثر باشد و همچنین به اجرای اقدامات ایمنی لازم برای حفظ جان کمک کند.
اما قبل از پرداختن به انواع رنگ دودها ابتدا به معنا و مفهوم انفجار می پردازیم
انفجار به واکنش شیمیایی یا فیزیکی بسیار سریعی اطلاق می شود که در مدت زمان کوتاهی انرژی زیادی را آزاد می کند. این انرژی در قالب گرما، فشار و گازهای داغ آزاد شده و معمولا با تولید ذرات معلق یا دود همراه است. دود شامل ترکیبی از گازها مانند دی اکسید کربن، مونوکسید کربن و بخار آب، ذرات جامد مثل کربن یا خاکستر، و در برخی موارد قطرات مایع نظیر سوخت می شود.
و اما عواملی که به رنگ دود به آن ها بستگی دارند عبارتند از
مواد منفجره به انواع مختلفی مانند TNT، نیتروگلیسرین و باروت تقسیم می شوند. این مواد هنگام واکنش، محصولات مختلفی را ایجاد می کنند که شامل گازهای داغ، انرژی گرمایی و شوک فیزیکی است.
مواد قابل اشتعال موجود در محل انفجار شامل سوخت، چوب یا پلاستیک
مقدار اکسیژنی که برای انجام احتراق کامل یا ناقص لازم است.
اندازه، نوع و غلظت ذرات جامد یا مایع موجود در دود.
دمای انفجار و میزان رطوبت محیط نقش مهمی در نحوه پراکندگی نور در دود دارند.
انواع دودهای ناشی از انفجار
حمله اسرائیل و آمریکا به ایران و مشاهده رنگ های مختلف در آسمان پس از انفجار این پرسش را مطرح می کند که این رنگ ها چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند و کدام یک خطرناک تر هستند؟در ادامه به بررسی انواع رنگ های دود حاصل از انفجار می پردازیم:
دود زرد یا نارنجی
خطرناک ترین نوع دود حاصل از انفجار در رنگ های نارنجی و زرد دیده می شود. این دود از نیترات ها یا مواد فسفری تشکیل شده که جزو مواد شیمیایی خاص به شمار می روند. گازهای سمی مانند کلرین یا فسژن باعث ایجاد این رنگ شده و استنشاق این گازها به‌شدت خطرناک است.اقدامات لازم برای مقابله با دود زرد یا نارنجی
به یک پناهگاه کاملاً امن و بسته بروید.مسیرهای ورود دود را مسدود کرده و پنجره‌ها را به‌طور کامل بپوشانید.
از ماسک شیمیایی استفاده کنید.
با اورژانس تماس گرفته و منتظر دریافت کمک تخصصی بمانید.
دود سیاه
دود سیاه معمولاً به دلیل سوختن ناقص مواد نفتی یا پلاستیکی ایجاد می شود و یا از انفجار مواد شیمیایی سنگین مانند TNT حاصل می گردد. این نوع دود بیانگر آزاد شدن ذرات کربن و گازهای سمی مانند دی اکسید گوگرد است.اقدامات لازم برای مقابله با دود سیاه
به یک مکان امن پناه ببرید.درها و پنجره ها را بسته نگه دارید.
برای حفاظت از مجاری تنفسی خود از ماسک ضدگاز یا یک پارچه مرطوب استفاده کنید.
از نزدیک شدن به محل دود خودداری کنید.
دود خاکستری
دود خاکستری نشان دهنده ترکیب های متنوعی از فلزات یا مواد آلی سوخته است که معمولاً بر اثر انفجارهایی مانند بمب های دست ساز به وجود می آید. خطر ناشی از چنین انفجارهایی در سطح متوسط قرار دارد، اما با این حال، ممکن است حاوی ذرات معلق مخاطره آمیزی باشد.اقدامات لازم برای مقابله با دود خاکستری
به سرعت از محیط آلوده به دود و خاکستر خارج شوید.اگر در فضای بسته هستید، سیستم تهویه را خاموش کنید.
برای محافظت، دهان و بینی خود را با یک پارچه مرطوب بپوشانید.
در صورت تجربه علائمی مانند سرفه یا سرگیجه، به اورژانس مراجعه نمایید.
دود سفید
دود سفیدی که از انفجار باروت یا مواد آتش زا با احتراق کامل تولید می شود، نمایانگر آزاد شدن گازهای داغ و کم خطرتر است. اما در عین حال، ممکن است شامل مواد شیمیایی خطرناک مانند مونوکسید کربن نیز باشد.اقدامات لازم برای مقابله با دود سفید
به سرعت از منطقه خارج شوید.از ماسک تنفسی استفاده کنید.
در مکانی باز با جریان هوای مناسب پناه بگیرید و دقت کنید که در معرض دود قرار نگیرید.
دود سبز
در زمان وقوع انفجار موادی همچون باریوم یا رنگ دانه های نظامی که برای علامت دهی استفاده می شوند، دود سبز رنگ تولید می گردد. این دود معمولاً نشان دهنده انفجار کنترل شده یا فرآیند علامت دهی است، اما در صورتی که حاوی مواد شیمیایی خاصی باشد، ممکن است خطرناک و سمی باشد.اقدامات لازم برای مقابله با دود سبز
از نزدیک شدن به منبع دود خودداری کنید.از ماسک استفاده کنید.
اگر بوی تند استشمام کردید، فوراً به فضای باز بروید.
در صورت مشاهده علائم مسمومیت، فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.
اقدامات کلی برای مقابله با دود ناشی از انفجار
رنگ دود به عوامل مختلفی از جمله نوع ماده منفجره، شرایط محیطی مانند رطوبت و همچنین ترکیبات شیمیایی بستگی دارد. در شرایط جنگی، تشخیص سریع و واکنش به موقع می تواند جان افراد را نجات دهد. از آنجا که دودهای رنگی ممکن است حاوی مواد سیگنال دهنده یا ترکیبات شیمیایی باشند، همواره باید فرض را بر وجود خطر بالا قرار داد.همیشه یک کیت کمک های اولیه و ماسک را در دسترس داشته باشید.
از پناهگاه هایی با تهویه مناسب و ایمن استفاده کنید.
برای اطلاعات دقیق تر درباره نوع حمله و راهنمایی های لازم، اخبار محلی را از منابع معتبر پیگیری کنید.
اگر مطمئن نیستید، فرض کنید دود سمی است و فوراً اقدام کنید.
منبع: پژوهش راسخون
