نویسنده: مطهره پیوسته
این واقعه، از نظر نتایج و پی آمدها از چند نظر اهمیت دارد:
1. سازش شاه و کارتر و توخالی بودن شعار فضای باز سیاسی شاه را به مردم نشان داد.
2. ثابت کرد که شاه از حرکت مذهبی- سیاسی به رهبری روحانیان و در رأس آنها امام خمینی( قدس سره) بیش از هر حرکت سیاسی دیگر وحشت دارد.
3. آنچه رژیم ازآن وحشت داشت، به تبع قیام نوزده دی به وقوع پیوست و حوزه های علمیه و روحانیان، درخط امام (قدس سره) به حرکت در آمدندو زمینه ای فراهم شد تا نهضت درمسیر صحیح مبارزه قرار گیرد و ترفندهای بعدی را نیز بی اثر کرد.
4. روشن شد که جریان حقوق بشر و فضای بازسیاسی، طلیعه ای برای میدان دادن به ملی گراها و لیبرال ها بوده و امریکا و رژیم شاه، عملاً درجذب مردم به سوی میانه روها موفقیتی نداشته اند و آنان هیچ پایگاهی در میان مردم ندارند.
5. متحجرین حوزه ها و کسانی که مروج جدایی دین از سیاسیت بودند و همواره درس و بحث و فقه و اصول را به مبارزه با شاه ترجیح می دادند، شکست خوردند ومردم نیز دریافتند که باید سراغ چه کسانی بروند.
6. ماهیت رژیم ضد مردمی شاه را برای بسیاری آشکار کرد. از آن پس بود که شعار «مرگ برشاه»، شعار اصلی و تکیه کلام توده های انقلابی شد.
7. باعث تعمیق ومردمی شدن نهضت و شرکت توده های مذهبی ، به ویژه جوانان شد.
8. برخی احزاب و جمعیت هایی که حرکت سیاسی خود را با اتکا به حقوق بشر کارتر و فضای باز سیاسی ایجاد کردند، توسط شاه ودرچهارچوب قانون اساسی شکل داده بودند، به تدریج از مردم جدا شدند و به دامن امریکا وغرب پناه بردند.
9. با قیام قم، آهنگ حرکت انقلاب به صورت «راهبرد چهلم ها»ی پشت سر هم، با صورت و محتوای کاملاً اسلامی ، شتاب فزاینده و گسترده تری به خود گرفت و رهبری امام (قدس سره) به عنوان نقش اصلی مبارزه با رژیم شاه ظاهر شد.(1).
از دستاوردهای قیام 19 دی؛ جنبش 29بهمن مردم تبریز بود .مردم در دفاع از قیام 19 دی روانه مساجد شدند، ولی پلیس آنها را پراکنده کرد و از تیر هوایی برای متفرق شدن آنها استفاده کرد. مردم در برابر این اقدام پلیس واکنش نشان دادند و شعار«زنده باد خمینی» را سر دادند، شیشه بانک ها و مکان های عمومی را شکستند وسینما ومشروب خانه ها را آتش زدند و از این راه اعتراض خود را اعلام کردند. حزب رستاخیز حدود 15 اتومبیل را در هم کوبید. نمونه شبیه به همین واقعه ، در چهلم شهدای29 تبریز در یزد اتفاق افتاد. بسیاری از مراسم اربعین که برای شهدای انقلاب برپا می شد، به راه پیمایی وحرکت های انقلابی ضد رژیم می انجامید. مهم ترین این مراسم، اربعین های پی درپی شهدای 19 دی قم، تبریز وکرمان بود که درنهایت ، به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد.
مساجد و تکیه ها از دیگر عوامل مؤثر در گسترش جهان بینی، به عنوان محل ظهور و بروز فرهنگ سیاسی شیعه است. مساجد به عنوان مرکز آموزش، مرکز ارتباط جمعی و مرکز برگزاری مراسم عبادی و مذهبی، عامل مهمی برای نشر و گسترش جهان بینی در میان توده مردم بوده است. از آنجا که این گونه مراسم برای شهدای راه انقلاب بود، اغلب، مکانی برای صحبت و گفت و گو درباره مسائل انقلاب و روشنگری مردم بود. (4)
/خ
1. سازش شاه و کارتر و توخالی بودن شعار فضای باز سیاسی شاه را به مردم نشان داد.
2. ثابت کرد که شاه از حرکت مذهبی- سیاسی به رهبری روحانیان و در رأس آنها امام خمینی( قدس سره) بیش از هر حرکت سیاسی دیگر وحشت دارد.
3. آنچه رژیم ازآن وحشت داشت، به تبع قیام نوزده دی به وقوع پیوست و حوزه های علمیه و روحانیان، درخط امام (قدس سره) به حرکت در آمدندو زمینه ای فراهم شد تا نهضت درمسیر صحیح مبارزه قرار گیرد و ترفندهای بعدی را نیز بی اثر کرد.
4. روشن شد که جریان حقوق بشر و فضای بازسیاسی، طلیعه ای برای میدان دادن به ملی گراها و لیبرال ها بوده و امریکا و رژیم شاه، عملاً درجذب مردم به سوی میانه روها موفقیتی نداشته اند و آنان هیچ پایگاهی در میان مردم ندارند.
5. متحجرین حوزه ها و کسانی که مروج جدایی دین از سیاسیت بودند و همواره درس و بحث و فقه و اصول را به مبارزه با شاه ترجیح می دادند، شکست خوردند ومردم نیز دریافتند که باید سراغ چه کسانی بروند.
6. ماهیت رژیم ضد مردمی شاه را برای بسیاری آشکار کرد. از آن پس بود که شعار «مرگ برشاه»، شعار اصلی و تکیه کلام توده های انقلابی شد.
7. باعث تعمیق ومردمی شدن نهضت و شرکت توده های مذهبی ، به ویژه جوانان شد.
8. برخی احزاب و جمعیت هایی که حرکت سیاسی خود را با اتکا به حقوق بشر کارتر و فضای باز سیاسی ایجاد کردند، توسط شاه ودرچهارچوب قانون اساسی شکل داده بودند، به تدریج از مردم جدا شدند و به دامن امریکا وغرب پناه بردند.
9. با قیام قم، آهنگ حرکت انقلاب به صورت «راهبرد چهلم ها»ی پشت سر هم، با صورت و محتوای کاملاً اسلامی ، شتاب فزاینده و گسترده تری به خود گرفت و رهبری امام (قدس سره) به عنوان نقش اصلی مبارزه با رژیم شاه ظاهر شد.(1).
آثار و نتایج قیام 19 دی
تأثیر قیام برنظام طاغوت
از دستاوردهای قیام 19 دی؛ جنبش 29بهمن مردم تبریز بود .مردم در دفاع از قیام 19 دی روانه مساجد شدند، ولی پلیس آنها را پراکنده کرد و از تیر هوایی برای متفرق شدن آنها استفاده کرد. مردم در برابر این اقدام پلیس واکنش نشان دادند و شعار«زنده باد خمینی» را سر دادند، شیشه بانک ها و مکان های عمومی را شکستند وسینما ومشروب خانه ها را آتش زدند و از این راه اعتراض خود را اعلام کردند. حزب رستاخیز حدود 15 اتومبیل را در هم کوبید. نمونه شبیه به همین واقعه ، در چهلم شهدای29 تبریز در یزد اتفاق افتاد. بسیاری از مراسم اربعین که برای شهدای انقلاب برپا می شد، به راه پیمایی وحرکت های انقلابی ضد رژیم می انجامید. مهم ترین این مراسم، اربعین های پی درپی شهدای 19 دی قم، تبریز وکرمان بود که درنهایت ، به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد.
مساجد و تکیه ها از دیگر عوامل مؤثر در گسترش جهان بینی، به عنوان محل ظهور و بروز فرهنگ سیاسی شیعه است. مساجد به عنوان مرکز آموزش، مرکز ارتباط جمعی و مرکز برگزاری مراسم عبادی و مذهبی، عامل مهمی برای نشر و گسترش جهان بینی در میان توده مردم بوده است. از آنجا که این گونه مراسم برای شهدای راه انقلاب بود، اغلب، مکانی برای صحبت و گفت و گو درباره مسائل انقلاب و روشنگری مردم بود. (4)
پی نوشت:
1- علی شیرخانی، حماسه 19 دی قم.
2- سید جلال الدین مدنی ، تاریخ سیاسی معاصر ایران،صص 325-328.
3- همان.
4- همان.
/خ
