شما هم مدام خون‌دماغ مي‌شويد؟
تهيه و تنظيم: فاطمه مزيدآبادي
اغلب خونريزي‌هاي بيني وخيم نيستند و بيشتردر بخش جلويي بيني رخ مي‌دهند و پس از چند دقيقه متوقف مي‌شوند. تعداد كمي از خونريزي‌هاي بيني در رگ‌هاي بزرگ پشت بيني رخ مي‌دهد و بيشتر در افراد مسن رايج است و اغلب ناشي از فشارخون بالا، تصلب شرائين، استفاده از آسپيرين روزانه يا اختلال در لخته شدن خون است. بيشتر خون‌دماغ‌هاي جدّي معمولاً در بيماري‌هاي مزمن وجود دارد.
اگر خونريزي شما بيش از پانزده دقيقه ادامه يابد يا بعد از يك جراحت اتفاق بيفتد، مثلاً مشت خوردن به صورت، بخصوص اگر فكر كنيد ممكن است بيني‌تان شكسته باشد، بايد به پزشك مراجعه كنيد. خون‌دماغ شدن پس از افتادن يا تصادف ماشين مي‌تواند علامت خونريزي داخلي باشد. خون‌دماغ شدن‌هاي مكرر ممكن است به معناي داشتن مشكل وخيم‌تر باشد. براي مثال خون‌دماغ و كبود شدن مي‌تواند از علائم اوليه‌ي سرطان خون باشد. خون‌دماغ همچنين ممكن است نشانه‌ي اختلالات لخته شدن خون و غده‌هاي مربوط به بيني سرطاني و غيرسرطاني باشد. دكترعبدالحميد حسين‌نيا، متخصص و جراح گوش و حلق و بيني، درخصوص اين عارضه توضيح مي‌دهد: خون‌دماغ (Epistaxis)، در زمينه‌ي سيستميك افزايش فشارخون ديده مي‌شود درحالي‌كه افزايش فشارخون علّت اصلي آن نيست. مي‌توان گفت در بيماري افزايش فشارخون شرياني، جداره‌ي رگها ضخيم شده و درعين‌حال ميزان تنگ شدن عروق كاهش مي‌يابد. بررسي‌هاي گوناگون نشان مي‌دهد كه افزايش فشارخون دليل اوليه‌ي خون‌دماغ نيست، ولي درصورت بروز خون‌دماغ در چنين زمينه‌اي تداوم و شدّت خونريزي بيش از معمول است. افزايش فشارخون به عنوان يك بيماري، علّت اوليه‌ي شناخته شده‌ي خون‌دماغ نيست، ولي مشاهده شده كه خون‌دماغ در اين بيماران به علّت كاهش قابليت انقباض تونيكامديا در اثر آترواسكروز يك زمينه‌ي بيماري درازمدّت افزايش فشارخون، شكل پيچيده‌تري به خود مي‌گيرد.
طبق آمار، به طور تقريبي يك نفر از هر10 نفر، دست‌كم يك بار سابقه‌ي خونريزي شديد از بيني داشته است.
دست‌كاري بيني با انگشت، فشارخون بالا، تحريك غشاي مخاط بيني توسط جسم خارجي، تخليه‌ي شديد بيني به هنگام سرماخوردگي، خشكي مخاط در فصل زمستان يا تحريك آن زير آفتاب شديد تابستان، عفونت‌هاي بيني و پوليپ يا مصرف برخي از داروها، از عوامل بروز خونريزي بيني هستند. بيماران معولاً از خونريزي هردو سوراخ بيني شكايت دارند، درحالي‌كه درحقيقت يك سوراخ بيني خونريزي دارد و مشكلي جدي تلقي نمي‌شود، اما آزاردهنده بوده و ايجاد ترس مي‌كند.
صرف‌نظرازاينكه خونريزي در اثر كدام‌يك ازعوامل فوق ايجاد شده است، آنچه درميان همه‌ي موارد يكسان است انجام راهكارهايي جهت جلوگيري از خروج هرچه بيشتر خون از بيني است.
اگر هنگام خونريزي به حالت دراز كشيده قرار گرفته و بنا به توصيه‌ي عامه‌ي مردم سرتان را عقب مي‌گيريد، بايد به شما تذكر دهيم كه ممكن است مقدار زيادي خون وارد حلق شما شده و احساس خفگي در شما ايجاد كند، بنابراين صاف بنشينيد. راست و مستقيم بنشينيد، سر را به جلو خم كنيد تا خون به گلو وارد نشود. با ملايمت هرنوع لخته‌ي خون را كه مي‌تواند از بسته شدن رگها و قطع خونريزي جلوگيري كند، از دماغ خارج كنيد (با فين كردن ملايم). درحالي‌كه بالاتنه‌ي خود را به جلو خم‌كرده‌ايد، دهان خود را باز كنيد. در اين‌حالت مي‌توانيد خون را تف كرده و آن را قورت ندهيد. سرانجام بالاتنه بايد به حالت معمول درآيد. اگر براي مدّت پنج تا هفت دقيقه بيني را در سمت خونريزي به روي تيغه‌ي بيني با انگشت دست بفشاريد، بسياري از خونريزي‌هاي بيني، مهار مي‌شوند، ولي بهتر است مدّت بيست‌دقيقه بيني را با انگشتان فشار دهيد. توصيه مي‌شود كه براي متوقف كردن خونريزي بيني، از فرو كردن پنبه يا دستمال در بيني خودداري كنيد، زيرا ممكن است هنگام درآوردن آنها دچار مشكل شويد و مخاط بيني بيشتر دچار آسيب شود. قرار دادن كيسه‌ي يخ روي تيغه‌ي مياني بيني و حتي پيشاني، مي‌تواند در قطع خونريزي تأثيرگذار باشد، زيرا سرما سبب انقباض رگها شده و لخته، سريع‌تر تشكيل مي‌شود و بالأخره خونريزي پايان مي‌يابد.
مخاط بيني را مرطوب كنيد. درصد بالايي از خونريزي‌هاي بيني به دليل خشكي مخاط بيني رخ مي‌دهد كه توصيه‌ي اغلب پزشكان، شستشوي روزانه‌ي بيني با سرم فيزيولوژيك يا آب‌نمك رقيق در صبح و شب است. دوم‌اينكه از پمادهاي نرم‌كننده مخاط، درصورت افزايش خشكي استفاده كنيد و سومين نكته اين است كه هواي خانه را هميشه مرطوب نگه داريد، اين كار را مي‌توانيد با استفاده از دستگاه‌هاي مرطوب‌كننده هوا (بخور) انجام دهيد. اجسام سنگين را بلند نكنيد. گرچه فشارمستقيم روي رگها باعث بند آمدن خون مي‌شود، اما فشاري كه از داخل رگها وارد مي‌شود، باعث جريان مجدد خون مي‌شود، بخصوص اگر سابقه‌اي خونريزي داريد، از بلند كردن اشياي سنگين كه به رگها فشار وارد مي‌كنند، پرهيز كنيد. ويتامين‌ها را فراموش كنيد. اگر شما از آن دسته افرادي هستيد كه استعداد خون‌دماغ شدن داريد، به قدر كافي ويتامينC بخوريد، زيرا ويتامينC ماده‌اي حياتي براي تشكيل كلاژن است و به حفظ سلامتي عروق كمك مي‌كند. ويتامينK هم يكي از ويتامين‌هايي است كه در انعقاد خون نقش دارد. مصرف روزانه شصت ميلي‌گرم ويتامينC و هشتاد ميكروگرم ويتامينK براي جلوگيري از خونريزي بيني توصيه مي‌شود. مراقب مصرف آسپيرين باشيد. كوتاه نگه داشتن ناخن كودكان و جلوگيري از دست زدن به بيني. ترك كردن سيگار چون سيگار كشيدن، بيني را خشك و همچنين آن را تحريك مي‌كند. هنگام عطسه كردن دهان‌تان را بازكنيد.
منبع:مجله 7 روز زندگي شماره 78
اگر خونريزي شما بيش از پانزده دقيقه ادامه يابد يا بعد از يك جراحت اتفاق بيفتد، مثلاً مشت خوردن به صورت، بخصوص اگر فكر كنيد ممكن است بيني‌تان شكسته باشد، بايد به پزشك مراجعه كنيد. خون‌دماغ شدن پس از افتادن يا تصادف ماشين مي‌تواند علامت خونريزي داخلي باشد. خون‌دماغ شدن‌هاي مكرر ممكن است به معناي داشتن مشكل وخيم‌تر باشد. براي مثال خون‌دماغ و كبود شدن مي‌تواند از علائم اوليه‌ي سرطان خون باشد. خون‌دماغ همچنين ممكن است نشانه‌ي اختلالات لخته شدن خون و غده‌هاي مربوط به بيني سرطاني و غيرسرطاني باشد. دكترعبدالحميد حسين‌نيا، متخصص و جراح گوش و حلق و بيني، درخصوص اين عارضه توضيح مي‌دهد: خون‌دماغ (Epistaxis)، در زمينه‌ي سيستميك افزايش فشارخون ديده مي‌شود درحالي‌كه افزايش فشارخون علّت اصلي آن نيست. مي‌توان گفت در بيماري افزايش فشارخون شرياني، جداره‌ي رگها ضخيم شده و درعين‌حال ميزان تنگ شدن عروق كاهش مي‌يابد. بررسي‌هاي گوناگون نشان مي‌دهد كه افزايش فشارخون دليل اوليه‌ي خون‌دماغ نيست، ولي درصورت بروز خون‌دماغ در چنين زمينه‌اي تداوم و شدّت خونريزي بيش از معمول است. افزايش فشارخون به عنوان يك بيماري، علّت اوليه‌ي شناخته شده‌ي خون‌دماغ نيست، ولي مشاهده شده كه خون‌دماغ در اين بيماران به علّت كاهش قابليت انقباض تونيكامديا در اثر آترواسكروز يك زمينه‌ي بيماري درازمدّت افزايش فشارخون، شكل پيچيده‌تري به خود مي‌گيرد.
طبق آمار، به طور تقريبي يك نفر از هر10 نفر، دست‌كم يك بار سابقه‌ي خونريزي شديد از بيني داشته است.
علل خونريزي بيني
دست‌كاري بيني با انگشت، فشارخون بالا، تحريك غشاي مخاط بيني توسط جسم خارجي، تخليه‌ي شديد بيني به هنگام سرماخوردگي، خشكي مخاط در فصل زمستان يا تحريك آن زير آفتاب شديد تابستان، عفونت‌هاي بيني و پوليپ يا مصرف برخي از داروها، از عوامل بروز خونريزي بيني هستند. بيماران معولاً از خونريزي هردو سوراخ بيني شكايت دارند، درحالي‌كه درحقيقت يك سوراخ بيني خونريزي دارد و مشكلي جدي تلقي نمي‌شود، اما آزاردهنده بوده و ايجاد ترس مي‌كند.
صرف‌نظرازاينكه خونريزي در اثر كدام‌يك ازعوامل فوق ايجاد شده است، آنچه درميان همه‌ي موارد يكسان است انجام راهكارهايي جهت جلوگيري از خروج هرچه بيشتر خون از بيني است.
راه‌حل‌هايي ساده براي بند آوردن خونريزي بيني
اگر هنگام خونريزي به حالت دراز كشيده قرار گرفته و بنا به توصيه‌ي عامه‌ي مردم سرتان را عقب مي‌گيريد، بايد به شما تذكر دهيم كه ممكن است مقدار زيادي خون وارد حلق شما شده و احساس خفگي در شما ايجاد كند، بنابراين صاف بنشينيد. راست و مستقيم بنشينيد، سر را به جلو خم كنيد تا خون به گلو وارد نشود. با ملايمت هرنوع لخته‌ي خون را كه مي‌تواند از بسته شدن رگها و قطع خونريزي جلوگيري كند، از دماغ خارج كنيد (با فين كردن ملايم). درحالي‌كه بالاتنه‌ي خود را به جلو خم‌كرده‌ايد، دهان خود را باز كنيد. در اين‌حالت مي‌توانيد خون را تف كرده و آن را قورت ندهيد. سرانجام بالاتنه بايد به حالت معمول درآيد. اگر براي مدّت پنج تا هفت دقيقه بيني را در سمت خونريزي به روي تيغه‌ي بيني با انگشت دست بفشاريد، بسياري از خونريزي‌هاي بيني، مهار مي‌شوند، ولي بهتر است مدّت بيست‌دقيقه بيني را با انگشتان فشار دهيد. توصيه مي‌شود كه براي متوقف كردن خونريزي بيني، از فرو كردن پنبه يا دستمال در بيني خودداري كنيد، زيرا ممكن است هنگام درآوردن آنها دچار مشكل شويد و مخاط بيني بيشتر دچار آسيب شود. قرار دادن كيسه‌ي يخ روي تيغه‌ي مياني بيني و حتي پيشاني، مي‌تواند در قطع خونريزي تأثيرگذار باشد، زيرا سرما سبب انقباض رگها شده و لخته، سريع‌تر تشكيل مي‌شود و بالأخره خونريزي پايان مي‌يابد.
علاج واقعه قبل از وقوع
مخاط بيني را مرطوب كنيد. درصد بالايي از خونريزي‌هاي بيني به دليل خشكي مخاط بيني رخ مي‌دهد كه توصيه‌ي اغلب پزشكان، شستشوي روزانه‌ي بيني با سرم فيزيولوژيك يا آب‌نمك رقيق در صبح و شب است. دوم‌اينكه از پمادهاي نرم‌كننده مخاط، درصورت افزايش خشكي استفاده كنيد و سومين نكته اين است كه هواي خانه را هميشه مرطوب نگه داريد، اين كار را مي‌توانيد با استفاده از دستگاه‌هاي مرطوب‌كننده هوا (بخور) انجام دهيد. اجسام سنگين را بلند نكنيد. گرچه فشارمستقيم روي رگها باعث بند آمدن خون مي‌شود، اما فشاري كه از داخل رگها وارد مي‌شود، باعث جريان مجدد خون مي‌شود، بخصوص اگر سابقه‌اي خونريزي داريد، از بلند كردن اشياي سنگين كه به رگها فشار وارد مي‌كنند، پرهيز كنيد. ويتامين‌ها را فراموش كنيد. اگر شما از آن دسته افرادي هستيد كه استعداد خون‌دماغ شدن داريد، به قدر كافي ويتامينC بخوريد، زيرا ويتامينC ماده‌اي حياتي براي تشكيل كلاژن است و به حفظ سلامتي عروق كمك مي‌كند. ويتامينK هم يكي از ويتامين‌هايي است كه در انعقاد خون نقش دارد. مصرف روزانه شصت ميلي‌گرم ويتامينC و هشتاد ميكروگرم ويتامينK براي جلوگيري از خونريزي بيني توصيه مي‌شود. مراقب مصرف آسپيرين باشيد. كوتاه نگه داشتن ناخن كودكان و جلوگيري از دست زدن به بيني. ترك كردن سيگار چون سيگار كشيدن، بيني را خشك و همچنين آن را تحريك مي‌كند. هنگام عطسه كردن دهان‌تان را بازكنيد.
منبع:مجله 7 روز زندگي شماره 78
