چکاپ کودکان از بدو تولد

در بررسي وضعيت سلامت کودکان کشور نکته بارز اين است که مرگ ناشي از بيماريهاي عفوني در کودکان زير 5 سال (بالاخص مرگ ناشي از بيماريهاي قابل پيشگيري با واکسيناسيون )کاهش يافته است ولي مرگ ناشي از حوادث و سوانح و مرگ هاي دوران نوزادي (هفته اول) در صدر علل مرگ و مير کودکان زير 5 سال قرار گرفته اند. از سوي ديگر کودکاني که از گزند بيماريهاي واگيردار رهايي مي يابند با سوء تغذيه متوسط و خفيف و اشکال مختلف بيماريهاي غير واگيردار دست به گريبانند . به عبارت ديگر امروز هر چند ميزان مرگ کودکاني که بيمار نيستند و نمي ميرند حداکثر رشد و تکامل خود را طي مي کنند؟ آيا اين کودکان در معرض خطر بيماريهاي نهفته و بدون علامت نيستند؟ آيا اين کودکان از يک عمر توام با سلامتي بهره مند خواهند بود؟ بررسي هاي بيماريها (سال 78) در کشور (حاصل در نظر گرفتن کليه عواملي که منجر به کاهش طول عمر در جامعه مي شود )نشان داد که بيماريها و عوامل زير به ترتيب شايعترين علل و عواملي هستند که طول عمر و کيفيت سلامتي کودکان را در معرض خطر قرار مي دهند:
*بيماريهاي حول تولد(نارسي ، کم وزني بدو تولد و...)
*سوء تغذيه
*اختلالات تکاملي
*ناهنجاريهاي مادرزادي
*عفونت هاي دستگاه تنفس
*حوادث و سوانح
بنابراين بررسي وضعيت تکاملي کودکان از اولويت بالايي در ارايه خدمات به جامعه برخوردار است. اوايل دوران کودکي Early childhood سريع ترين دوران رشد و نمو در زندگي بشر است. هر چه کودکان رشد مي کنند و بزرگ تر مي شوند ، به اشکال متفاوتي از تعامل و تحريکات محيطي براي توسعه توانمندي هاي خود نيازمندند.

چرا لازم است تکامل کودکان را ارزيابي کنيم؟
 

1-خانواده هايي که سابقه سقط جنين يا نوزاد مرده يا فرزند معلول داشته اند، همچنين زناني که در دوران بارداري بيماريهايي مثل فشارخون حاملگي را تجربه کرده اند، يا زايمان سختي را پشت سر گذاشته اند و نيز زنان مسن يا مادران بدون همسري که در مورد آينده فرزند خود نگران هستند و بايد از سلامت کامل کودک خود به درستي مطمئن شوند.
2-شناخت زود رس کودک غير طبيعي ، کمک به شروع مداخلات را اثربخش تر و ارزان تر مي کند. شايد مهم ترين ضرورت ارزيابي تکامل کودکان، تشخيص زودرس و به هنگام اختلالات تکاملي حرکتي ،ذهني بينايي ، شنوايي و رفتاري -اجتماعي است که در صورت مداخله درماني و به موقع قابل درمان هستند و در غير اين صورت مي توانند عوارض و اختلالات دايمي بر جاي بگذارند. با ارزيابي تکامل حتي گاهي مي توان به وجود مشکلاتي نظير سوء تغذيه، محروميت هاي عاطفي و سوء استفاده نيز پي برد. به علاوه روند تکاملي کودک يک روند مداوم است و سلامت فعلي وي نمي تواند ضامن سلامتي آينده نيز باشد و بايد به صورت دوره اي مورد ارزيابي قرار گيرد.
بدون استفاده از ابزارهاي غربالگري (شامل تست هاي تکاملي که توسط پزشک در معاينه کودک تکميل مي شود و پرسشنامه هايي که توسط والدين تکميل مي گردند )در بيش از 75 درصد موارد حتي پزشکان متخصص اطفال نيز اختلالات خفيف را کشف نمي کنند . با پرسشنامه ها امکان مقايسه کودک با ساير کودکان هم سن و سال او ممکن مي گردد و به پزشک اين امکان را مي دهد که کوچک ترين و اولين آثار و علايم تکاملي و رفتاري کودک را قبل از اينکه والدين در مورد آن شکايتي داشته باشند بتواند تشخيص بدهد.
هيچ ابزاري به تنهايي و به خودي خود نبايد به عنوان تشخيص دهنده قطعي و نهايي اختلالات تکاملي يا رفتاري کودکان در نظر گرفته شود، بلکه بايد اطلاعات از منابع مختلف اخذ و در مجموع با احتياط تحليل گردد. اين در حالي است که بايد مواظب بود فرصت هاي طلايي براي مداخلات درماني به موقع از دست نرود.
با توجه به سرعت فزاينده ي پيشرفت در علوم پزشکي و پيراپزشکي بايد انتظار داشت که حداکثر ظرف 5 تا 10 سال آينده دو شرط اخير غربالگري عمومي کودکان در مورد اختلالات تکاملي نيز در کشور ما به طور کامل مصداق پيدا کند.
از آنجايي که ارزشيابي هاي تخصصي و حرفه اي پر هزينه اند و معمولاً با فاصله هاي زماني منظم انجام نمي شوند استفاده از ابزارهاي مقرون به صرفه (مانند پرسشنامه هاي تکميل شده توسط والدين) براي نظارت دوره اي تکامل در مراحل اوليه بهتر است. ASQ واجد چنين ويژگي است. ASQ متکي بر نظر والدين بر اثر مشاهده وضع فرزندان و تکميل پرسشنامه هاي ساده، درباره توانايي هاي کودک است.
مجموعه ASQ توسط 7 نفر از متخصصان آموزش کودکان، طب اطفال و تکامل در سال هاي 1980 در دانشکده بهداشت دانشگاه اورگون (Oregon)آمريکا طراحي شده است. پس از سه بار بازبيني به عنوان اولين تست غربالگري آسان و اثربخش در سنجش تکامل کودکان توصيه مي شود. در کشور ما نيز اين تست ايراني سازي شده و هم اکنون به عنوان تست غربالگر اوليه در مرکز آتيه مورد استفاده قرار مي گيرد.
منبع:نشريه کودک،شماره62.
/ج