امان از اين تورم
دکتر سيداحسان بيکائي
لنفادنيت؛ علل و راه حل
سيستم لنفاوي بدن از سلول‌هاي مختلف، عروق و ارگان‌هايي مثل طحال تشکيل شده است اما اصلي‌ترين قسمت اين سيستم غدد لنفاوي هستند که حداقل تعداد آنها 600 عدد است.
بيشتر اين غدد لنفاوي در ناحيه سر و گردن و بعد در زير بغل‌ها و کشاله ران تجمع پيدا کرده‌اند. در هنگام مواجهه با عفونت‌هاي باکتريايي و ويروسي و يا حتي در هنگام التهاب ناشي از بعضي بيماري‌ها از جمله سرطان، اين غدد لنفاوي متورم مي‌شوند.
علايم و نشانه‌ها
• بزرگ شدن يک غده لنفاوي بيش از يک سانتي‌متر
• دردناک و حساس شدن غدد لنفاوي
• آبريزش بيني، گلودرد و بقيه علايم عفونت دستگاه تنفسي
• بزرگ شدن سراسري تمام غدد لنفاوي در بدن که ممکن است به خاطر يک عفونت شديد و يا آلودگي با ويروس HIV باشد.
• تورم اندام‌ها به خاطر بزرگ شدن غدد لنفاوي و جلوگيري از تخليه طبيعي خون و لنف اندام
• قرمز و ملتهب و دردناک شدن پوست روي غدد لنفاوي متورم
هرکدام از علايم فوق همراه با بزرگ شدن غدد لنفاوي مي‌توانند نشان‌دهنده بيماري خاصي باشند. گاهي اوقات هم اين تورم‌ها زودگذر وخوش‌خيم هستند و خودشان بهبود پيدا مي‌کنند اما به طور کلي بايد در صورت داشتن تورم غيرطبيعي غدد لنفاوي حتما به پزشک مراجعه کرد.
کي برويم دکتر؟
بزرگ شدن يک يا چند غده لنفاوي بدون دليل خاص، بزرگ شدن مداوم يک غده يا بزرگ ماندن آن بيش از دو هفته، سفت بودن غده و غيرمتحرک بودن آن، همراهي آن با تب، تعريق شبانه يا کاهش وزن بدون دليل، همراهي آن با گلودرد شديد و اختلال در تنفس يا بلع غذا و گرم و قرمز و دردناک بودن يک غده لنفاوي متورم، علايمي هستند که بايد به خاطر آنها به پزشک مراجعه کرد.
اين تورم از کجا مي‌آيد؟
به غير از اين بيماري‌هاي عفوني، بيماري‌هاي التهابي مثل لوپوس يا آرتريت روماتوييد و يا آلودگي با HIV و همچنين سرطان‌هايي مثل لمفوما و لوسمي (سرطان خون) و همچنين گسترش يا متاستاز هر نوع سرطان پيشرفته‌اي هم مي‌تواند تورم غدد لنفاوي را موجب شود.
بزرگ شدن غدد لنفاوي به خودي خود يک علامت و نشانه است و فقط نشان‌دهنده اين است که بدن در حال مبارزه با يک بيماري است اما گاهي خود اين لنفادنيت هم مي‌تواند مشکل‌زا شده و عوارضي را در پي داشته باشد. به وجود آمدن آبسه‌هاي عفوني و يا گسترش عفونت در خون (باکتريمي يا سپتي سمي) ممکن است به دنبال تورم شديد غدد لنفاوي به وجود بيايد.
آزمايش‌هاي تشخيصي
تصويربرداري‌هاي مختلفي مثل راديوگرافي ساده از قفسه سينه (مثلا براي رد کردن بيماري سل)، سي‌تي‌اسکن براي تشخيص منبع عفونت يا التهاب و يا يک تومور هم ممکن است انجام شوند. کشت از محل زخم براي تشخيص نوع عفونت و سپس بيوپسي از غدد لنفاوي به وسيله سوزن (FNA) هم از ديگر آزمايش‌هاي شايع است.
گاهي ممکن است پزشک بخواهد به جاي FNA و خارج کردن بخشي از غدد لنفاوي، همه غده به طور کامل خارج شده و زير ميکروسکوپ بررسي شود. سونوگرافي هم يک آزمايش بي‌خطر است که گاهي در مورد بعضي بيماري‌ها هنگام تورم غدد لنفاوي انجام مي‌شود.
درمان لنفادنيت
در مورد عفونت‌هاي ويروسي مصرف آنتي‌بيوتيک به هيچ وجه صحيح نيست و با پايان دوره بيماري، معمولا غدد لنفاوي پس از مدتي به اندازه طبيعي خود باز مي‌گردند.
در مواقع بيماري‌هايي مثل لوپوس و آرتريت روماتوييد هم بايد تورم غدد لنفاوي را با برطرف کردن التهاب بيماري به وسيله کورتون درمان کرد. لنفادنيت‌هاي ناشي از سرطان هم اغلب فقط با درمان کامل سرطان بهبود مي‌يابند.
اگرچه گاهي اوقات لازم است که براي جلوگيري از گسترش سرطان، اين غدد لنفاوي را از بدن تخليه کرد؛ مثل کاري که در مورد غدد لنفاوي زير بغل، موقع درمان سرطان پستان انجام مي‌شود.
درمانهاي خانگي لنفادنيت را مي‌توان با کمپرس گرم روي محل تورم و مصرف مسکن‌هايي مثل ايبوبروفن، آسپرين و استامينوفن انجام داد. آسپرين و بروفن خود ضد التهاب هم هستند و علاوه بر برطرف کردن درد، کمي التهاب و تورم غدد لنفاوي را نيز کاهش مي‌دهند. استراحت به ميزان کافي هم در کاهش تورم غدد لنفاوي موثر است.
تورم خوب، تورم بد
غدد لنفاوي‌اي که حاشيه مشخص ندارند و پهن‌اند، بيش از اندازه بزرگ‌اند(حداقل بزرگ‌تر از يک سانت)، بيشتر از دو هفته باقي مانده‌اند و متحرک نيستند و قوام سفت و سختي دارند، معمولا براي پزشکان نگران‌کننده‌ترند. همچنين ديدن غدد لنفاوي در جاهايي که معمولا غدد لنفاوي ديده نمي‌شوند مثل روي زانو، روي آرنج، پشت گردن توجه بيشتري را مي‌طلبند در حالي که تورم غدد لنفاوي زير گردن، کشاله ران و زير بغل چندان غيرطبيعي نيست.
به دکترمون چي بگيم؟
علايم بيماري‌تان را بنويسيد: انواع، مدت زمان حضور علايم، زمان شروع و هر نوع علايمي که خودتان فکر مي‌کنيد مي‌تواند به بيماري مرتبط باشد. از علايم کوچکي مثل يک سرماخوردگي ساده يا شبه آنفلوآنزا در هفته گذشته هم نگذريد.
ليستي از احتمال آلودگي‌ها و عفونت‌هايي که با آنها در تماس بوديد، تهيه کنيد. عوض کردن خاک باغچه، چنگ انداختن گربه خانگي، تماس با فرد مبتلا به بيماري، مصرف غذاهاي خام يا خوب پخته نشده و يا هر نوع رفتار پرخطري را در اين ليست بنويسيد.
داروهايي که مصرف مي‌کنيد و سابقه بيماري‌هايتان را هم از قلم نيندازيد. هنگام مراجعه به پزشک سعي کنيد يکي از بستگان خود يا يک دوست را هم همراه ببريد.
از پزشک راجع به مسري بودن بيماري‌تان، ميزان استراحت لازم، آزمايش‌ها و اقدامات درماني مورد نياز و همچنين تاثير بيماري بر مصرف داروهاي ديگرتان هم سوال کنيد.
دکتر چه خواهد پرسيد؟
پزشک ممکن است سوالاتي مانند اين بپرسد که، آيا به تازگي وزنتان کاهش شديد پيدا کرده است؟ آيا به تازگي به منطقه خاصي مسافرت کرده‌ايد؟ آيا اخيرا شريک جنسي‌تان يا رفتار جنسي‌تان را تغيير داده‌ايد؟ آيا رفتار جنسي ايمني داريد (مثلا از کاندوم استفاده مي‌کنيد)؟ آيا سيگار مي‌کشيد؟ آيا کسي در خانواده شما سابقه سرطان دارد؟
بيوپسي از غدد لنفاوي
براي انجام FNA، پزشک ابتدا محل بيوپسي را ضدعفوني مي‌کرده و سپس با سوزن معمولي و ماده بي‌حس‌کننده ليدوکائين پوست روي غده لنفاوي را بي‌حس مي‌کند و سپس با سوزن مخصوص به غده لنفاوي نفوذ کرده و بخشي از بافت را که در داخل سوزن باقي مانده، خارج مي‌کند. FNA خيلي سريع انجام مي‌شود (بين 5 تا 15 دقيقه) و معمولا هيچ عارضه‌اي ندارد. بعد از انجام اين کار با کمي فشار روي محل نمونه‌گيري و بانداژ جلوي خون‌ريزي گرفته مي‌شود.
FNA اگر صحيح انجام نشود مي‌تواند باعث گسترش عفونت در محل شود. قرمز و حساس شدن محل نمونه‌گيري، خارج شدن چرک، به وجود آمدن تب و تجمع مايع و کيست از محل نمونه‌گيري مي‌تواند نشانه عوارض FNA باشد که البته چندان معمول نيست.
منبع:www.salamat.com
/ع
