جستاري در عاشورا و آموزه هاي آن
نويسنده: سهيلا بهشتي
عاشورا در کلام معصومين(ع)
حضرت فرمود: «به اين دليل روز [شهادت] حسين (ع) سوگناک ترين روزهاست که اصحاب کسا، اين گرامي ترين آفريدگان نزد خداي تعالي، پنج نفر بودند...
چون امام حسين(ع) کشته شد، ديگر کسي از اهل کسا باقي نماند که بعد از او مايه تسلاي خاطر مردم باشد. بنابراين ، رفتن امام حسين(ع) به منزله رفتن همه آنهاست، همچنان که ؛ باقي بودن ايشان مثل اين بود که همه اهل کسا زنده هستند(1).
امام رضا(ع) «کسي که در روز عاشورا از انجام دادن کارهاي مورد نياز خود بپرهيزد، خداوند نيازهاي دنيا وآخرت او را برآورده مي کند. کسي که روز عاشورا را روز سوگواري واندوه وحزن قرار دهد، خداوند روز قيامت را روز شادي و سرور او قرار مي دهد(2).
عاشورا،فرهنگ باشکوه
امروزه عاشورا با همه عظمت آن تنها يک واقعه تاريخي نيست، بلکه فرهنگي باشکوه وغني است که به انسان درس چگونه زيستن مي دهد وچشمه اي جوشان است که هر که ازآن نوشيده، به راه سعادت رهنمون شده است.
فرهنگ عاشورا درس ها وپيام هايي راستين و انساني داردکه عمل به آنها حيات فردي و اجتماعي انسان را در برابر ستم ها و ناملايمت ها و ناشايستگي هاي روزگار بيمه مي کند وگوهر وجود او را آشکار مي سازد.
عوامل جاودانگي عاشورا
1. مصونيت رهبري نهضت عاشورا از اشتباه : امام حسين(ع) به عنوان رهبر نهضت بزرگ عاشورا از عالي ترين ويژگي هاي انساني برخوردار بود و از همه مهم تر ، معصوم؛ يعني از اشتباه وخطا مصون بود. از اين رو، حماسه عاشورا الگويي تمام عيار براي همه انسان ها و جوامع است.
2. هدف عاشورا؛ احياي اسلام و دفاع از دين: هدف نهضت عاشورا، منفعت طلبي ودستيابي به قدرت و رقابت حزبي و قوم و قبيله اي نبود، بلکه هدف، دفاع از دين و احياي سنت نبوي است .
3. پيروي از اصول و آموزه هاي ديني: يکي از ويژگي هاي حماسه عاشورا،انطباق کامل مجموعه حرکت امام حسين(ع) با قوانين ديني وحدود الهي و آموزه هاي اخلاقي بود.
4. اوج ايثار و فداکاري: حضور رهبر قيام؛ يعني امام حسين (ع) با تمام هستي وسرمايه خود؛ [يعني برادران،خواهران و عزيزان و يارانش و ارزشمندترين سرمايه اش که جان پاک او بود]، ازديگر ويژگي هاي نهضت عاشورا بودکه در تاريخ بي نظيراست(3).
آموزه هاي عاشورا
برخي از آموزه هاي عاشورا عبارتند از:
1.ضرورت بصيرت ديني وسياسي: عاشورا به ما مي آموزد که در دفاع از دين، بينش، بيش از ديگر موارد براي انسان لازم است. افراد بي بصيرت بدون آنکه بدانند، فريب مي خورند و در جبهه باطل قرار مي گيرند.
2. فداکاري براي حفظ دين: امام حسين(ع) با دين زدايي امويان روبه رو بود و اين بزرگ ترين خطر براي اسلام و امت پيامبر(ص) بود.آن حضرت، جان خود و خانواده اش را سپر تهاجم عليه دين قرار داد. و بر همين اساس فرمود:«سنت رسول خدا(ص) مرده است و بدعت در دين رواج يافته است. » اين خطر ممکن است در هر عصر ونسلي با شيوه هاي متفاوت ظهور کند. بنابراين، تنها با الگو گرفتن از آموزه هاي عاشورايي و فداکاري مي توان با آن مقابله کرد.
3. اطاعات از رهبري و وفاداري به آن:
در قيام عاشورا از يک سو قهرمانان کربلا را مي بينيم که با اطاعت همه جانبه از رهبري امام حسين(ع) حماسه عاشورا را آفريدند. و به سعادت جاويدان نائل شدند و از ديگر سو با مردم سست عنصر وعهد شکن کوفه روبه رو مي شويم که در سايه نافرماني از دستورهاي امام حسين(ع) گرفتار نکبت دنيا و عذاب آخرت شدند.از اين رو، درس ديگر عاشورا اين است که سعادت دنيا وآخرت درگرو پيروي از رهبري امام عادل، وضلالت وگمراهي نيز در نافرماني از دستورهاي چنين رهبري است.
4. عمل به تکليف: رخداد عاشورا يکي از جلوه هاي عمل به وظيفه بود. شرايط و شناخت زمينه ها ، اقتضاي عمل به چنين تکليفي را از سوي امام معصوم(ع) داشت. از اين رو، از ديدگاه تکليف مدارانه امام حسين(ع) جبهه حق چه در صورت کشته شدن ويا کشته نشدن پيروز ميدان بودند.عاشورا از اين جهت نيز الگو دهنده است وانسان را به شناخت تکليف وعمل به تکليف هدايت مي کند.
کلاس عاشورا
پرسش ديگري که در بررسي واقعه عظيم عاشورا با آن روبه رو مي شويم، اين است که چرا حضرت، خود و خانواده اش را به خطر انداخت؟چرا با ياران اندک خود، با قدرت طاغوتي و شيطاني و بي رحم يزيد رو به رو شد؟ همچنان سخن برحق امام حسين(ع) پاسخ گوي اين پرسش ماست که فرمود:«مگر نمي بينيد که به حق عمل و از باطل جلوگيري نمي شود؟»
آن امام شهيد به ما مي آموزد جامعه اي که در آن حق، اجرا و از باطل جلوگيري نشود، تحمل پذير نيست ومسلمان ها بايد در برابر باطل مقاومت کنند. براين اساس، پيرو امام حسين(ع) نبايد فقط عزاداري کند، بلکه بايد به هدف عالي آن حضرت، يعني امر به معروف و نهي از منکر عمل نمايد.
اولين ها
درآغاز جنگ روز عاشورا، نخست، حمله ها به صورت گروهي بود و در نخستين حمله ها، بسياري از ياران امام حسين(ع) کشته شدند.اين حمله، به حمله «اولي» معروف است و بر اساس برخي روايت هاي تاريخي، تا پنجاه نفر از ياران امام حسين(ع) در اين حمله به شهادت رسيدند. پس ازآن، ياران آن حضرت به صورت فردي يا گروه هاي دو نفري به مبارزه مي رفتند وچنين نقل شده است که اغلب، دو به دو به شهادت رسيده اند.
سخن بزرگان
امام خميني (ره)
اين دستورآموزنده، تکليفي است ومژده اي .تکليف از آن جهت که مستضعفان، اگر چه با عده اي قليل، عليه مستکبران، گرچه با ساز و برگ مجهز و قدرت شيطاني عظيم، مأمورند چونان سرور شهيدان قيام کنند ومژده که شهيدان ما را در شمار شهيدان کربلا قرار داده است ومژده که شهادت رمز پيروزي است (4).
مقام معظم رهبري
پي نوشت :
1-ميزان الحکمه،ج8، ص 3783،ح13010.
2-همان، ح13011.
3-علي سعيدي، معارف عاشورا، درس ها و پيام ها، صص12و13.
4-صحيفه امام،ج9،ص445.
5-سيد علي خامنه اي، امانت داران عاشورا در بيانات مقام معظم رهبري،ص 14.
/س
